Tổng kết chương trình MTQG 2021-2025: HTX giúp tăng giá trị nông sản 1,3-1,5 lần

Chiều ngày 18/11, tại phường Bà Rịa, TP.HCM, Liên minh HTX Việt Nam đã tổ chức Hội nghị tổng kết chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025. Tới dự đại hội, có đồng chí Trần Thắng, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ nhiệm UBKT Đảng ủy Mặt Trận Tổ Quốc các Đoàn thể Trung ương; đồng chí Hà Công Nghĩa, Phó vụ trưởng vụ địa bàn 6, UBKTTW; đồng chí Trần Nhật Lam, Phó cục trưởng, Phó Chánh văn phòng điều phối nông thôn mới Trung ương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Về phía Liên minh HTX Việt Nam, có sự tham dự của đồng chí Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam; các Phó Chủ tịch Nguyễn Thị Hoài Linh, Đinh Hồng Thái; cùng các Ủy viên Ban Chấp hành, Ủy viên Ủy ban Kiểm tra, đại diện lãnh đạo Liên minh Hợp tác xã các tỉnh, thành phố và trưởng, phó các ban tham mưu, đơn vị trực thuộc.

Trong bối cảnh giai đoạn 2021-2025 chứng kiến dịch bệnh, thiên tai, biến đổi khí hậu và những biến động kinh tế toàn cầu tác động sâu rộng tới đời sống người dân, việc triển khai ba Chương trình mục tiêu quốc gia đã trở thành điểm tựa quan trọng, đảm bảo an sinh xã hội, củng cố hạ tầng nông thôn và tạo đà phát triển bền vững cho khu vực nông nghiệp, nông thôn.

Toàn cảnh Hội nghị tổng kết chương trình mục tiêu quốc gia Liên minh HTX Việt Nam giai đoạn 2021-2025.

Hợp tác xã đóng vai trò nòng cốt trong Nông thôn mới

Phát biểu tại Hội nghị, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân nhấn mạnh giai đoạn 2021- 2025 là thời kỳ đầy thách thức, khi những cú sốc từ dịch bệnh, thiên tai, biến đổi khí hậu và biến động kinh tế thế giới đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống người dân, đặc biệt tại vùng nông thôn, miền núi và khu vực đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong bối cảnh đó, việc triển khai các chương trình MTQG trở nên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống người dân và thúc đẩy phát triển bền vững.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho biết hệ thống Liên minh HTX trên toàn quốc đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương nhằm triển khai hiệu quả các nhiệm vụ của chương trình, đảm bảo sự hỗ trợ đến đúng đối tượng và phát huy vai trò tổ chức sản xuất của hợp tác xã.

Các HTX được huy động tham gia vào đào tạo, chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ sản xuất và kết nối tiêu thụ nông sản, từ đó giúp lan tỏa phương thức sản xuất mới, nâng cao kỹ năng và kiến thức sản xuất của nông dân, đồng thời góp phần mở rộng thị trường tiêu thụ cũng như gắn kết các thành phần trong chuỗi giá trị.

Bà Vân nhấn mạnh rằng những kết quả đạt được thể hiện rõ nỗ lực của toàn hệ thống và khẳng định niềm tin của người dân vào các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước.

Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, Cao Xuân Thu Vân phát biểu tại Hội nghị.

Báo cáo tại Hội nghị, ông Trần Nhật Lam, Phó Cục trưởng, Phó Chánh văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết sau 15 năm triển khai, chương trình xây dựng nông thôn mới đã tạo ra những chuyển biến sâu sắc trong nhận thức và hành động của toàn xã hội. Các kết quả thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược của Đảng qua những nghị quyết về nông nghiệp, nông dân và nông thôn.

Tính đến tháng 6/2025, cả nước có 6.084 trong tổng số 7.669 xã đạt chuẩn nông thôn mới, tương đương 79,3%, trong đó 2.567 xã đạt chuẩn nâng cao và 743 xã đạt chuẩn kiểu mẫu. 329 trên 646 đơn vị cấp huyện đã được công nhận hoàn thành nhiệm vụ nông thôn mới, cùng với 13 tỉnh, thành phố hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới.

Đối với kinh tế tập thể, đến năm 2025 cả nước có khoảng 22.289 hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả. Nhiều địa phương đã phát triển các mô hình HTX gắn với chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao và phát triển sản phẩm đặc trưng theo chương trình OCOP.

Ở một số vùng sản xuất lớn như chè Thái Nguyên, hệ thống HTX đã tham gia sâu vào cung ứng vật tư, phân công lao động, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, góp phần định vị thương hiệu nông sản trên thị trường. Tỷ lệ xã đạt tiêu chí tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn đạt 88,3%, trong đó có những vùng đạt tới 100% như Đồng bằng sông Hồng.

Những kết quả này, theo đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường, có sự đóng góp quan trọng từ hệ thống Liên minh HTX Việt Nam ở tất cả các cấp. Các HTX đã trở thành hạt nhân trong chuỗi giá trị nông nghiệp, nông thôn, góp phần tăng giá trị gia tăng nông sản từ 1,3 đến 1,5 lần và mở rộng thị trường xuất khẩu. Hiệu quả của HTX cũng cho thấy tác động lan tỏa mạnh mẽ tới việc thực hiện những tiêu chí khác của chương trình nông thôn mới.

Phó cục trưởng, Phó Chánh văn phòng điều phối nông thôn mới Trung ương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Trần Nhật Lam phát biểu tại Hội nghị.

