Mạng lưới buôn lậu giúp quân đội Trung Quốc có được chip AI Nvidia tiên tiến bất chấp lệnh cấm từ Mỹ

Một mạng lưới buôn lậu đang giúp quân đội Trung Quốc có được các chip AI Nvidia tiên tiến, theo trang The New York Times. Việc này nằm ngoài tầm giám sát của Mỹ dù đang cố kìm hãm Trung Quốc phát triển AI.

Mỹ đang cạnh tranh với Trung Quốc để thống trị ngành công nghiệp AI. Trong nỗ lực duy trì sự thống trị toàn cầu của mình, chính quyền Biden có kế hoạch mở rộng những nơi bị cấm xuất khẩu thiết bị sản xuất chất bán dẫn đến Trung Quốc, gồm cả Israel, Đài Loan, Singapore và Malaysia.

Chính quyền Biden lo ngại rằng AI tiên tiến có thể được sử dụng để hiện đại hóa quân đội Trung Quốc, điều này có thể đe dọa đến an ninh của Mỹ.

Các chip Nvidia đang thúc đẩy sự bùng nổ AI toàn cầu, giúp hãng chip Mỹ trở thành một trong những công ty có lợi nhuận cao nhất thế giới.

Hiện Mỹ chỉ cho phép Nvidia bán phiên bản chip ít mạnh hơn của mình tại Trung Quốc. Tuy nhiên, một cuộc điều tra của The New York Times phát hiện ra rằng một mạng lưới các công ty đang tìm cách lách lệnh cấm, mua và bán các chip Nvidia tiên tiến nhất cho các nhóm có liên kết với chính quyền Trung Quốc. Đại diện của 11 công ty bên trong Trung Quốc nói với The New York Times rằng họ "đã bán hoặc vận chuyển chip Nvidia bị cấm". Tờ báo này cũng tìm thấy hàng tá trang web cung cấp chip trực tuyến bên trong quốc gia này.

Đánh giá các tài liệu mua sắm từ Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến, tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Washington (Mỹ), cho thấy hơn 12 tổ chức trực thuộc nhà nước Trung Quốc đã mua chip AI Nvidia chợ đen.

Chính phủ Mỹ xác định một số tổ chức đó đã hỗ trợ quân đội Trung Quốc. Một trong số đó, trường đại học trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, thậm chí còn sử dụng chip AI Nvidia để nghiên cứu vũ khí hạt nhân, tờ The New York Times đưa tin.

Một doanh nhân Trung Quốc tiết lộ với The New York Times rằng công ty của ông đã vận chuyển một lô 2.000 máy chủ có chip AI Nvidia tiên tiến nhất sang Trung Quốc vào tháng 4. Ông nói với tờ báo rằng giao dịch này trị giá 103 triệu USD. Ông cho biết không khó để có được những chip này và thường xuyên mua chip bị cấm từ ba đến bốn nhà cung cấp, sau đó bán lại cho khách hàng quen ở Trung Quốc.

Nvidia cho biết đang tuân thủ các hạn chế từ Mỹ nhưng không thể kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng của mình.

"Nvidia tuân thủ mọi biện pháp kiểm soát xuất khẩu từ Mỹ và mong muốn khách hàng của chúng tôi cũng làm như vậy. Các sản phẩm đã qua sử dụng của chúng tôi có sẵn thông qua nhiều kênh bán hàng thứ cấp. Dù không thể theo dõi sản phẩm đã được bán nhưng nếu Nvidia xác định rằng bất kỳ khách hàng nào vi phạm biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, chúng tôi sẽ thực hiện hành động thích hợp", Clarissa Eyu, phát ngôn viên Nvidia, nói với trang Insider.

Chính quyền Biden xuất khẩu chip AI tiên tiến của Nvidia sang Trung Quốc từ năm 2022, nên một số du khách phải buôn lậu chúng thông qua hành lý của họ, trang The Wall Street Journal đưa tin.

The Wall Street Journal đã xem xét hồ sơ, gồm cả hồ sơ hải quan, cho thấy chip AI Nvidia đang được người Trung Quốc mua trong một thị trường ngầm.

Một nhà phân phối ở thủ đô Bắc Kinh nói với The Wall Street Journal rằng ông nhận được hàng tá chip AI Nvidia mỗi tháng và “luôn có cách” để đưa chúng vào Trung Quốc.

