Máy bay IL-14 chuyên cơ đặc biệt từng phục vụ Bác Hồ

Trong số đó, chiếc IL-14 là một dấu ấn đặc biệt, gắn liền với nhiều chuyến đi lịch sử và vẫn được nhắc đến như một minh chứng sinh động của thời kỳ ấy.

Máy bay IL-14 số hiệu VN-C482 là chiếc đầu tiên của Trung đoàn Không quân vận tải 919 – đơn vị tiền thân của Đoàn bay 919 ngày nay. Đây là một trong 5 chiếc do Chính phủ Liên Xô viện trợ cho Việt Nam đầu năm 1957, đưa vào khai thác từ 1958. Trong số này, chiếc VN-C482 có ý nghĩa đặc biệt khi được Liên Xô tặng riêng cho Chủ tịch Hồ Chí Minh, phục vụ chuyên cơ chở Bác và lãnh đạo Đảng, Nhà nước đi công tác trong kháng chiến chống Mỹ.

Bà Nguyễn Thị Phương Hằng, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam, cho biết: “IL-14 dài 22,31m, sải cánh 31,7m; dùng 2 động cơ tuabin cánh quạt; tốc độ tối đa 415 km/giờ; trần bay 6.500m; tầm bay 1.700km; chở 26–36 người. Điểm khác biệt là không có radar hay thiết bị hỗ trợ hạ cánh, phi công hoàn toàn dựa vào kỹ năng và bản lĩnh.”

Chiếc VN-C482 còn ấn tượng với nội thất thiết kế riêng cho chuyên cơ: giường rộng 1,2 mét, bàn làm việc kèm hai ghế, phía sau bốn ghế phụ; đuôi bố trí bồn rửa mặt, vệ sinh; toàn bộ sàn trải thảm, tạo tiện nghi cần thiết cho những chuyến công tác xa.

Nhiều tư liệu quý còn lưu giữ, như bức ảnh Bác Hồ chụp cùng tổ bay IL-14 tại sân bay Gia Lâm sau chuyến công tác Trung Quốc năm 1962, hay hình ảnh tổ bay IL-14 trực chiến, ăn cơm dưới cánh máy bay trong Tết Mậu Thân 1968, đã trở thành minh chứng sống động cho sứ mệnh lịch sử của chiếc chuyên cơ – biểu tượng Không quân vận tải và Hàng không dân dụng Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Phương Hằng cho biết thêm: “Trong kháng chiến chống Mỹ, Đội bay IL-14 thuộc Trung đoàn 919 có lúc tới 13 chiếc, thực hiện nhiều chuyến vận tải hành khách, hàng hóa, góp phần khôi phục kinh tế miền Bắc; phục vụ nhiệm vụ quốc tế, huấn luyện, vận tải quân sự và tham gia chiến đấu, lập nhiều chiến công của Không quân vận tải – Hàng không dân dụng Việt Nam.”

Sau khi hoàn thành sứ mệnh và dừng bay từ 1981, chiếc IL-14 được lưu giữ tại Bảo tàng Hàng không Việt Nam. Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, chiếc chuyên cơ này lần đầu xuất hiện tại Triển lãm quốc gia trong không gian hơn 10.000 m², thu hút đông đảo khách tham quan.

Nhiều người đến chụp ảnh, check-in bên chiếc máy bay – không chỉ là hiện vật mà còn là biểu tượng của cả một thời kỳ gian khó. Sự kiện khơi dậy ký ức hào hùng, giúp thế hệ hôm nay trân trọng giá trị độc lập dân tộc, tiếp cận tư liệu quý về Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời khẳng định tình hữu nghị bền chặt Việt Nam – Liên bang Nga.

Chiến sĩ Phùng Phương Nam, Học viện Phòng không – Vũ trụ Zhukov, Liên bang Nga, chia sẻ: “Tôi cảm thấy vinh dự, tự hào khi có mặt ở đây. Chiếc máy bay này không hiện đại nhất nhưng đã cùng dân tộc trải qua nhiều thăng trầm. Tôi muốn chia sẻ niềm tự hào khi tiếp nối tình hữu nghị Việt – Nga, góp phần đưa đất nước phát triển.”

Chị Cao Thị Hương, Nghệ An, nói: “Đứng trước hiện vật lịch sử, em rất tự hào. Từ Nghệ An ra đây, em chuẩn bị áo dài, nón lá hoa sen quê Bác để ghi lại khoảnh khắc trong ngày Quốc khánh 2/9.”

Việc đưa IL-14 vào trưng bày “Khát vọng bầu trời” tại triển lãm quốc gia không chỉ minh chứng sống động cho một giai đoạn hào hùng, mà còn là biểu tượng tinh thần độc lập, tự lực, tự cường của ngành hàng không Việt Nam.

Đến nay, hàng không nước ta đã vươn lên thành một trong những ngành kinh tế – kỹ thuật mũi nhọn, tự tin hội nhập sâu rộng, hiện thực hóa lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về một “bầu trời Việt Nam” hiện đại, độc lập, vươn tầm thế giới.

Đức Chung