Mở đường cho nông sản vươn ra thị trường quốc tế

Mô hình trồng dứa nguyên liệu tại xã Mường Sại.

Là một trong 13 tỉnh, thành phố tham gia đề án, Sơn La triển khai theo 2 giai đoạn tại các địa phương, gồm: Mai Sơn, Sông Mã và Mộc Châu. Đề án tập trung vào đầu tư kết cấu hạ tầng liên kết vùng, xây dựng vùng nguyên liệu cây ăn quả đạt chuẩn, vùng ứng dụng công nghệ cao và thiết lập các mô hình liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp - HTX - nông dân, đảm bảo đầu ra ổn định.

Trọng tâm của đề án là công tác chuẩn hóa chất lượng và chuyển giao kỹ thuật. Triển khai đề án, 3 năm qua, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức 6 lớp tập huấn chuyên sâu về kỹ thuật VietGAP và quản lý kinh doanh cho các HTX; tập huấn trực tuyến cho cán bộ chuyên môn, HTX, doanh nghiệp và tổ khuyến nông cộng đồng. Đồng thời, thu hút 13 HTX tham gia quản lý gần 440 ha vùng nguyên liệu cà phê, chè, cây ăn quả, rau; cung cấp 945.000 chồi dứa, 3.400 cây giống chanh leo, 980 túi bao quả cho các HTX, nông dân; triển khai 5 mô hình thâm canh xoài, dứa, chanh leo theo tiêu chuẩn VietGAP tại nhiều địa phương với tổng diện tích 45 ha.

Cán bộ Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp tỉnh hướng dẫn nông dân xã Phiêng Pằn kỹ thuật chăm sóc chanh leo.

HTX Dịch vụ nông nghiệp xoài Sông Mã, xã Sông Mã, là một trong 5 đơn vị được đề án hỗ trợ xây dựng mô hình thâm canh cây ăn quả an toàn, hướng tới đạt chuẩn. Ông Nguyễn Văn Vượng, Giám đốc HTX, chia sẻ: Nhờ sự hỗ trợ từ đề án, chúng tôi đã áp dụng và được chứng nhận sản xuất xoài an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP trên diện tích 10 ha. Năm 2025, HTX thu hoạch trên 200 tấn xoài, bán cho thương lái các chợ đầu mối trong nước, các siêu thị trong nước và xuất khẩu sang Trung Quốc.

Sự liên kết chặt chẽ giữa HTX, nông dân với các doanh nghiệp chế biến là yếu tố giúp ổn định đầu ra và nâng cao giá trị nông sản. Sơn La thành công trong việc thu hút các nhà đầu tư lớn, tiêu biểu là Nhà máy chế biến rau quả DOVECO Sơn La, thu mua ổn định từ 30.000 - 70.000 tấn nguyên liệu để phục vụ xuất khẩu. Các doanh nghiệp, như: Nafoods Tây Bắc và Tập đoàn TH cũng đóng góp vào việc đảm bảo đầu ra. Đến nay, toàn tỉnh đã xây dựng thành công 5 vùng trồng cây ăn quả công nghệ cao đối với nhãn, na, xoài, mận; xây dựng, duy trì 160 chuỗi sản xuất quả an toàn, sản lượng hơn 43.000 tấn/năm; quản lý 202 mã số vùng trồng xuất khẩu, diện tích hơn 2.800 ha và 8 mã số cơ sở đóng gói quả; 31 sản phẩm nông sản mang địa danh được cấp văn bằng bảo hộ; 59 sản phẩm OCOP được sản xuất, chế biến từ quả.

Mô hình trồng chanh leo an toàn tại xã Phiêng Pằn.

Khuyến nông cộng đồng (KNCĐ) được xem là “đòn bẩy” chiến lược giúp thay đổi nhận thức nông dân từ sản xuất nhỏ lẻ sang tư duy kinh tế nông nghiệp hàng hóa hiện đại. Giai đoạn 2022 - 2025, toàn tỉnh đã thành lập 99 tổ KNCĐ với 830 thành viên. Các tổ đã tổ chức 14 lớp tập huấn, 5 hội thảo, 2 chuyến tham quan HTX kiểu mới, thu hút 600 lượt người tham gia. Đặc biệt, phối hợp cùng GIZ và JICA tổ chức 16 lớp tập huấn chuyên sâu về kỹ thuật trồng, chăm sóc cà phê Arabica, na Hoàng hậu cho 400 lượt người, góp phần nâng cao năng lực sản xuất, quản trị chất lượng và kết nối tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp lớn.

Bà Ngần Thị Minh Thanh, Phó Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp tỉnh, cho biết: Triển khai đề án, Trung tâm đã hỗ trợ các tổ KNCĐ kết nối với Trung tâm Chế biến rau, quả DOVECO Sơn La, Bảo Lâm, Nafoods Gia Lai và thương lái tiêu thụ 9 tấn dứa, 172 tấn chanh leo, 15 tấn na cho HTX và nông dân. Cùng với đó, khuyến khích thành lập HTX, tổ hợp tác, hình thành tư duy kinh tế nông nghiệp hiện đại, góp phần tăng cường năng lực cộng đồng, sản xuất bền vững.

HTX Dịch vụ nông nghiệp xoài Sông Mã, xã Sông Mã được cấp chứng nhận sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP.

Quan tâm đến phát triển hạ tầng giao thông để thúc đẩy sản xuất, Đề án đã đầu tư từ tuyến đường nối khu sản xuất Chiềng Sung đến Khu công nghiệp Mai Sơn, dài 6,8 km đang được gấp rút hoàn thiện. Trong đó, 4,3 km đã đổ bê tông, dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2025.

Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn, góp phần hoàn thiện hạ tầng liên kết, thay đổi tư duy sản xuất của nông dân; tạo nền tảng vững chắc từ chuẩn hóa quy trình đến mở rộng thị trường, khẳng định vị thế, từng bước đưa nông sản Sơn La vươn ra thị trường quốc tế.

Bài, ảnh: Phan Trang