'Mở cửa, hạ rào' Công viên Thống Nhất

Công viên Thống Nhất được phá rào.

Mỗi lần xây mới hay dỡ bỏ là một cuộc cách mạng, không thể tránh khỏi những băn khoăn, lo ngại, những ý kiến trái chiều, những thông tin sai lệch. Vấn đề ở chỗ, phải quyết tâm làm vì lợi ích chung của người dân thủ đô, nhưng phải hết sức tránh những quyết định vội vàng, thiếu cân nhắc kỹ lưỡng, gây tốn kém, lãng phí và những ồn ào không cần thiết do không thông tin đầy đủ tới công chúng.

Việc “mở cửa đón bạn” của Công viên Thống Nhất đã có chủ trương từ hơn hai năm nay. Tháo bỏ hàng rào Công viên khu vực đường Lê Duẩn được làm đồng thời với dự án cải tạo vỉa hè phố Lê Duẩn. Sau khi hoàn thành “hàng rào mềm” bằng hoa, cây xanh, dọc đường Trần Nhân Tông, lần này thành phố tiếp tục tháo rỡ các tường rào cứng còn lại. Hàng rào cây xanh trở thành dải phân cách giữa không gian bên trong công viên ngăn cách với khu vực bên ngoài, đem lại mỹ quan đô thị và tạo điều kiện để người dân, du khách ra vào.

Chúng tôi có dịp đến một số nước châu Á, gần đây là Trung Quốc, Nhật Bản, thấy rằng, họ đã đi trước chúng ta từ lâu. Phần lớn công viên đều theo mô hình mở cửa, không có hàng rào cứng, mọi người dễ dàng tiếp cận không gian xanh. Tuy nhiên, cách quản lý và thiết kế của họ khá bài bản để đảm bảo an ninh, trật tự và mỹ quan đô thị. Ở Trung Quốc, những công viên trong đô thị như Công viên Nhân Dân (Thượng Hải), Công viên Trung Sơn (Bắc Kinh) thường có lối đi rất rộng, khu vực vui chơi, vườn cây xanh được chăm sóc kỹ lưỡng. Một số công viên lớn tuy có hàng rào nhưng thường chỉ để bảo vệ các di tích lịch sử bên trong, như Di Hòa Viên, hay Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh.

Mới đây tôi cùng đoàn nhà văn Việt Nam thăm Đài Loan, được chứng kiến hầu hết công viên ở hòn đảo này đều mở cửa hoàn toàn, không có hàng rào, như Công viên Daan Forest Park (Đài Bắc), Công viên Trung Chính (Cao Hùng). Công viên được thiết kế hài hòa với thiên nhiên, rất nhiều cây xanh, khu thể thao. Một nhà văn là giảng viên ở Đại học Thành Công giới thiệu với tôi về bức tượng lớn trong công viên. Đó là tượng vũ nữ đang đứng múa một chân và dang rộng hai cánh tay với biểu tượng hòa bình. Tượng vũ nữ mới được dựng thay thế cho bức tượng cũ không còn phù hợp. Từ đường phố người dân “tràn” vào công viên suốt ngày để đặt hoa, chụp ảnh, đến hàng rào mềm cũng không có.

Còn ở Nhật Bản, xứ sở hoa anh đào cũng theo mô hình công viên hoàn toàn mở, như Công viên Ueno, Công viên Yoyogi (Tokyo), Công viên Osaka Castle. Những khu vực vui chơi có lối đi rộng rãi, nhiều cây xanh, hồ nước, sân chơi trẻ em, được thiết kế để phù hợp với mọi đối tượng, từ người cao tuổi đến gia đình. Người Nhật rất chú trọng đến văn hóa công cộng - người dân tự giác giữ vệ sinh, không vứt rác bừa bãi, không gây ồn ào quá mức.

Vậy là Hà Nội (và chắc chắn tiếp theo sẽ là các thành phố khác) hoàn toàn có thể yên tâm mở rộng cánh tay công viên đón người dân vào như vào sân nhà mình vậy, thay vì bị giới hạn bởi những hàng rào cứng nhắc. “Mở cửa, hạ rào” Công viên Thống Nhất là một bước tiến lớn trong việc cải thiện không gian công cộng và nâng cao chất lượng sống của người dân. Đây là bước tiến đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế số, xã hội số, không thể chậm trễ hơn. Hà Nội phấn đấu đến năm 2030 bình quân mỗi người dân sẽ được thụ hưởng 4 mét vuông không gian xanh.

Sau khi hoàn thành việc tu sửa, công viên sẽ không còn bị giới hạn bởi những cổng vào cố định, được kết nối trực tiếp với các tuyến phố xung quanh, giúp mở rộng không gian vui chơi, thư giãn cho người dân, tăng tính thẩm mỹ, cải thiện cảnh quan đô thị. Những hàng rào sắt cũ kỹ, xuống cấp sẽ được thay thế bằng cây xanh, hoa cỏ, vừa giúp làm đẹp đô thị, vừa giữ được ranh giới tự nhiên giữa công viên và khu vực bên ngoài.

Cố nhiên sẽ có những trở ngại về an ninh, trật tự đô thị. Khi công viên không còn hàng rào ngăn cách, cần có các biện pháp quản lý chặt chẽ hơn để tránh tình trạng lấn chiếm vỉa hè, bán hàng rong, tệ nạn xã hội. Có thể lắp đặt hệ thống camera giám sát, tăng cường lực lượng bảo vệ tuần tra để đảm bảo an toàn cho người dân. Một vấn đề cần sớm khắc phục là sau khi rỡ bảo hàng rào cứng, rác thải đã xuất hiện nhiều nơi, trong khi hệ thống thu gom rác mới, phù hợp, chưa được lắp đặt.

Rồi nữa, cần chú ý các giải pháp quản lý để tránh lãng phí. Khi không còn hàng rào, phải có phương án quản lý chặt chẽ để tránh tình trạng lấn chiếm, bán hàng rong, tệ nạn xã hội, lắp đặt hệ thống camera giám sát, tăng cường bảo vệ tuần tra, đảm bảo an toàn cho người dân.

Nếu chỉ dỡ bỏ một phần hàng rào mà không cải tạo tổng thể, công viên có thể trở nên lộn xộn, mất cân đối. Cho nên cần thiết kế lại đường đi nội bộ, bãi gửi xe, chiếu sáng, cây xanh để công viên thật sự vận hành theo hướng mở. Phối hợp với quy hoạch đô thị xung quanh để kết nối với các không gian công cộng khác như hồ Thiền Quang, phố đi bộ, khu vực hồ Ba Mẫu... để tạo thành một tổ hợp không gian xanh đồng bộ. Tránh tình trạng một khu vực mở nhưng khu vực khác vẫn bị tách biệt. Thế là chắp vá, là cải tổ... nửa vời!

Hải Đường