Martin DeAngelo và thất bại của cảnh sát Mỹ

Kẻ sát nhân

Martin DeAngelo sinh ngày 30/5/1985 và được nuôi dưỡng bởi người mẹ đơn thân Chantrienes Barker. Cũng như nhiều phụ nữ nghèo thất nghiệp ở thành phố Detroit lúc đó, Chantrienes Barker tham gia vào đường dây buôn bán ma túy để sinh sống và nuôi con. Vào năm 1998, Chantrienes phải vào tù vì tội tiếp tay cho đối tượng bắt cóc. Đồng bọn của cô đã bắt cóc một tên ma cô trong băng đảng đối địch. Theo hồ sơ của cảnh sát Detroit, trong khi tên ma cô bị nhốt tại nhà của Chantrienes, những kẻ bắt cóc đã tra tấn nạn nhân bằng cách dí thuốc lá và dùng lưỡi lê đâm vào người. Sau khi không đòi được tiền chuộc từ gia đình nạn nhân, những kẻ bắt cóc bèn ra tay giết người. Hiện chúng và Chantrienes Barker đang phải hưởng án chung thân.

Martin DeAngelo tại tòa.

Sau khi mẹ bị đi tù, Martin DeAngelo chịu cảnh sống vô gia cư cùng ông bà ngoại. Giám mục Kyle Hicks ở địa phận Detroit đã dành nhiều năm cho các hoạt động giúp đỡ người vô gia cư. Ông kể lại ấn tượng của mình về cậu thiếu niên DeAngelo: “Tôi hay gặp Martin DeAngelo lảng vảng gần nhà hát. Cậu ta mơ trở thành ca sỹ nên hay hát rong ở bậc thềm nhà hát, mong rằng sẽ có ai đó nhận ra tài năng của mình. Lúc không hát thì cậu ta lại lấy hết tiền mua rượu uống. Có lần DeAngelo uống say quá lăn ra ngủ ngay bên vệ đường. Đêm mùa đông tuyết rơi mà cậu ta lại đi đôi giày rách nên ba ngón chân bị đông cứng lại rồi hoại tử, bác sỹ phải chặt đi”.

Vào một buổi tối đầu năm 2004, bà Sylvia Sampson (41 tuổi) bị hãm hiếp khi đang đi bộ từ chỗ làm về nhà. Theo lời kể của nạn nhân, bà đang đi trên con phố vắng thì bất ngờ bị một chiếc ôtô chặn đầu. Kẻ lái xe dùng súng ép Sylvia bước lên xe ôtô rồi chở đến một bãi phế liệu gần đó. Tại đây hắn hãm hiếp Sylvia, sau đó cướp 10 USD trong túi áo nạn nhân và đá vào mặt bà đến mức bất tỉnh.

Cảnh sát Detroit lấy mẫu mẩu da và tinh trùng của kẻ hãm hiếp còn sót lại trên người bà Sylvia. Theo quy trình thì cảnh sát phải đưa mẫu đi giám định ADN ngay lập tức để xác định thủ phạm. Nhưng không biết vì nguyên nhân gì mà sở cảnh sát Detroit lại “để quên” hơn 11.000 mẫu thử ADN trong một nhà kho suốt 5 năm. Bà Sylvia Sampson thì mất vào năm 2008, 4 năm sau khi bị cưỡng hiếp. Bởi vì nạn nhân đã mất trước khi việc điều tra hoàn thành nên cảnh sát Detroit quyết định đóng lại vụ án.

Công tố viên Kym Worthy (quận Wayne, Detroit) là người đã “phát hiện” ra những mẫu thử ADN bị “bỏ quên”. Bà kể lại: “Một phụ nữ 50 tuổi bị kẻ lạ mặt bắt cóc đưa đến căn nhà hoang để đánh đập và cưỡng hiếp. Tôi chịu trách nhiệm về vụ án này. Sau hơn nửa năm cảnh sát lấy lời khai và dấu vết ADN từ nạn nhân, họ vẫn không có bất kỳ động tĩnh nào. Linh tính mách bảo tôi kiểm tra lại lịch sử khởi tố các vụ án liên quan đến hãm hiếp tại Detroit. Trong vòng 7 năm qua, ở Detroit cảnh sát chưa một lần cung cấp bằng chứng ADN dẫn đến khởi tố. Tôi phải tự mình đi điều tra và tra cứu sổ sách mới tìm ra được nhà kho chứa mẫu vật ADN bị cảnh sát “bỏ quên”.

