Mặt bằng lương mới kéo theo loạt thay đổi về bảo hiểm và trợ cấp thất nghiệp

Việc điều chỉnh lương tối thiểu luôn là bước thay đổi có độ lan tỏa lớn bởi đây là căn cứ tính hàng loạt nghĩa vụ và quyền lợi an sinh. Theo Nghị định số 293/2025/NĐ-CP, từ ngày 1/1/2026, mức lương tối thiểu vùng sẽ tăng 7% so với hiện hành.

Cụ thể, Vùng I tăng từ 4,96 lên 5,31 triệu đồng/tháng; Vùng II từ 4,41 lên 4,73 triệu đồng/tháng; Vùng III từ 3,86 lên 4,14 triệu đồng/tháng; Vùng IV từ 3,45 lên 3,7 triệu đồng/tháng.

Đây là mức tăng được đánh giá phù hợp với bối cảnh phục hồi kinh tế, đảm bảo đời sống tối thiểu của người lao động nhưng không gây áp lực quá lớn lên doanh nghiệp. Từ thay đổi này, hàng loạt chính sách an sinh sẽ được điều chỉnh theo.

Ảnh minh họa.

Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH, tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp chính là mức lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội. Khi lương tối thiểu vùng tăng, mức lương tối thiểu để đóng bảo hiểm thất nghiệp cũng tăng tương ứng.

Luật hiện hành quy định, nếu tiền lương của người lao động cao hơn 20 tháng lương tối thiểu vùng, thì mức lương tối đa để tính đóng bảo hiểm thất nghiệp được giữ ở ngưỡng 20 tháng lương tối thiểu.

Như vậy, việc điều chỉnh lương tối thiểu vùng đồng nghĩa với việc nâng trần đóng bảo hiểm thất nghiệp.

Điều này tác động trực tiếp đến quyền lợi về sau: mức hưởng trợ cấp thất nghiệp sẽ tăng tương ứng theo tiền lương bình quân sáu tháng trước khi nghỉ việc. Đây là thay đổi được đánh giá tích cực, giúp người lao động có lớp đệm an sinh tốt hơn trong trường hợp mất việc.

Luật Việc làm 2025 tiếp tục giữ nguyên nguyên tắc: tiền trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của sáu tháng gần nhất, nhưng không vượt quá 5 lần lương tối thiểu vùng.

Với mức điều chỉnh mới, trần trợ cấp thất nghiệp cũng sẽ được nâng theo. Người lao động tại các khu vực Vùng I, nơi có mặt bằng lương cao nhất sẽ được tăng mức hưởng tối đa, giúp giảm gánh nặng tài chính trong giai đoạn bị gián đoạn việc làm.

Theo Điều 5 Quyết định 595/QĐ-BHXH, mức lương tháng đóng bảo hiểm xã hội không được thấp hơn lương tối thiểu vùng đối với người làm công việc giản đơn trong điều kiện bình thường. Vì vậy, khi mức lương tối thiểu tăng, những đơn vị đang đóng thấp hơn chuẩn buộc phải điều chỉnh.

Các khoản hưởng như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, lương hưu… đều căn cứ theo mức lương đóng bảo hiểm xã hội. Nhờ đó, mức hưởng các chế độ này sẽ tăng theo trong những năm tới.

Theo Bộ luật Lao động, trong trường hợp người lao động tạm thời chuyển sang công việc khác so với hợp đồng, tiền lương được chi trả theo công việc mới, nhưng không thấp hơn 85% tiền lương cũ. Mặt khác, dù chuyển sang vị trí có mức lương thấp hơn, doanh nghiệp vẫn phải bảo đảm tiền lương không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.

Điều này đồng nghĩa khi lương tối thiểu tăng, tiền lương ở các vị trí điều chuyển cũng phải được nâng theo, đảm bảo tuân thủ chuẩn tối thiểu. Quy định này nhằm bảo vệ thu nhập của người lao động trong thời gian chuyển đổi công việc, đặc biệt trong giai đoạn doanh nghiệp cơ cấu lại sản xuất, sắp xếp lại vị trí nhân sự.

Với những ngành nghề sử dụng nhiều lao động phổ thông, mức tăng này có thể ảnh hưởng đến chi phí của doanh nghiệp. Tuy nhiên, về tổng thể, đây là yếu tố nâng chất thị trường lao động và cải thiện đời sống người lao động.

Với doanh nghiệp, việc tuân thủ đầy đủ quy định về đóng - hưởng bảo hiểm sẽ giúp tránh rủi ro pháp lý và củng cố uy tín trong sử dụng lao động. Với người lao động, mức lương tối thiểu và các chế độ tăng theo là bảo đảm quan trọng để họ yên tâm làm việc, gắn bó dài lâu.

Linh Nguyễn