Mặt tích cực bất ngờ của cháy rừng ở Canada

Cánh đồng cải dầu tại Canada. Ảnh: Shutterstock

Trên cánh đồng rộng hơn 3.700 mẫu Anh (khoảng 1.500 hecta), cách biên giới Mỹ một giờ lái xe, nông dân Colin Penner nhặt lên nắm vỏ cải dầu căng mọng, thổi bay lớp trấu theo gió thảo nguyên, để lại trong tay những hạt đen óng ánh.

Anh nhớ lại mùa hè năm ngoái, khi nắng nóng thiêu rụi hoa cải dầu vàng rực, làm hỏng phấn hoa và khiến năng suất sụt giảm khắp miền Tây Canada.

Nhưng năm nay, khói từ các vụ cháy rừng gần đó đã bao phủ bầu trời tháng Bảy, vô tình che chắn vụ mùa non khỏi ánh nắng gay gắt, giúp mỗi quả đậu chứa nhiều hạt hơn. “Nhìn tất cả những quả này xem. Khói có lẽ lại là một tín hiệu tích cực”, Penner nói.

Các tỉnh miền Tây đang trải qua mùa cháy rừng tồi tệ thứ hai trong nhiều thập kỷ, hậu quả từ khí hậu nóng và khô hơn.

Trái ngược với nhận định khoa học rằng khói bụi thường gây hại cho cây trồng, nhiều nông dân trồng cải dầu cho biết lớp khói mù đúng thời điểm lại giúp bảo vệ những cánh hoa mỏng manh và phấn hoa khỏi nắng gắt, giảm tác động của hạn hán kéo dài.

Ông Bruce Burnett, nhà phân tích cây trồng, cho rằng khói đã làm dịu nhiệt độ ngày và đêm, vốn có thể gây tổn hại lớn cho cây cải dầu trong giai đoạn ra hoa.

Canada hiện là quốc gia sản xuất cải dầu lớn nhất thế giới, với hơn 21 triệu mẫu Anh trồng dọc các cánh rừng phía bắc. Cây trồng này được dùng để sản xuất dầu ăn, nhiên liệu sinh học và thức ăn chăn nuôi.

Tuy nhiên, cải dầu vốn “ghét” nóng: phấn hoa dễ bị phá hủy khi nhiệt độ vượt ngưỡng, khiến quá trình thụ phấn thất bại. Ánh nắng quá mạnh cũng có thể làm cháy cánh hoa.

Phó chủ tịch Hội đồng Cải dầu Canada Curtis Rempel nhấn mạnh: “Chúng tôi từng trải qua nhiều tháng Bảy với nhiệt độ trên 31°C, và đó là lúc thiệt hại xảy ra. Khói có thể giúp giảm nhiệt độ và làm dịu ánh sáng mặt trời”.

Tuy vậy, tác động của khói cháy rừng vẫn còn gây tranh cãi. Một số chuyên gia cảnh báo khói có thể làm suy giảm chất diệp lục và hoạt động của enzyme, kìm hãm quá trình quang hợp và sự phát triển của cây.

Thực tế tại Bắc Mỹ cũng cho thấy sự khác biệt giữa các loại cây trồng. Nếu cải dầu đôi khi hưởng lợi, thì ngô, đậu nành lại thường bị ảnh hưởng tiêu cực do thiếu ánh sáng và nhiệt.

Ở California, khói cháy rừng từng tàn phá ngành rượu nho: năm 2020, dù có ít vườn nho bị thiệt hại trực tiếp, nhiều giống nho vẫn tạo ra mùi vị khó chịu, khiến 325.000 tấn nho (trị giá hơn 600 triệu USD) phải bỏ đi. Ngành rượu vang gọi đây là “vết bẩn do khói” và đến nay vẫn loay hoay tìm giải pháp.

Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) dự báo thế giới nóng hơn sẽ đồng nghĩa mùa cháy rừng kéo dài và khốc liệt hơn. Chính phủ Canada cũng thừa nhận các vụ cháy đang ngày càng dữ dội, đe dọa sản xuất nông nghiệp.

Dù năm nay một số nông dân tìm thấy “mặt tích cực bất ngờ” trong khói lửa, giới chuyên gia khẳng định vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu để hiểu rõ liệu hiện tượng này có thể trở thành “lá chắn tự nhiên” cho mùa màng hay không.

Theo Reuters

KHÁNH MY