Mặt trái của bùng nổ du lịch

Những tác động tích cực

Thống kê từ Tổ chức Du lịch quốc gia Nhật Bản (JNTO) cho thấy, đã có 14,6 triệu du khách quốc tế đến đất nước Mặt trời mọc từ tháng 1 đến tháng 5.2024, trong đó chỉ riêng tháng 3, lượng du khách nước ngoài tới Nhật Bản đã đạt mức cao kỷ lục 3,1 triệu lượt, tăng hơn 10% so với tháng 3.2019 - thời điểm trước khi bùng phát đại dịch Covid-19.

Thủ đô Tokyo, Nhật Bản. Ảnh: The Japan Times

Chính phủ Nhật Bản đang trên đà vượt mục tiêu đón 32 triệu lượt du khách trong cả năm nay. Những yếu tố thúc đẩy lượng du khách quốc tế tăng mạnh là nhu cầu bị dồn nén trong thời kỳ đại dịch, cùng với việc đồng Yen giảm mạnh. Năm ngoái, quốc gia Đông Á này cũng đã đón 25,1 triệu lượt khách du lịch, cao gấp 6 lần so với năm 2022.

Việc đồng Yen mất giá gần 10% so với đồng đô la Mỹ kể từ đầu năm tới nay đang khiến khách du lịch có xu hướng ở lại Nhật Bản lâu hơn và chi tiêu nhiều hơn cho chỗ ở, các hoạt động vui chơi giải trí, thực phẩm và quà tặng, nhu cầu về hàng hóa xa xỉ cũng gia tăng mạnh.

Theo Bloomberg, khách du lịch nước ngoài đang tận dụng ưu đãi giảm giá bằng cách mua các sản phẩm rẻ hơn ở Nhật Bản từ các thương hiệu cao cấp. Các chuyên gia nhận định, đây được xem là cú hích lớn cho nền kinh tế Nhật Bản, vì trong năm ngoái, chi tiêu từ khách du lịch nước ngoài chiếm khoảng 9% tổng sản phẩm quốc nội của Nhật Bản. Xu hướng này vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại, khi trong quý I năm nay, chi tiêu tài chính của du khách nước ngoài đã đạt 11,4 tỷ đô la Mỹ, cao nhất kể từ trước tới nay.

Theo JNTO, khách du lịch từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) và Mỹ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong lượng du khách quốc tế trong tháng 3. Các hãng hàng không Nhật Bản như Japan Airlines và ANA đều có kế hoạch tận dụng sự bùng nổ du lịch bằng cách mở thêm các đường bay từ các nước châu Á.

Các công ty Nhật thường coi sự mất giá của đông Yen là điều tốt vì nó làm giảm chi phí xuất khẩu và tăng giá trị lợi nhuận chuyển về từ nước ngoài. Tuy nhiên, hiện đồng Yen có thể quá yếu so với mong muốn của họ, vì hàng nhập khẩu đắt đỏ làm giảm lợi nhuận và kìm hãm chi tiêu của người tiêu dùng.

Hệ lụy từ lượng du khách kỷ lục

Bên cạnh những tác động tích cực, Nhật Bản đang phải đối mặt với mặt trái làn sóng du khách nước ngoài, là tình trạng quá tải du lịch. Lượng du khách quá đông đang khiến các địa điểm nổi tiếng, chẳng hạn như Cố đô Kyoto hay các khu vực xung quanh núi Phú Sĩ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc quản lý.

Theo đó, Cố đô Kyoto luôn coi là địa điểm du lịch yêu thích của các du khách nhờ các ngôi chùa Phật giáo, cung điện hoàng gia, những ngôi nhà gỗ điển hình theo phong cách Nhật Bản và đền thờ Thần đạo. Trong năm ngoái, thành phố chỉ khoảng 1,5 triệu người này đã đón lượng du khách gấp 20 lần dân số, tổng cộng 32 triệu lượt khách. Với con số đáng kinh ngạc này, không có gì khó hiểu khi thành phố này hiện đang trong tình trạng quá tải, từ đó không thể cân bằng được giữa sự hài lòng của du khách và người dân địa phương.

Nhiều người dân phàn nàn về việc giá phòng khách sạn tăng cao và tình trạng chen chúc từ các phương tiện công cộng đến nhà hàng. Nhiều người dân cảm thấy không hài lòng vì nhiều khách du lịch nước ngoài không có ý thức tôn trọng phong tục địa phương khi chụp ảnh các geisha dù không được phép, hoặc vừa đi vừa ăn - một hành vi bị coi là bất lịch sự tại Nhật Bản. Ngay cả đối với những người đang được hưởng lợi trực tiếp từ doanh thu du lịch cũng bày tỏ sự lo ngại. Nhiều ngành liên quan đến du lịch cũng đang phải vật lộn để đáp ứng được nhu cầu ngày càng gia tăng, trong bối cảnh tình trạng thiếu hụt lao động từ thời đại dịch vẫn chưa được giải quyết.

