Mô hình '1 + 1' - phép cộng hỗ trợ phụ nữ vùng cao vươn lên

Trước đây, ở xóm Ka Liệng, cuộc sống của người Mông Đen vẫn bị chi phối bởi nếp nghĩ phổ biến về việc sinh nhiều con. Gánh nặng từ những đứa con nối tiếp không chỉ đẩy các gia đình vào vòng luẩn quẩn của cái nghèo mà còn khiến người phụ nữ gần như không có tiếng nói trong các quyết định quan trọng. Nhận thấy rào cản lớn nhất nằm ở thói quen và nhận thức, mô hình “1+1” đã chọn một cách tiếp cận đặc biệt: những “người hướng dẫn” được lựa chọn chính là những phụ nữ đã có cuộc sống ấm no, sinh ít con và có uy tín trong gia đình, dùng chính cuộc đời mình để thuyết phục. Họ không tuyên truyền khô khan, mà trò chuyện, sẻ chia bằng chính câu chuyện và sự thay đổi của mình.

Mỗi người vận động một người, mỗi thay đổi nhỏ góp phần tạo nên một chuyển biến lớn, là cách những người phụ nữ vùng cao nơi đây đang viết nên câu chuyện riêng về hành trình thoát nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống. Chị Hà Thị Nguyên, một phụ nữ trong xóm chia sẻ về khoảnh khắc thay đổi nhận thức: Chị Hòa (người hỗ trợ) đã phân tích cho tôi hiểu rõ gánh nặng khi sinh nhiều con một cách rất chân tình. Những lời động viên, không hề trách móc hay áp đặt, khiến tôi và chồng dần thay đổi suy nghĩ và cùng thống nhất thực hiện kế hoạch hóa gia đình.

Nhờ cách làm sâu sát này, hiệu quả đã được khẳng định: tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên trong các hộ tham gia đã giảm đáng kể, từ hơn 30% xuống còn dưới 10%. Quan trọng hơn, tỷ lệ phụ nữ tham gia các hoạt động cộng đồng tăng gần gấp đôi. Họ không còn thụ động nhận hỗ trợ mà đã chuyển thành chủ thể chủ động trong phát triển, làm chủ số phận.

Các thành viên trong mô hình “1 + 1” tư vấn, hỗ trợ các gia đình.

Không chỉ dừng lại ở nhận thức dân số, mô hình “1+1” còn chứng minh hiệu quả trong phát triển kinh tế tại Bản Bung. Tại đây, trọng tâm là tạo sinh kế bền vững thông qua mô hình trồng rừng sản xuất. Điểm độc đáo nằm ở cách "chuyển giao" tri thức, thay vì những lớp tập huấn lý thuyết, các “lớp học 1 kèm 1” được mở ngay tại nương rẫy, nơi phụ nữ học bằng tay, bằng mắt và bằng kinh nghiệm thực tế.

Chị Nông Thị Mai, người hướng dẫn giàu nhiệt huyết, khẳng định về kết quả tuyên truyền của mình: Tôi không dạy họ theo sách vở. Tôi dạy cách chọn thời điểm trồng, phòng bệnh cho cây, tính toán chu kỳ khai thác, tìm đầu ra cho sản phẩm. Trồng rừng là kinh tế lâu dài, đòi hỏi tầm nhìn, tôi truyền lại tất cả kiến thức, kinh ngiệm mình có cho các chị em. Nhờ đó, diện tích rừng sản xuất ở xóm Bản Bung đã tăng gấp đôi, đạt gần 30 ha, mang lại thu nhập bình quân ổn định từ 40 - 50 triệu đồng/năm cho mỗi hộ.

Hiệu quả lớn nhất của mô hình “1+1” là khả năng tự tái tạo và nhân đôi, tạo thành một vòng tròn tự lực bền vững. Nhiều phụ nữ thoát nghèo hiện tự nguyện trở thành người hướng dẫn, tiếp tục hỗ trợ các chị em khác. Chị Nông Thị Liệm xúc động kể lại: Ngày trước tôi được các chị em trong mô hình “1+1” hỗ trợ, bây giờ tôi tự tin hơn, có kinh tế ổn định, tôi muốn trao niềm tin đó lại cho người khác.

Từ sự lan tỏa mạnh mẽ, đến nay xã Đức Long có 6 mô hình “1+1” tại các xóm với 326 thành viên. Theo thống kê từ năm 2022 đến nay, các mô hình đã hỗ trợ hơn 115 phụ nữ, trong đó hơn 85% hộ được hỗ trợ thoát khỏi diện hộ nghèo và cận nghèo, thu nhập bình quân tăng 20% và 100% phụ nữ tham gia thực hiện kế hoạch hóa gia đình. Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Đức Long Nông Bích Loan nhận định: Mỗi phụ nữ trở thành người hướng dẫn, truyền cảm hứng cho chị em khác là minh chứng sống cho sức mạnh nhân rộng của mô hình. Khi họ tự tin, tự chủ và cùng nhau hỗ trợ, chính họ tạo nền tảng vững chắc, giúp phát triển kinh tế, nâng cao vị thế phụ nữ và củng cố các giá trị xã hội ở vùng cao.

Mô hình “1+1” ở xã Đức Long không chỉ dừng lại ở sự thay đổi cá nhân mà đã trở thành giải pháp hiệu quả, góp phần quan trọng vào việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia tại địa phương. Từ mô hình đã đóng góp tích cực vào Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới thông qua việc thúc đẩy sinh kế bền vững, tăng thu nhập và vận động hội viên thực hiện cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”. Đồng thời, việc thay đổi nhận thức về giới, xóa bỏ khuôn mẫu cũ còn là một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu bình đẳng giới. Những kết quả này chính là nền tảng vững chắc để phụ nữ vùng cao tự tin, chủ động hơn trong cuộc sống, góp phần tích cực vào sự phát triển toàn diện của tỉnh.

Thiên Hương