Miễn giấy phép xây dựng: 'Mở lối' cho người dân xây nhà ở
TPHCM đang từng bước tháo gỡ rào cản thủ tục xây dựng nhà ở khi đề xuất thí điểm miễn giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ tại các khu vực đã có quy hoạch.
Cắt giảm thủ tục hành chính
Sở Xây dựng TPHCM vừa có văn bản gửi UBND thành phố đề xuất thí điểm miễn giấy phép xây dựng (GPXD) đối với nhà ở riêng lẻ dưới 7 tầng tại các khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thiết kế đô thị được duyệt. Đề xuất này đã thu hút sự quan tâm rất lớn của dư luận nhân dân thành phố và cả nước, với kỳ vọng thí điểm sẽ giúp giảm bớt thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong thời gian tới.
Cơ quan chức năng cưỡng chế thi hành án nhà ở xây trái phép trên đường Lũy Bán Bích, phường Hòa Thạnh cũ (nay là phường Tân Phú, TPHCM). Ảnh: Hồng Phúc
Theo đề xuất của Sở Xây dựng TPHCM, toàn thành phố hiện có 356 dự án nhà ở thấp tầng nằm trong các khu quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, tương đương khoảng 55.000 căn. Trong đó, có 112 dự án đủ điều kiện miễn GPXD theo quy định hiện hành. Các dự án này đã có đầy đủ hồ sơ pháp lý, chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc và mẫu nhà được duyệt. Vì vậy, Sở Xây dựng đề xuất, từ đầu tháng 7/2025 sẽ phối hợp với UBND xã, phường (mới) rà soát, công bố danh sách các dự án đủ điều kiện miễn giấy phép, tạo điều kiện cho người dân được xây dựng thuận lợi. Sở Xây dựng đề nghị UBND TPHCM báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng cho phép thực hiện thí điểm cơ chế miễn GPXD đối với nhà ở riêng lẻ dưới 7 tầng trong khu vực có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thiết kế đô thị đã được phê duyệt, kể cả không thuộc dự án khu đô thị hay dự án phát triển nhà ở.
Ông Nguyễn Kiên Giang - Phó Trưởng Phòng Quản lý bảo trì và khai thác công trình giao thông (Sở Xây dựng TPHCM) cho biết, nếu được miễn GPXD, người dân thành phố sẽ chỉ cần nộp hồ sơ thông báo khởi công tại UBND phường, xã nơi xây dựng trước 7 ngày. Hồ sơ bao gồm bản sao giấy tờ về quyền sử dụng đất và bản thiết kế phù hợp quy hoạch kiến trúc đã được duyệt.
Theo ông Giang, Sở cũng đang phối hợp với các địa phương để rà soát, công bố danh sách các dự án nằm trong diện miễn GPXD. Dự kiến, danh sách này sẽ được công bố chính thức sắp tới. Các khu vực tập trung nhiều lô đất đủ điều kiện miễn phép gồm các địa bàn đơn vị hành chính cũ trước đây là quận 7, huyện Nhà Bè, Bình Chánh và TP Thủ Đức. Song song đó, Sở Xây dựng cũng lên kế hoạch lập quy hoạch chi tiết 1/500 phủ kín các khu đô thị dọc theo các trục giao thông lớn như vành đai 2, 3, 4, Quốc lộ 1, Quốc lộ 22… để mở rộng phạm vi miễn giấy phép xây dựng trong tương lai.
Kiến nghị gỡ hoàn toàn “điểm nghẽn”
Cùng với tham mưu của Sở Xây dựng TPHCM, trong văn bản gửi UBND thành phố, Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường thành phố kiến nghị thành phố nên bỏ hoàn toàn thủ tục cấp GPXD tại khu vực có quy hoạch, thay thế bằng cơ chế đăng ký xây dựng và phân quyền cho phường, xã.
Bên cạnh đó, Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường thành phố cũng kiến nghị điều chỉnh Quyết định 56 theo hướng linh hoạt hơn, cho phép tăng thêm 1 tầng đối với nhà ở riêng lẻ có mặt tiền trên 5,5m và chiều sâu từ 12m. Điều này nhằm nâng hệ số sử dụng đất trong bối cảnh đô thị hóa mạnh và hạ tầng giao thông đã cải thiện đáng kể trong 5 năm qua.
Theo KTS Trần Văn Long, đề xuất của Viện Kinh tế và Môi trường là hợp lý và tạo thuận lợi hơn cho việc phát triển hạ tầng nhà ở riêng lẻ của các đô thị. Ông Long kỳ vọng sẽ tháo gỡ điểm nghẽn lớn trong cải cách hành chính của ngành xây dựng hiện nay. Bởi vì, trước đó Sở Xây dựng TPHCM đã trình văn bản lên UBND thành phố đề nghị miễn giấy phép với 112/356 dự án nhà ở riêng lẻ nằm trong khu vực có quy hoạch 1/500. Tuy nhiên, đây chưa phải là giải pháp triệt để do pháp luật hiện hành đã quy định rõ việc miễn giấy phép đối với các trường hợp này.
Đồng tình với việc đề xuất bỏ hình thức cấp GPXD tại các khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500, kỹ sư Trần Văn Phương cho rằng: Việc cho phép cơ chế “đăng ký xây dựng” và phân quyền cho cấp phường, xã thực hiện, sẽ giúp thuận lợi về hồ sơ, thủ tục hành chính hơn rất nhiều so với trước đây. Do đó, cũng sẽ tránh được các tiêu cực, hoặc phiền hà về thời gian, công sức cho người dân. Trên thực tế, yếu tố cốt lõi trong quản lý xây dựng tại TPHCM là kiểm soát kiến trúc, không nên tiếp tục lấy quy hoạch 1/500 làm điều kiện tiên quyết. Việc áp dụng cơ chế đăng ký xây dựng, nhất là ở khu vực đã có quy hoạch 1/2.000 hoặc 1/5.000, hoàn toàn phù hợp với pháp luật và sẽ tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp phát triển xây dựng minh bạch, hợp pháp.