Nạn nhân Tamara Jones.

Sau ba năm rà soát hơn 11.000 mẫu thử ADN, nhà chức trách Detroit tìm ra được 841 đối tượng từng thực hiện hành vi cưỡng hiếp nhiều lần. Tính đến cuối năm 2023 đã có 239 kẻ trong số đó bị đưa ra tòa. Vụ việc này là scandal lớn nhất mà cảnh sát Detroit phải đối mặt trong thế kỷ 21 và buộc nhiều sỹ quan cao cấp phải rời khỏi vị trí, trong đó có giám đốc sở cảnh sát Ralph Godbee bị cách chức.

Quay trở lại vụ án Martin DeAngelo. Ngoài mẫu ADN thu thập từ Sylvia Sampson, nhà chức trách còn phát hiện ra hai nạn nhân bị hãm hiếp khác có dấu vết của DeAngelo. Khi đó DeAngelo đã có hai tiền án, một tội hành hung và một tội ăn cắp xe hơi. Trong thời gian thụ án, DeAngelo đã được lấy mẫu ADN cho vào cơ sở dữ liệu tội phạm quốc gia Mỹ. Kết quả trả về từ cơ sở dữ liệu hoàn toàn trùng khớp với 3 mẫu ADN kể trên.

Công tố viên Tanya Abdelnour, người tham gia khởi tố Martin DeAngelo, nhận xét: “Tới tận 3 mẫu thử ADN trùng khớp thì chúng tôi hoàn toàn có cơ sở để tin rằng Martin DeAngelo là đối tượng cưỡng hiếp đặc biệt nguy hiểm. Thế nhưng đáng lẽ ra văn phòng công tố đã có thể đưa DeAngelo vào tù sớm nếu như cảnh sát Detroid lại không tiếp tục phạm sai lầm”.

Tự làm khó mình

Trong số 3 nạn nhân của Martin DeAngelo thì Sylvia Sampson mất sớm, còn hai người kia thì một người đã chuyển đi nơi khác sống, mất hoàn toàn dấu vết, chỉ còn lại người phụ nữ cư trú ở Detroit. Nhưng mặc cho cảnh sát và công tố viên cố gắng thuyết phục, nữ nạn nhân thứ ba quyết không chịu ra tòa làm chứng. Bà cho biết mình bị chấn thương tâm lý sau vụ hãm hiếp và không muốn lật lại những vết thương cũ.

Giữa lúc vụ án đi vào ngõ cụt thì cái chết thứ tư ập đến. Lúc tảng sáng ngày 21/2/2018, Sở cảnh sát Detroit nhận được tin báo về một người phụ nữ chết trong ngôi nhà hoang. Nạn nhân được xác định là bà Annetta Nelson (57 tuổi). Người phát hiện ra cái xác là Rudolph Henderson (43 tuổi), một con nghiện sống vô gia cư. Theo lời khai của Rudolph thì ông ta đi vào ngôi nhà hoang để kiếm chỗ ngủ thì tìm thấy xác nạn nhân.

Cảnh sát liền bắt giữ Rudolph Henderson vì tội giết người, nhưng sau đó lại phải thả ông ta ra. Nữ công tố Tanya Abdelnour là người đã giúp Rudolph trắng án. Bà giải thích: “Tại thời điểm bị bắt giữ, cơ thể Rudolph Henderson ở trong trạng thái suy kiệt vì thiếu ăn và sử dụng ma túy trong thời gian dài. Trong khi đó nạn nhân Annetta Nelson nặng hơn 80 kg và không có tiền sử bệnh tật gì. Bà ta bị chết do vết thương vùng mặt và đỉnh đầu nghi do bị đá. Rudolph không thể nào có đủ sức để trấn áp Annetta, hãm hiếp nạn nhân rồi sau đó gây ra vết thương chí mạng cho bà”.