Một nhà môi giới khác cho biết anh mua chip AI Nvidia thông qua mối quan hệ cá nhân tại các kênh phân phối chính thức và các nhà tích hợp hệ thống ở Đông Nam Á, trước khi đóng vai trò trung gian cho người mua và xử lý việc vận chuyển.

Nhà tích hợp hệ thống là công ty hoặc cá nhân chuyên thiết kế, triển khai và quản lý các hệ thống phức tạp. Họ kết hợp phần cứng, phần mềm, mạng cùng các thành phần khác để tạo ra một hệ thống hoàn chỉnh và hoạt động hiệu quả. Các nhà tích hợp hệ thống thường làm việc với nhiều công nghệ và sản phẩm khác nhau để đảm bảo rằng tất cả thành phần trong hệ thống hoạt động cùng nhau một cách mượt mà và tối ưu.

Một phương pháp mà người môi giới sử dụng là không nêu rõ số mẫu chip trên giấy tờ, theo hồ sơ hải quan mà The Wall Street Journal đã xem.

Một số công ty Trung Quốc thậm chí còn dùng đến việc chuyển đổi chip chơi game của Nvidia để chúng có thể cung cấp năng lượng cho các mô hình AI, tờ Financial Times đưa tin.

Nhu cầu về các chip tiên tiến nhất của Nvidia rất cao vì chúng được coi là thành phần quan trọng nhất để đào tạo mô hình AI.

Một mạng lưới buôn lậu đang giúp quân đội Trung Quốc có được các chip AI Nvidia tiên tiến, theo trang The New York Times - Ảnh: Internet

Trung Quốc mua được chip AI Nvidia tiên tiến từ máy chủ Supermicro, Dell, Gigabyte

Hồi tháng 11.2023, Nhà Trắng đã tăng cường các biện pháp trừng phạt của Mỹ. Bộ Thương mại Mỹ đã thực thi Quy tắc về chip điện toán nâng cao, khiến Trung Quốc khó nhập khẩu chip AI từ các nhà sản xuất Mỹ hơn. Tuy nhiên, trang Reuters đưa tin một số trường đại học và viện nghiên cứu Trung Quốc gần đây đã mua được chip AI tiên tiến của Nvidia thông qua các đại lý, bất chấp việc Mỹ thắt chặt lệnh cấm bán công nghệ như vậy cho cường quốc châu Á vào năm ngoái.

Một đánh giá của Reuters về hàng trăm tài liệu đấu thầu cho thấy 10 thực thể Trung Quốc đã mua được chip Nvidia tiên tiến tích hợp trong máy chủ do Supermicro (Mỹ), Dell Technologies (Mỹ) và Gigabyte Technology (Đài Loan) sản xuất, sau khi Mỹ vào ngày 17.11.2023 đã mở rộng lệnh cấm để đưa thêm một số chip AI và nhiều quốc gia hơn vào các quy tắc cấp phép.

Cụ thể, các máy chủ này chứa một số chip AI tiên tiến nhất của Nvidia, theo những gói thầu được thực hiện từ ngày 20.11.2023 đến ngày 28.2.2024. Dù Mỹ cấm Nvidia và các đối tác của họ bán chip tiên tiến cho Trung Quốc, gồm cả thông qua bên thứ ba, việc bán và mua chip không phải là bất hợp pháp ở Trung Quốc.

11 người bán các chip Nvidia này là nhà bán lẻ Trung Quốc ít tên tuổi. Reuters không thể xác định liệu họ có sử dụng kho dự trữ để hoàn thành các đơn đặt hàng, trước khi Mỹ thắt chặt hạn chế xuất khẩu chip vào tháng 11.2023 hay không.

Khi được Reuters liên hệ, Nvidia cho biết các sản phẩm được đề cập trong các thông báo đấu thầu đã được xuất khẩu và có sẵn trên thị trường trước khi Mỹ áp dụng quy định hạn chế mới. “Chúng không cho thấy bất kỳ đối tác nào của chúng tôi đã vi phạm các quy tắc kiểm soát xuất khẩu và chỉ chiếm một phần không đáng kể trong số những sản phẩm được bán trên toàn thế giới”, người phát ngôn của Nvidia nói.