Trong khi đó, tại núi Phú Sĩ, kể từ khi mở cửa trở lại vào năm 2023, sau 4 năm đóng cửa vì đại dịch, địa điểm nổi tiếng này đã đón một lượng lớn khách du lịch tới tham quan, kéo theo tình trạng ô nhiễm, rác thải bừa bãi và lượng khí thải CO2 gia tăng. Làn sóng du khách đông đảo cũng cản trở trải nghiệm leo núi tập thể. Các thành phố nhỏ hơn như Biei và Hokkaido cũng phải hứng chịu gánh nặng khi du khách thiếu ý thức gây thiệt hại cho các trang trại, mùa màng chỉ để có được những bức ảnh đẹp. Điều này đặt ra thách thức lớn đối với người dân địa phương vốn dựa vào hoạt động nông nghiệp để kiếm sống.

Không chỉ những địa điểm du lịch nổi tiếng, ngay cả một số vùng từng không mấy quen thuộc với khách du lịch nước ngoài, giờ đây cũng bắt đầu cảm thấy căng thẳng, như thành phố Fuji, tại tỉnh Shizuoka, cách Kyoto khoảng 200 dặm về phía Đông.

Các giải pháp ứng phó

Với tình trạng đáng lo ngại này, Thủ tướng Fumio Kishida và một số quan chức Nhật Bản đang nỗ lực đưa ra những giải pháp ứng phó với mức độ hiệu quả khác nhau.

Bắt đầu từ năm nay, Núi Phú Sĩ sẽ thu phí 2 Yen/người khi leo lên Đường mòn Yoshida nổi tiếng, đồng thời khuyến khích du khách quyên góp tự nguyện để bảo tồn và bảo trì địa điểm này.

Còn tại Kyoto, các biển báo ở ga tàu đều yêu cầu du khách “cần chú ý đến cách cư xử của mình”. Nhằm giảm bớt áp lực lên người dân địa phương, chính quyền thành phố cũng đã cho triển khai các chuyến xe bus đặc biệt dành cho khách du lịch nước ngoài. Một số ngõ hẻm tại Gion - quận geisha nổi tiếng nhất ở Kyoto, cũng đã áp đặt lệnh cấm đối với du khách nước ngoài kể từ tháng 4, nhằm ngăn chặn những hành vi không đúng mực. Những người vi phạm có thể đối mặt với án phạt hành chính khoảng 70 USD.

Theo Kyodo News, Thống đốc Osaka Hirofumi Yoshimura hiện đang thảo luận để đưa ra một mức phí cố định cho khách du lịch bắt đầu từ mùa xuân năm 2025. Mức phí đề xuất sẽ áp dụng cho những khách du lịch dự định ở lại qua đêm trong tỉnh và bổ sung cho mức thuế hiện tại. Nếu đề xuất được chấp thuận, khoản phí này có thể được áp dụng vào tháng 4 năm sau, ngay trước Hội chợ triển lãm Osaka 2025.

Với việc khách du lịch tích trữ quà lưu niệm, mua sắm khiến số lượng hành lý của mỗi du khách ngày càng tăng, gây áp lực lên các phương tiện vận chuyển, do đó, Chính phủ Nhật Bản đã triển khai chương trình “chuyển tiếp hành lý”. Theo đó, khách du lịch có thể không cần mang hành lý từ các sân bay Kansai và Narita (Tokyo); đồng thời có thể sử dụng tủ đựng đồ tại nhà ga Tokyo và tận dụng các dịch vụ vận chuyển như một phần của chương trình Hands-Free Kyoto.
Về việc giữ trật tự nơi công cộng, một số khu phố ở Tokyo bắt đầu cấm du khách uống rượu ở nơi công cộng. Trong khi đó, vào tháng 10 tới, thành phố Shibuya sẽ cấm việc uống rượu ở các khu vực công cộng từ 6 giờ chiều đến 5 giờ sáng hôm sau.

Việc cân bằng giữa thỏa mãn nhu cầu của du khách và bảo đảm sự ổn định cho cuộc sống của người dân là điều rất quan trọng trong bối cảnh Nhật Bản dự kiến sẽ đón 60 triệu khách du lịch vào cuối năm 2030. Thủ tướng Fumio Kishida cho biết, người dân địa phương vẫn sẽ “luôn chào đón du khách, miễn là du khách tuân thủ các quy tắc cơ bản tại Nhật Bản”.

Châu Anh (Theo The Japan Times; SCMP)