Bằng chứng mấu chốt là đoạn phim được camera an ninh của ngôi nhà đối diện nơi xảy ra án mạng ghi lại. Video trích xuất từ camera cho thấy thủ phạm đeo mặt nạ đã ép buộc nạn nhân bước vào ngôi nhà hoang khoảng tầm 9h30 tối, rồi rời khỏi hiện trường nửa tiếng sau đó. Phải đến 5h sáng hôm sau Rudolph Henderson mới đi vào hiện trường.

Hơn hai tháng sau khi vụ giết người xảy ra, phòng thí nghiệm của sở cảnh sát Detroit mới khẳng định được là đã tìm thấy mẫu ADN của Martin DeAngelo trên người Annetta Nelson. Đối tượng ngay lập tức bị cảnh sát tạm giam để tra hỏi. Nhưng ngạc nhiên thay, sau 4 ngày được tạm giam, hắn ta lại được cảnh sát thả ra. Theo lời thám tử Matthew McGinnis, nguyên Giám đốc bộ phận chống tội phạm tình dục của Sở Cảnh sát Detroit: “Đúng là chúng tôi tìm thấy ADN của DeAngelo trên người nạn nhân, nhưng vậy vẫn là chưa đủ để kết tội anh ta là thủ phạm. Hoàn toàn có khả năng hai người họ đồng thuận quan hệ tình dục với nhau, rồi đó nạn nhân mới bị một kẻ thứ ba hãm hại”.

Tuyên bố của ông Matthew McGinnis vào thời điểm đó đã gây ra nhiều tranh cãi vì đi ngược lại với những gì mà camera an ninh ghi lại được. Công tố viên kỳ cựu Julianne Himelstein, người có hơn 10 năm xử lý những vụ án cưỡng hiếp nghiêm trọng nhất nước Mỹ, nhận xét: “Thật điên rồ khi cảnh sát Detroit lại thả tự do một đối tượng có nhiều bằng chứng buộc tội như vậy. Điều tối thiểu họ có thể làm là ra lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú với DeAngelo, nhưng ngay cả điều đó họ cũng không làm được”.

Có tới 3 người phụ nữ là nạn nhân tiếp theo của Martin DeAngelo một cách oan ức.

Mòn mỏi chờ công lý

Sau khi được cảnh sát Detroit thả tự do, Martin DeAngelo còn phạm tội thêm 3 lần nữa, một lần vì tội gây rối trật tự công cộng, lần thứ hai vì tội lái ôtô mà không có bằng. Phải đến lần phạm tội thứ ba thì DeAngelo mới bị bắt giam. Hắn phải ngồi trại giam hai tuần vào tháng 12/2018 vì tội đánh bạn gái.

Vào ngày 19/3/2019, cảnh sát Detroit nhận được tin báo về xác chết là nữ giới trong căn nhà hoang. Nạn nhân được xác định là Nancy Harrison (52 tuổi) tử vong vì bị một tấm ván gỗ xây dựng đánh vào đầu. Quân áo lẫn thi thể nạn nhân đều có dấu hiệu cho thấy bà ta đã bị hãm hiếp trước khi chết. Với các chi tiết giống với vụ giết hại Annetta Nelson như vậy, đáng lẽ ra cảnh sát Detroit phải đặt ngay Martin DeAngelo vào diện nghi vấn, nhưng họ lại không có bất kỳ động thái gì.

