'Miếng bánh' bán lẻ Việt Nam: Ngọt nhưng khó xơi

Mô hình mua sắm “trải nghiệm” sẽ là từ khóa cho sự thành công của của mỗi thương hiệu bán lẻ.

Thị trường đầy tiềm năng...

Nhìn vào các số liệu nhân khẩu học cũng như kinh tế vĩ mô, có thể thấy Việt Nam đang ở giai đoạn vàng cho việc phát triển kinh tế nói chung và bán lẻ nói riêng. Nằm trong khu vực tăng trưởng mạnh Đông Nam Á - khu vực được dự đoán có mức tăng trưởng GDP đạt 5% trong thập kỷ tới, Việt Nam được đánh giá sẽ có khả năng đạt được mức tăng trưởng GDP cao nhất khu vực, đạt 6.6%/năm trong giai đoạn này.

Đô thị hóa cũng là một trong những yếu tố chính thúc đẩy mức tăng trưởng GDP của Việt Nam. Với dân số cao nhất ở Đông Nam Á, tỷ lệ đô thị hóa của Việt Nam vẫn ở mức 36% tổng dân số năm 2018, so với 55% và 60% ở Indonesia và Trung Quốc.

Theo số liệu của Viện Brookings, Việt Nam trong những năm gần đây có mức tăng trưởng dân số thuộc tầng lớp trung lưu cao nhất trong khu vực. Việt Nam cũng là nước có dân số trẻ với 70% có độ tuổi từ 15-64.

Những yếu tố này thu hút rất lớn các nhà bán lẻ trong lĩnh vực tiêu dùng và hứa hẹn sẽ là động lực chính cho tăng trưởng thị trường mạnh mẽ

Bên cạnh đó, các yếu tố khác như tăng trưởng khách du lịch giúp mang đến thêm nguồn cầu cho bán lẻ và sự phát triển hạ tầng cũng góp phần tạo điều kiện cho các chủ đầu tư có thêm các cơ hội phát triển dự án bán lẻ mới ngoài khu vực trung tâm.

...nhưng đào thải khắc nghiệt

Báo cáo từ JLL Việt Nam cho thấy, từ năm 2014, thị trường bán lẻ Việt Nam đã chứng kiến hàng loạt các thương vụ mua bán – sát nhập (M&A) khủng của các tập đoàn bán lẻ trong nước và khu vực. Có thể kể đến như việc Berli Jucker mua lại Metro Cash & Carry Vietnam - là hợp đồng mua bán và sáp nhập lớn nhất từ trước đến nay tại Việt Nam.

Thị trường bán lẻ Việt Nam đã chứng kiến hàng loạt các thương vụ mua bán – sát nhập (M&A) khủng.

Sau đó không lâu, Central Group - một tập đoàn khổng lồ của Thái Lan, đã mua lại Nguyễn Kim Trading - nhà bán lẻ điện tử hàng đầu Việt Nam và BigC Vietnam - chuỗi siêu thị lớn thứ hai về số lượng cửa hàng tại Việt Nam. Emart - nhà bán lẻ hàng đầu của Hàn Quốc, cũng chính thức gia nhập sân chơi vào năm 2015 với một trung tâm mua sắm trị giá 60 triệu USD ở phía bắc TP HCM. Rồi đến Lotte Mart đã khá thành công với hàng loạt các siêu thị và TTTM khắp cả nước.

Aeon - một trong những tập đoàn bán lẻ hàng đầu thế giới đến từ Nhật Bản cũng đang từng bước mở rộng mạng lưới với trung tâm thứ 5 tại Hà Đông (Hà Nội) từ 11/2019. Cũng từ Nhật Bản, Takashimaya đã hiện diện tại Việt Nam từ năm 2016 ở vị trí đắc địa trung tâm TP.HCM.

Tuy nhiên, bà Lê Thị Huyền Trang - Trưởng bộ phận nghiên cứu thị trường tại Việt Nam của JLL Việt Nam - cho rằng, thị trường bán lẻ vẫn có những gam màu tối với sự cạnh tranh và đào thải khá khắc nghiệt. Việc rút khỏi thị trường của các thương hiệu lớn như Auchan, việc thu hẹp mạng lưới hoạt động của Parkson tại thị trường nội địa, hay sự kiện hàng loạt các thương hiệu cửa hàng tiện lợi nước ngoài chật vật dành miếng bánh thị phần hay phải chuyển nhượng cho đối thủ nội địa như trường hợp Shop and Go, cho thấy, đây không phải là một sân chơi dễ dàng.

Nhận định của bà Trang không phải không có lý, bởi ngoài yếu tố tiên quyết là lựa chọn được vị trí, mật độ dân số, thì sự thay đổi trong thói quen tiêu dùng, cũng như sự cạnh tranh từ thương mại điện tử, đã khiến việc phát triển được một mô hình bán lẻ phù hợp với thị trường mục tiêu trở thành yếu tố quyết định sự thành bại của một thương hiệu.

Sự quan trọng của việc chọn đúng mô hình còn được minh chứng qua những trường hợp thất bại khác. Đối với Parkson, đó là mô hình cơ cấu khách thuê kém đa dạng, tập trung quá nhiều vào nhóm ngành thời trang và mỹ phẩm, trong khi ăn uống và giải trí đang là lĩnh vực thu hút khách mua sắm. Việc thiếu tính khác biệt trong mô hình trong bối cảnh thị trường cạnh tranh là bài học khác từ sự ra đi của thương hiệu Auchan và Shop & Go.

Rõ ràng, trước sự thay đổi hành vi mua sắm và cạnh tranh khốc liệt từ thương mại điện tử, thì mô hình mua sắm “trải nghiệm” sẽ là từ khóa cho sự thành công của của mỗi thương hiệu bán lẻ.

Bảo Lan