Hướng đi của HTX trong giai đoạn mới

Hội nghị ghi nhận nhiều tham luận chuyên sâu, phản ánh sự chuyển đổi mạnh mẽ trong hoạt động của HTX tại các địa phương. Liên minh HTX tỉnh Đồng Tháp, Lâm Đồng và nhiều địa phương khác đưa ra đánh giá về nguồn lực, mô hình điều phối liên kết vùng, xây dựng vùng nguyên liệu và tăng cường đào tạo cán bộ HTX.

Các cơ quan nghiên cứu như Viện Phát triển Kinh tế Hợp tác, Viện Khoa học, Công nghệ và Môi trường và các trường đào tạo cán bộ HTX cũng đề xuất giải pháp đột phá trong ứng dụng công nghệ cao, chế biến sâu, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực.

Tạp chí Kinh Doanh, cơ quan tuyên truyền của Liên minh HTX Việt Nam, đã nhấn mạnh vai trò của thông tin và truyền thông trong việc kết nối nguồn lực, hỗ trợ nhân rộng mô hình HTX, thúc đẩy liên kết sản xuất cũng như lan tỏa tri thức số và khoa học công nghệ đến cộng đồng HTX.

Ông Huỳnh Lam Phương, Hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề & Đào tạo cán bộ HTX miền Nam, trình bày tham luận tại Hội nghị.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, nhiều thách thức vẫn tồn tại. Năng lực lãnh đạo và quản trị của không ít HTX vẫn còn hạn chế, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm; vốn điều lệ thấp dẫn đến khó khăn trong mở rộng sản xuất; số lượng HTX ứng dụng công nghệ cao, sản xuất thông minh hay liên kết theo chuỗi giá trị còn khiêm tốn; mô hình liên kết vùng chưa đồng bộ và còn thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các chủ thể trong chuỗi giá trị.

Các đại biểu đều thống nhất rằng để HTX phát triển mạnh mẽ và thực chất hơn trong giai đoạn mới, cần một cơ chế tổng thể hiệu quả hơn trong giai đoạn 2026-2030, đặc biệt trong phân bổ nguồn lực, chính sách đầu tư, tín dụng, đào tạo, công nghệ và chuyển đổi số.

Chủ tịch Cao Xuân Thu Vân nhấn mạnh yêu cầu đổi mới mô hình hoạt động HTX theo hướng xanh hơn, số hóa mạnh mẽ hơn và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị nông sản.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cũng đưa ra nhận định rằng trong bối cảnh các chương trình MTQG giai đoạn mới đang được thiết kế theo hướng tích hợp và tăng cường phân cấp cho địa phương, vai trò của HTX cần được xác định rõ hơn, đặc biệt trong việc phát triển vùng nguyên liệu, ứng dụng công nghệ cao, sản xuất hữu cơ và kết nối thị trường.

Ông Lê Quang Cường, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Đồng Tháp, trình bày tham luận tại Hội nghị.

Khẳng định HTX là trụ cột của nông nghiệp hiện đại

Kết luận Hội nghị, lãnh đạo Liên minh HTX Việt Nam nêu rõ các mục tiêu trọng tâm của giai đoạn 2026-2030. Trong giai đoạn mới, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam sẽ phát huy vai trò chủ trì và điều phối trong tổ chức thực hiện các chương trình MTQG, bảo đảm sự tham gia chủ động, thực chất và hiệu quả của khu vực kinh tế tập thể. Trọng tâm là nâng cao năng lực tham mưu, phối hợp, giám sát và hỗ trợ triển khai tại địa phương, gắn phát triển kinh tế tập thể với mục tiêu giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới và phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

Liên minh HTX Việt Nam phấn đấu trở thành đầu mối kết nối chính sách, nguồn lực và mô hình thực tiễn giữa Trung ương và địa phương; thúc đẩy đổi mới hoạt động HTX theo hướng xanh, số và bền vững; nâng cao năng lực quản trị, chuyển đổi số và khả năng tham gia chuỗi giá trị của HTX; phát huy vai trò đại diện, tư vấn chính sách và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được giao trong chương trình MTQG, bảo đảm tiến độ, hiệu quả, minh bạch và phù hợp thực tiễn vùng miền.

Ông Đỗ Đồng Tâm, Giám đốc HTX DVNN và Giống cây trồng Đồng Tâm, trình bày tham luận tại Hội nghị.

Hội nghị MTQG 2021- 2025 không chỉ là dịp tổng kết giai đoạn đã qua mà còn là dấu mốc định vị vai trò mới của kinh tế tập thể và HTX trong hệ thống kinh tế Việt Nam. Những kết quả đạt được trong 15 năm triển khai nông thôn mới và giai đoạn 2021- 2025 đã khẳng định vị thế ngày càng quan trọng của HTX.

Với hơn 22.289 HTX nông nghiệp, tỷ lệ xã đạt tiêu chí tổ chức sản xuất 88,3% và hàng trăm mô hình liên kết chuỗi giá trị, khu vực kinh tế tập thể đang từng bước trở thành trụ cột trong công cuộc hiện đại hóa nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới và phát triển bền vững.

Giai đoạn 2026 - 2030 đặt ra yêu cầu cao hơn, thách thức lớn hơn, nhưng đồng thời mở ra cơ hội để HTX tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị quốc gia, ứng dụng công nghệ số, sản xuất xanh và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Trong vai trò nhạc trưởng của hệ thống kinh tế tập thể, Liên minh HTX Việt Nam đang hướng tới mục tiêu xây dựng mô hình HTX hiện đại, hiệu quả và bền vững, góp phần đưa nông nghiệp Việt Nam phát triển theo hướng giá trị cao, sinh thái và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Trần Lân