Mạch dẫn thông tin, lan tỏa văn hóa đọc

Hội Báo toàn quốc 2025: Báo chí Cách mạng tự hào hành trình 100 năm, vững bước vào kỷ nguyên mới. Ảnh: TR.HUẤN

Và trở thành điểm tựa để toàn ngành khẳng định vai trò tiên phong trên mặt trận tư tưởng, đồng thời góp phần lan tỏa mạnh mẽ văn hóa đọc trong đời sống xã hội.

Phong trào thi đua chính là động lực đổi mới

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số, báo chí, truyền thông Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức đan xen. Phong trào thi đua yêu nước đã trở thành động lực quan trọng để đội ngũ những người làm báo vững vàng trên con đường phụng sự nhân dân, phụng sự Tổ quốc.

Với tinh thần “đi trước mở đường, đi cùng thực hiện và đi sau tổng kết”, báo chí và truyền thông không ngừng phát huy vai trò là diễn đàn tin cậy của nhân dân, góp phần thực hiện dân chủ hóa đời sống xã hội, phản ánh tâm tư, nguyện vọng và đề xuất giải pháp từ cơ sở.

Những năm qua, các cơ quan báo chí đã chủ động phát hiện, biểu dương hàng nghìn gương điển hình tiên tiến, mô hình sáng tạo trong lao động sản xuất, trong xây dựng nông thôn mới, chuyển đổi số hay bảo vệ chủ quyền biển đảo. Không chỉ lan tỏa những tấm gương điển hình, những việc làm hay, những hành động đẹp, báo chí còn đi đầu trong công tác tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, tạo sự đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý, điều hành của Chính phủ.

Phong trào thi đua cũng giúp báo chí mạnh mẽ hơn trong việc đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, thù địch, ngăn chặn nguy cơ “diễn biến hòa bình” trên mặt trận tư tưởng. Bằng hàng trăm nghìn bài viết, chuyên mục, phóng sự, báo chí đã kiên quyết đấu tranh với tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân. Tinh thần thi đua trở thành động lực để mỗi tòa soạn không ngừng đổi mới cách làm, ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm truyền tải thông tin nhanh chóng, chính xác và nhân văn. Ở lĩnh vực phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, phong trào thi đua đã thúc đẩy việc hoàn thiện hành lang pháp lý, bảo đảm sự phát triển lành mạnh. Bộ VHTTDL cùng các cơ quan quản lý chuyên ngành đã tham mưu Chính phủ ban hành nhiều nghị định, thông tư quan trọng, góp phần định hình khung pháp lý phù hợp thực tiễn.

Công tác chỉ đạo, định hướng thông tin ngày càng kịp thời, quyết liệt, sát với thực tiễn và có trọng tâm, trọng điểm. Việc đấu tranh với các tổ chức nước ngoài cung cấp thông tin trái phép vào Việt Nam đạt được kết quả rõ nét. Tình trạng “báo hóa” trang thông tin điện tử, mạng xã hội được xử lý cơ bản; đồng thời, ý thức người sử dụng mạng được nâng cao, hình thành văn hóa mạng lành mạnh. Đáng chú ý, ngành thông tin điện tử và công nghiệp trò chơi trực tuyến cũng có bước tiến đáng kể. Doanh thu trò chơi điện tử trong nước năm 2025 ước đạt 600 triệu USD, cho thấy tiềm năng kinh tế số ngày càng rộng mở.

Các sáng kiến như “White List” được triển khai để điều hướng dòng tiền quảng cáo từ các nền tảng xuyên biên giới về nền tảng số trong nước, góp phần bảo vệ chủ quyền thông tin và lợi ích kinh tế quốc gia. Đây là những minh chứng sinh động cho hiệu quả của phong trào thi đua yêu nước khi được gắn với yêu cầu thực tiễn.

Các bạn trẻ xin ký tặng cuốn sách “Hồi ức Quảng Trị - Ký ức người trong cuộc”. Ảnh: N.N

Sự chuyển mình mạnh mẽ

Nếu báo chí và truyền thông là lực lượng đi đầu trên mặt trận tư tưởng thì xuất bản, in và phát hành lại giữ vai trò bền bỉ trong việc bồi đắp tri thức, nuôi dưỡng tâm hồn và quảng bá văn hóa dân tộc. Trong giai đoạn 2021-2025, lĩnh vực này đã chứng kiến bước chuyển mình mạnh mẽ, phần lớn nhờ sự cổ vũ từ phong trào thi đua yêu nước.

Các phong trào thi đua trong ngành xuất bản được triển khai với khẩu hiệu cụ thể như “Đổi mới, sáng tạo trong hoạt động xuất bản”, “Sách hay cho mọi nhà”, hay “Lan tỏa văn hóa đọc”. Từ đó, nhiều đơn vị đã biến tinh thần thi đua thành kế hoạch hành động thiết thực, thúc đẩy sáng tạo từ khâu biên tập, thiết kế, in ấn đến phát hành. Số lượng đầu sách hằng năm tăng ổn định, trong khi chất lượng nội dung được nâng cao rõ rệt. Nhiều công trình nghiên cứu có giá trị, tác phẩm văn học nghệ thuật được đầu tư công phu đã đoạt giải thưởng quốc gia, tạo ảnh hưởng xã hội sâu rộng.

Thành công đáng kể của ngành chính là sự phát triển của xuất bản điện tử. Nếu năm 2016 chỉ có vài nhà xuất bản triển khai, thì đến năm 2025 đã có 31 nhà xuất bản tham gia, chiếm hơn một nửa tổng số nhà xuất bản cả nước. Cùng với đó, sách điện tử (ebook), sách nói (audiobook) phát triển mạnh, đáp ứng nhu cầu đa dạng của độc giả trẻ, bận rộn hay người khiếm thị. Đây là sự thích ứng linh hoạt, bắt kịp xu thế toàn cầu.

