Mất việc vì AI sẽ không còn xa?

Người viết đã thử hỏi ChatGPT nhiều câu mang tính kiến thức, nó trả lời nhanh như chớp với độ chính xác cao. Bạn có thể hỏi nó cách gói bánh tét, nó cũng biết trả lời. Bạn yêu cầu nó làm bài thơ tả cảnh bình minh trên bãi biển, nó sẵn sàng đáp ứng. Bạn hỏi các câu xa vời hơn như so sánh vật lý hiện đại với triết lý Phật giáo, nó cũng không từ nan. Nó thoải mái hơn khi được hỏi và trả lời bằng tiếng Anh; chậm hơn khi dùng tiếng Việt và sai sót nhiều hơn – có lẽ văn bản chuẩn bằng tiếng Việt cho nó học không có nhiều trên mạng Internet bằng tài liệu tiếng Anh.

OpenAI, doanh nghiệp tung ra ChatGPT còn có nhiều sản phẩm AI khác như Dall-E 2, có thể biến văn bản gợi ý thành hình vẽ trong nháy mắt. Mặc dù mới ra đời vào tháng 11-2022, ChatGPT đã có gần 100 triệu người dùng, trong đó một tỷ lệ rất lớn đang dùng nó vào công việc hàng ngày của họ. Theo một khảo sát của Fishbowl với 4.500 người dùng, đến 27% có sử dụng nó hỗ trợ cho công việc, từ kiểm tra văn bản tìm lỗi chính tả, ngữ pháp đến viết giùm một e-mail, soạn giùm cái báo cáo. Các lập trình viên ưa chuộng nó vì nó có thể tìm lỗi giùm họ, thảo chương thành thạo, gợi ý hướng đi cho một ứng dụng, giải quyết các vướng mắc… Mức độ sử dụng ChatGPT cao nhất ở những người làm tiếp thị và quảng cáo (37%) kế đến là nhân viên lĩnh vực công nghệ (35%) và tư vấn (30%).

Từ chỗ hỗ trợ người dùng đến chỗ được sử dụng chính thức để thay chân nhân viên là một bước tiến không xa. Có thể nói giai đoạn này là thời điểm mọi người đang nghiên cứu để tận dụng ChatGPT vào công việc – hiện đã có khá nhiều khóa học ngắn hạn, bày cách khai thác thế mạnh của ChatGPT vào nhiều lĩnh vực, từ viết blog, làm đồ họa đến tiếp thị, tư vấn doanh nghiệp. Người ta đã thử và thấy ChatGPT đi thi khóa học quản trị kinh doanh thì điểm số còn cao hơn nhiều sinh viên khác. CNET đã thử cho một ứng dụng thông minh viết nhiều bài báo và chỉ khi bị mạng xã hội chỉ trích dữ dội, họ mới tạm ngưng.

Lĩnh vực tài chính là nơi dễ dàng “tuyển dụng” ChatGPT hay ứng dụng tương tự. Chúng có thể rà soát, đối chiếu, so sánh báo cáo tài chính của một công ty niêm yết mới công bố với báo cáo quí trước để nhấn mạnh các thay đổi, diễn giải chiều hướng phát triển của công ty. Trong khía cạnh này các chú AI sẽ hơn hẳn con người vì biết đọc kỹ, không bỏ sót các chú thích in rất nhỏ ở cuối trang, biết đối chiếu dữ liệu một cách chính xác… Chúng lại không để cảm tính chi phối khi viết báo cáo như người. Mặc dù các quyết định tài chính quan trọng vẫn do con người đưa ra, chắc chắn trong một hai năm tới những công việc hiện do giới trẻ mới ra trường một hai năm đảm trách sẽ bị chuyển giao cho các con AI làm, vừa nhanh hơn, vừa chính xác hơn.

Kế đến là công việc của những nhà thiết kế trang web và các lập trình viên cấp thấp, rất dễ rơi vào tay ChatGPT. Có thể đội ngũ 5 người thiết kế nay chỉ còn 1, quản lý các con AI, ra lệnh cho chúng thiết kế trang web còn họ chỉ việc giám sát và tinh chỉnh khi cần. Càng ngày mức độ tin cậy AI để giao cho chúng các nhiệm vụ lập trình phức tạp hơn sẽ cao dần, đến lúc ngay cả lập trình viên cao cấp cũng dễ mất việc như chơi.

Thế mạnh của ChatGPT là viết lách cho nên những nghề dựa vào kỹ năng viết, kể cả nhà báo, người viết nội dung cho các trang web, người soạn thảo các loại văn bản sẽ bị thay thế bởi ChatGPT. Người ta đã thử và thấy ChatGPT rất giỏi tóm tắt một bài viết dài thành mấy đoạn ngắn gọn; nó cũng giỏi dịch thuật trong nhiều ngôn ngữ. Vì thế có lẽ nhiều nơi sẽ đầu tư tuyển dụng người chuyên kiểm tra tính chính xác của các dữ liệu, còn lại sẽ giao việc viết lách nhiều hơn cho các robot tự động.

Đi kèm với ChatGPT là ứng dụng vẽ minh họa Dall-E, đang đe dọa nồi cơm của nhiều họa sĩ, người thiết kế đồ họa, người chuyên vẽ tranh minh họa cho sách báo. Thử tưởng tượng thay vì đặt ra yêu cầu cho một họa sĩ làm một trang web sống động hơn bằng các hình vẽ minh họa, người ta có thể ra lệnh cho máy để nó vẽ trong nháy mắt, rồi sẵn sàng chỉnh sửa theo yêu cầu. Ắt hẳn nhiều nơi sẽ thích cách làm với máy móc hơn, trừ phi chính người họa sĩ biết tận dụng AI để cải thiện năng suất, nâng cao chất lượng sản phẩm đồng sáng tạo với AI thì may đâu vẫn còn cơ hội.

Nguyễn Vũ