Các hãng sản xuất máy chủ Supermicro, Dell Technologies và Gigabyte Technology cho biết đã tuân thủ luật hiện hành hoặc sẽ điều tra thêm.

Những thực thể mua chip AI Nvidia tiên tiến nêu trên có Viện Khoa học Trung Quốc, Viện Trí tuệ Nhân tạo Sơn Đông, Cục Quản lý Động đất Hồ Bắc, Đại học Sơn Đông và Tây Nam, một công ty đầu tư công nghệ thuộc sở hữu của chính quyền tỉnh Hắc Long Giang, một trung tâm nghiên cứu hàng không nhà nước và một trung tâm khoa học vũ trụ.

Không ai trong số bên mua và nhà bán lẻ Trung Quốc trả lời câu hỏi của Reuters về vấn đề này.

Daniel Gerkin, đối tác của công ty luật Kirkland & Ellis có trụ sở tại Washington (Mỹ), nói chip AI Nvidia có thể đã được chuyển hướng sang Trung Quốc mà nhà sản xuất không hề hay biết, do thiếu tầm nhìn về chuỗi cung ứng hạ nguồn. Chuỗi cung ứng hạ nguồn là giai đoạn cuối cùng trong chuỗi cung ứng, gồm tất cả hoạt động liên quan đến việc đưa sản phẩm từ nhà sản xuất đến tay người dùng cuối.

Bộ Thương mại Mỹ nói với Reuters rằng không thể bình luận về bất kỳ cuộc điều tra tiềm năng nào đang diễn ra, nhưng cho biết Cục Công nghiệp và An ninh của họ đã giám sát việc chuyển hướng các chip AI bị hạn chế, tiến hành kiểm tra mục đích sử dụng cuối và các vi phạm tiềm ẩn.

Một phát ngôn viên của Bộ Thương mại Mỹ nói các quan chức sẽ điều tra các cáo buộc đáng tin cậy về các hành vi vi phạm, gồm cả việc sử dụng các công ty bình phong.

Các giao dịch này đã được tiết lộ trong 12 cuộc đấu thầu mà Reuters tìm thấy trên cơ sở dữ liệu công khai, chỉ là một phần nhỏ giao dịch mua sắm của các cơ quan nhà nước Trung Quốc.

Thế nhưng, điều đó cho thấy Trung Quốc vẫn tiếp cận được những chip AI tiên tiến mà các quan chức Mỹ cho rằng có thể hỗ trợ cho các ứng dụng quân sự, chẳng hạn như hiện đại hóa lực lượng phòng thủ Trung Quốc hoặc phát triển vũ khí như tên lửa siêu thanh.

Mỗi giao dịch mua được giới hạn ở một số máy chủ và vài chục chip AI Nvidia bị Mỹ cấm xuất khẩu sang Trung Quốc. Tuy nhiên, theo 7 nhà phân tích và nhà quản lý ngành, chúng có thể hữu ích cho việc đào tạo các mô hình AI và tiến hành nghiên cứu nâng cao.

Các gói thầu có giá trị từ 71.500 nhân dân tệ đến 1,86 triệu nhân dân tệ (tương đương khoảng 9.830 đến 260.000 USD) không nêu rõ mục đích sử dụng.

Theo luật pháp Trung Quốc, các cơ quan mua sắm đại diện cho người mua nhà nước hoặc trực thuộc nhà nước phải kiểm tra xem nhà cung cấp có thể hoàn thành hồ sơ dự thầu hay không trước khi được công bố là người trúng thầu và ký kết hợp đồng.

Reuters chỉ phân tích các hồ sơ dự thầu có người trúng thầu được công bố.

Các công ty và cá nhân bị cáo buộc vi phạm các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ có thể phải đối mặt với những hình phạt dân sự hoặc hình sự ở nước này, gồm cả phạt tiền hàng trăm nghìn USD và phạt tù lên tới 20 năm với cá nhân.

Reuters năm ngoái đưa tin rằng hoạt động buôn bán ngầm chip Nvidia đã xuất hiện ở Trung Quốc, cụ thể là tại chợ điện tử Hoa Cường Bắc vào tháng 6.2023, trước khi Mỹ thắt chặt các biện pháp hạn chế. Hoa Cường Bắc là chợ bán buôn điện tử lớn nhất thế giới ở quận Phúc Điền, thành phố Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc.

Sơn Vân