Về in ấn, cả nước hiện có hơn 3.400 cơ sở in, trong đó 1.240 cơ sở in xuất bản phẩm. Doanh thu toàn ngành in năm 2024 đạt gần 100 nghìn tỉ đồng, tăng 22,5% so với năm 2016. Các cơ sở in mạnh dạn đầu tư dây chuyền hiện đại, cho ra đời những ấn phẩm chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ khắt khe của độc giả. Hoạt động phát hành cũng có bước nhảy vọt nhờ ứng dụng công nghệ số. Trước đây hệ thống nhà sách truyền thống giữ vai trò chủ đạo, thì nay các kênh phát hành trực tuyến đã bùng nổ, đặc biệt trong giai đoạn dịch Covid-19. Các công ty sách, nhà xuất bản nhanh chóng xây dựng sàn thương mại điện tử, phát triển dịch vụ đặt sách online và giao hàng tận nơi. Sự tiện lợi này đã đưa sách đến gần hơn với độc giả, tạo thói quen tiêu dùng mới và mở rộng thị trường xuất bản.

Bên cạnh đó, các hội sách, hội chợ sách được tổ chức thường xuyên ở cả cấp quốc gia và địa phương. Đây không chỉ là sân chơi văn hóa mà còn là cơ hội để các nhà xuất bản quảng bá sản phẩm, tìm kiếm đối tác, vươn ra thị trường quốc tế. Thực tế, nhiều tác phẩm Việt Nam đã được dịch và giới thiệu tại các hội chợ sách lớn như Frankfurt (Đức), London (Anh), Seoul (Hàn Quốc), góp phần quảng bá hình ảnh đất nước qua trang sách. Nhìn tổng thể, sự chuyển mình mạnh mẽ của lĩnh vực xuất bản, in và phát hành là kết quả trực tiếp của tinh thần thi đua yêu nước. Nhờ phong trào thi đua, các đơn vị đã vượt qua khó khăn, tận dụng cơ hội công nghệ để bứt phá, nâng cao cả năng lực sản xuất và chất lượng phục vụ.

Lan tỏa văn hóa đọc

Văn hóa đọc đã và đang là thước đo sự trưởng thành của một xã hội tri thức. Phong trào thi đua yêu nước trong ngành Văn hóa những năm qua đã tập trung mạnh mẽ vào mục tiêu lan tỏa văn hóa đọc, coi đây là nhiệm vụ chính trị, đồng thời cũng là khát vọng xây dựng một xã hội học tập.

Các hoạt động như Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam (21.4), Hội sách quốc gia, hội chợ sách địa phương đã trở thành sự kiện thường niên, thu hút hàng triệu lượt bạn đọc, đặc biệt là giới trẻ. Không khí đổi mới từ phong trào thi đua lan tỏa đến từng gian trưng bày, từng buổi tọa đàm, giao lưu tác giả và độc giả. Qua đó, sách trở thành cầu nối, khơi dậy đam mê học hỏi, lan tỏa tri thức, góp phần hình thành lối sống văn minh, nhân văn.

Bên cạnh hoạt động xuất bản, hệ thống thư viện công cộng cả nước cũng được kiện toàn nhờ phong trào thi đua. Hơn 100 thư viện cấp tỉnh, huyện và thư viện đại học đã được xây dựng, nâng cấp trong giai đoạn 2019-2025. Cơ sở vật chất, trang thiết bị ngày càng hiện đại, đáp ứng nhu cầu đa dạng của bạn đọc. Nhiều thư viện triển khai dịch vụ mượn sách trực tuyến, xây dựng kho dữ liệu số, phục vụ hiệu quả nhu cầu thông tin, học tập, nghiên cứu. Đây là bước tiến quan trọng, đưa văn hóa đọc hòa nhập vào dòng chảy chuyển đổi số quốc gia.

Đặc biệt, phong trào thi đua đã khuyến khích nhiều nhà xuất bản, công ty sách mạnh dạn vươn ra quốc tế. Một số tác phẩm Việt Nam được xuất bản song ngữ, dịch ra nhiều thứ tiếng, được giới thiệu tại các hội chợ sách quốc tế. Điều này không chỉ quảng bá văn hóa đọc trong nước mà còn đưa hình ảnh đất nước, con người Việt Nam đến gần hơn với bạn bè thế giới.

Lan tỏa văn hóa đọc cũng đồng nghĩa với xây dựng nền tảng cho sự phát triển bền vững của xã hội tri thức. Khi mỗi người dân coi việc đọc là nhu cầu thiết yếu, khi trẻ em được khuyến khích tiếp cận sách từ nhỏ, khi cộng đồng tôn vinh giá trị tri thức, thì đó chính là thành quả lâu dài mà phong trào thi đua yêu nước của ngành Văn hóa bền bỉ, kiên trì mang lại.

Nhìn lại chặng đường vừa qua, có thể khẳng định phong trào thi đua yêu nước đã trở thành động lực then chốt giúp báo chí, truyền thông, xuất bản, in và phát hành phát triển toàn diện, khẳng định vị trí quan trọng trong đời sống xã hội. Bước vào giai đoạn mới với nhiều cơ hội và thách thức, tinh thần thi đua yêu nước sẽ tiếp tục là ngọn lửa hun đúc niềm tin, truyền cảm hứng sáng tạo, để báo chí, truyền thông và xuất bản Việt Nam không ngừng tiến bước, đồng hành cùng sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

(Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ VHTTDL thực hiện)

THU SÂM - NGỌC NHIÊN