Hơn hai tháng sau khi thi thể của Nancy Harrison được phát hiện, người dì của Martin DeAngelo mới gọi điện cho cảnh sát trình báo về một vụ việc kinh hoàng: Cô ta đã phát hiện trong tầng hầm của nhà mẹ mình (bà ngoại của DeAngelo) một người phụ nữ nằm sõng soài trong vũng máu. May mắn là xe cấp cứu đã kịp thời đến được hiện trường và cứu thoát nạn nhân. Theo lời kể của nạn nhân thì cô bị Martin DeAngelo bắt cóc đưa đến tầng hầm căn nhà của bà hắn. Để cô không thể nào kêu cứu trong lúc bị cưỡng hiếp, DeAngelo đã đâm dao vào cổ cô. Người dì của DeAngelo chỉ nghe thấy tiếng nạn nhân rên rỉ sau khi ngủ dậy.

Phải đến hai ngày sau khi cứu thoát được nạn nhân, cảnh sát Detroit mới ra lệnh truy nã Martin DeAngelo vì tội cưỡng hiếp và ngộ sát. Thị trưởng Detroit Mike Dugaan và các quan chức cảnh sát thành phố tuyên bố huy động toàn bộ lực lượng hành pháp cho việc tìm kiếm kẻ thủ ác, đồng thời sẽ đóng ván kín khoảng hơn 2.000 ngôi nhà bỏ hoang trong địa phận Detroit để không xảy ra những vụ án tương tự. Nhưng mặc cho việc cảnh sát Detroit đồng loạt ra quân truy bắt, họ chẳng thể nào tìm ra được tung tích Martin DeAngelo. Vậy hắn đã trốn ở đâu?

Câu trả lời là “ngay dưới mũi cảnh sát”. Ngay sau ngày Sở Cảnh sát Detroit phát lệnh truy nã, Martin DeAngelo bị bắt tại thị trấn Chesterfield cách Detroid 48km. Hắn đứng ở một bãi đậu xe mà gọi cảnh sát lại bảo họ bắt hắn. Hóa ra DeAngelo khi đó cũng đang bị cảnh sát thành phố Southfield (bang Michigan) truy nã vì tội vi phạm lệnh quản thúc tại gia sau khi thi hành án tù tội đánh bạn gái. Hắn ngồi tù tại trại giam Southfield đúng mười ngày rồi được thả ra. Thậm chí khi DeAngelo xuất hiện tại tòa án Southfield cũng chẳng ai nhận ra hắn. Từ cảnh sát đến thẩm phán chẳng ai ngờ rằng một kẻ đang bị truy nã vì tội giết người lại khôn ngoan đến mức chọn cách trốn trong nhà tù.

Trong khoảng thời gian Martin DeAngelo ngồi tù ở Southfield, cảnh sát Detroit còn phát hiện ra thêm 2 cái xác nữa là Trevesene Ellis (55 tuổi) và Tamara Jones (55 tuổi). Xác của cả hai nạn nhân đều được tìm thấy trong những ngôi nhà hoang ở tình trạng đã phân hủy một phần. Cả hai đều tử vong vì bị đánh vào đầu.

Phải đến tận ngày 18/9/2019 thì Martin DeAngelo mới bị cảnh sát bắt và áp giải đến Detroit. Bởi vì tính chất nghiêm trọng của vụ án, tòa án Detroit mất gần đúng 3 năm để đưa ra phán quyết cuối cùng. Martin DeAngelo thú nhận tội cưỡng hiếp 8 phụ nữ và sát hại 4 người vào ngày 2/9/2022.

Tuy kẻ giết người đã phải ra trước công lý nhưng gia đình các nạn nhân vẫn chưa thể nguôi ngoai. Họ phẫn nộ trước sự tắc trách và thiếu chuyên nghiệp của Sở Cảnh sát Detroit. Cô Lisa Hohnstreiter, con gái của bà Nancy Harrison, trả lời tờ Detroit News: “Nếu như cảnh sát Detroit làm hết trách nhiệm của họ thì mẹ tôi đáng lẽ ra còn sống đến hôm nay. Tôi không thể hiểu nổi một cơ quan chịu trách nhiệm bảo vệ tính mạng của người dân mà lại làm ăn tắc trách đến như vậy... Từ giờ cho đến lúc chết tôi sẽ sống mà lúc nào cũng sợ, vì tôi biết rằng cảnh sát chẳng thể bảo vệ mình”.

Lê Công Vũ