Miền Tây bước vào mùa khô, cảnh báo xâm nhập mặn và bão muộn

Bước vào mùa khô, các tỉnh Miền Tây Nam Bộ lại đối diện nguy cơ xâm nhập mặn và thiếu nước ngọt. Ảnh minh họa

Các cơ quan khí tượng thủy văn cũng cảnh báo thêm rằng tuy Nam Bộ đang bước vào mùa khô sau một mùa mưa kéo dài và nhiều giông bão, nhưng Biển Đông vẫn còn một vài cơn bão, áp thấp muộn làm thời tiết biển xấu.

DỰ BÁO TÌNH HÌNH XÂM NHẬP MẶN MÙA KHÔ NĂM 2025 - 2026

Cục Khí tượng Thủy văn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường mới đây cho biết xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long những tháng đầu mùa khô năm 2025 - 2026 ở mức tương đương mùa khô năm 2024 - 2025 và thấp hơn so với mùa khô năm 2015 - 2016, 2019 - 2020. Tình hình xâm nhập mặn trong vùng phụ thuộc vào nguồn nước từ thượng nguồn sông Mêkông, vận hành các hồ chứa trên lưu vực, triều cường và còn biến động trong thời gian tới.

Dự báo tổng lượng mưa đồng bằng sông Cửu Long từ tháng 1 đến tháng 3/2026 ở mức cao hơn trung bình nhiều năm và nhiều khả năng xuất hiện các đợt mưa trái mùa trong những tháng đầu năm 2026.

Trong các tháng mùa khô năm 2026, thời điểm nắng nóng xuất hiện ở mức tương đương trung bình nhiều năm và năm 2025 (trung bình khoảng nửa đầu tháng 3), nhưng trễ hơn so với thời điểm xuất hiện nắng nóng của mùa khô năm 2024. Cường độ nắng nóng cũng không gay gắt và kéo dài nhiều ngày như năm 2024.

Trước nguy cơ thiếu nước ngọt và xâm nhập mặn ngày càng gia tăng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã yêu cầu các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long khẩn trương xác định và công bố các vùng cấm, vùng hạn chế khai thác nước ngầm.

Cung cấp nước ngọt cho bà con Miền Tây Nam Bộ ở mùa khô 2024 - 2025. Ảnh internet

Theo đó, Bộ yêu cầu khẩn trương lập, điều chỉnh và công bố danh mục ao, hồ, đầm, phá không được san lấp; đồng thời, các địa phương xác định rõ các vùng cấm và vùng hạn chế khai thác nước ngầm nhằm bảo vệ nguồn nước trước nguy cơ biến đổi khí hậu.

Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã công bố kịch bản nguồn nước mùa khô 2025 - 2026 với nhận định chung rằng tổng lượng nước về đồng bằng sông Cửu Long cơ bản vẫn đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt, sản xuất và bảo vệ môi trường; đồng thời, phạm vi xâm nhập mặn cơ bản được kiểm soát nhờ hệ thống công trình ngăn mặn.

Mặc dù vậy, Bộ này cũng lưu ý rằng nguy cơ thiếu nước ngọt cục bộ vẫn có thể xảy ra tại một số địa phương, nhất là ở các xã cuối nguồn do ảnh hưởng của xâm nhập mặn, cũng như hệ thống thủy lợi cấp nước chưa hoàn thiện.

Do đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị Bộ Xây dựng UBND các tỉnh, thành đồng bằng sông Cửu Long lập kế hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên nước theo hướng tiết kiệm, giảm thất thoát, có phương án dự phòng cho các tháng cao điểm xâm nhập mặn.

Đối với các địa phương, Bộ đề nghị cần rà soát, nâng cấp hệ thống thủy lợi để tăng khả năng lấy trữ nước, bảo đảm dòng chảy thông thoáng, hạn chế ứ đọng và ô nhiễm nguồn nước; đồng thời, phải xây dựng kịch bản ứng phó với từng mức độ thiếu nước, nghiên cứu điều chỉnh cơ cấu mùa vụ, cây trồng, vật nuôi phù hợp khả năng cấp nước kết hợp linh hoạt giữa khai thác nước mặt, nước ngầm và tích trữ nước mưa để chủ động trong mùa khô.

GIẢI PHÁP TỔNG THỂ, TOÀN DIỆN, CĂN CƠ VỚI SỤT LÚN ĐẤT, NGẬP ÚNG, HẠN HÁN, XÂM NHẬP MẶN

Cùng thời điểm này, Đài Khí tượng Thủy văn Nam Bộ cũng cho biết đến thời điểm hiện tại, khu vực TP. Hồ Chí Minh nói riêng và các tỉnh Nam Bộ nói chung đang vào thời kỳ kết thúc mùa mưa và bước vào mùa khô. Gió bắc (gió bấc), tây bắc và đông bắc (gió chướng) đã bắt đầu hoạt động, thời tiết hanh khô, se lạnh và ít mưa.

Tuy nhiên, cơ quan khí tượng nói trên cũng cảnh báo dù kết thúc mùa mưa, nhưng có khả năng xuất hiện một đến hai cơn bão muộn hay áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông, gây thời tiết nguy hiểm trên biển. Theo cơ quan này, ở giai đoạn giao mùa, khí quyển vẫn chưa ổn định nên có khả năng xuất hiện nhiều hình thái thời tiết nguy hiểm. Người dân vì vậy cần chú ý theo dõi, cập nhật.

Chiều 05/12 vừa qua, Chính phủ đã họp thảo luận, cho ý kiến đề án phòng chống sụt lún, sạt lở, ngập úng, hạn hán và xâm nhập mặn vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Tại cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh đồng bằng sông Cửu Long là đồng bằng trù phú nhất của đất nước, nhưng đang đối mặt với nhiều vấn đề rất lớn như sụt lún đất, sạt lở bờ sông, bờ biển, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn. Những vấn đề này có mối quan hệ, tác động qua lại với nhau và đều liên quan đến nguồn nước, giải pháp cho vấn đề này có thể tác động đến vấn đề khác.

Thủ tướng cho rằng đây là vấn đề rất quan trọng, liên quan đến sinh kế, đời sống của người dân đồng bằng sông Cửu Long, nơi chiếm tới 12,8% diện tích, gần 18% dân số cả nước, đóng góp 95% sản lượng gạo xuất khẩu, 60% thủy sản, 65% sản lượng trái cây xuất khẩu của cả nước. Do đó cần phải có các giải pháp “thuận thiên”, thích ứng linh hoạt, hiệu quả với biến đổi khí hậu tại đồng bằng sông Cửu Long.

Cùng với đó cần có các giải pháp tổng thể, toàn diện, căn cơ hơn với các vấn đề sụt lún đất, sạt lở bờ sông, bờ biển, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn, phát triển bền vững cho vùng này.

Anh Khuê