Máy nhắn tin là gì và bị kích nổ hàng loạt ở Lebanon như thế nào?

Máy nhắn tin là gì? Tại sao Hezbollah sử dụng chúng?

Máy nhắn tin là thiết bị liên lạc nhỏ được sử dụng rộng rãi trước khi điện thoại di động trở nên phổ biến. Các thiết bị này sẽ hiển thị tin nhắn văn bản ngắn cho người dùng, được chuyển tiếp qua điện thoại thông qua một tổng đài viên.

Không giống như điện thoại di động, máy nhắn tin hoạt động bằng sóng vô tuyến, người vận hành sẽ gửi tin nhắn bằng tần số vô tuyến, thay vì internet, tùy thuộc vào thiết bị của người nhận.

Công nghệ cơ bản của máy nhắn tin cũng như sự phụ thuộc của chúng vào phần cứng vật lý được cho là giúp tăng cường bảo mật, khiến chúng trở nên phổ biến với các nhóm chiến binh như Hezbollah, nơi tính di động và an ninh được quan tâm tối đa.

Các chiến binh Hezbollah đã sử dụng máy nhắn tin như một phương tiện liên lạc công nghệ thấp nhằm tránh bị Israel theo dõi vị trí.

Máy nhắn tin. Ảnh: GI

Vụ máy nhắn tin phát nổ xảy ra như thế nào?

Chuỗi hàng nghìn vụ nổ trên khắp Lebanon bắt đầu vào khoảng 4:45 chiều 17/9 và kéo dài trong khoảng một giờ. Số thương vong vẫn đang được xác nhận. Một bé gái 8 tuổi nằm trong số những người tử vong.

Mohammad Mahdi Ammar, con trai của nghị sĩ Hezbollah Ali Ammar, cũng được cho là đã thiệt mạng. Hezbollah xác nhận hai chiến binh của họ đã thiệt mạng.

Bộ trưởng Y tế Lebanon Firass Abiad cho biết: "Khoảng 2.750 người bị thương… hơn 200 người trong tình trạng nguy kịch" với hầu hết các vết thương được báo cáo ở mặt, tay và bụng.

Theo đoạn video từ bệnh viện, các vụ nổ đã làm nhiều thành viên Hezbollah bị thương ở nhiều mức độ khác nhau trên mặt, mất ngón tay và vết thương hở ở hông, nơi có thể đã đeo máy nhắn tin. Đại sứ Iran tại Lebanon, Mojtaba Amani, cũng bị thương trong vụ nổ.

Lực lượng Phòng vệ Dân sự Lebanon khiêng một người đàn ông bị thương vì máy nhắn tin cầm trên tay bất ngờ phát nổ, tại thành phố cảng Sidon, ngày 17/9. Ảnh: AP

Ai đứng sau vụ tấn công?

Nhiều bên và nhiều nguồn tin báo chí trên thế giới, bao gồm cả Hezbollah, đang chỉ trích và đổ lỗi cho Israel. Một nguồn tin an ninh cấp cao của Lebanon và một nguồn tin khác cho biết cơ quan tình báo Mossad của Israel đã cài thuốc nổ vào 5.000 máy nhắn tin do nhóm Hezbollah của Lebanon nhập khẩu vài tháng trước vụ nổ.

Vụ nổ máy nhắn tin xảy ra vào thời điểm gia tăng lo ngại về căng thẳng giữa Israel và Hezbollah, hai bên đã tham gia vào cuộc chiến tranh xuyên biên giới kể từ khi xung đột ở Gaza nổ ra vào tháng 10 năm ngoái.

"Chúng tôi cho rằng Israel phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về tội ác này", Hezbollah cho biết, nói thêm rằng Israel "chắc chắn sẽ phải nhận hình phạt thích đáng cho hành động tội lỗi này".

Israel vẫn giữ im lặng trước vụ việc.

Tại sao những vụ nổ tương tự lại không xảy ra ở Gaza?

Theo Hamza Attar từ Khoa Quốc phòng tại Đại học King's College ở London, phương pháp tương tự không thể được sử dụng ở Gaza vì Hamas có trình độ hiểu biết về mạng sâu sắc hơn so với Hezbollah.

"Họ rất có năng lực trong lĩnh vực viễn thông", ông nói về Hamas, đồng thời nhấn mạnh những nỗ lực mà nhóm này đang thực hiện để mã hóa thông tin liên lạc.

"Họ không sử dụng điện thoại hoặc điện thoại di động. Họ có mạng lưới, internet và phương tiện liên lạc riêng và không cần bất cứ thứ gì trên mặt đất", ông nói.

Máy nhắn tin phát nổ như thế nào?

Hiện nguyên nhân máy nhắn tin phát nổ hàng loạt vẫn chưa rõ. Một số người suy đoán rằng nguyên nhân nằm ở mạng lưới vô tuyến mà máy nhắn tin dựa vào, cho rằng mạng lưới có thể đã bị tấn công, khiến hệ thống phát ra tín hiệu kích hoạt phản hồi trong các máy nhắn tin đã bị can thiệp (được cho rằng bị gắn vật liệu nổ).

Nhà phân tích dữ liệu Ralph Baydoun cho biết: "Tôi nghĩ điều đã xảy ra là mọi [thành viên] Hezbollah ở một cấp độ cụ thể đều bị tấn công".

Các nhà phân tích khác, chẳng hạn như cựu sĩ quan quân đội Anh và chuyên gia vũ khí hóa học Hamish de Bretton-Gordon, cho rằng máy nhắn tin của Hezbollah có thể đã bị can thiệp và "được kết nối để phát nổ theo lệnh".

Túi của một người đàn ông phát nổ trong một siêu thị ở Beirut, Lebanon, ngày 17/9. Ảnh: Social Media

Nguồn tin cấp cao của Lebanon cho biết các máy nhắn tin đã được cơ quan tình báo Israel sửa đổi "ở cấp độ sản xuất".

"Mossad đã đưa một bảng mạch chứa vật liệu nổ có thể nhận mã vào bên trong thiết bị. Rất khó để phát hiện ra nó bằng bất kỳ phương tiện nào, ngay cả với bất kỳ thiết bị hoặc máy quét nào", nguồn tin cho biết.

Nguồn tin cho biết 3.000 máy nhắn tin đã phát nổ khi một tin nhắn mã hóa được gửi đến chúng, đồng thời kích hoạt chất nổ.

Một nguồn tin an ninh khác cho biết có tới ba gram thuốc nổ được giấu trong các máy nhắn tin mới và "không bị Hezbollah phát hiện" trong nhiều tháng.

Nếu pin lithium của máy nhắn tin bị kích hoạt quá nhiệt, quá trình mất kiểm soát nhiệt sẽ được kích hoạt. Về cơ bản, một phản ứng dây chuyền hóa học sẽ xảy ra, dẫn đến nhiệt độ tăng cao và cuối cùng là pin phát nổ dữ dội.

Hoài Phương (theo Al Jazeera, Reuters)