Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại TP. Hồ Chí Minh Nỗ lực thích ứng, đáp ứng nguyện vọng của người dân, doanh nghiệp

Phó Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Trường Nhật Phượng cho biết tại Hội thảo khoa học Vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp: Thực trạng tại TP. Hồ Chí Minh và giải pháp, do HĐND thành phố phối hợp với Đại học Quốc gia thành phố tổ chức sáng 5/12.

Nỗ lực thích ứng mô hình mới

Phó Chủ tịch HĐND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Trường Nhật Phượng phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Hoa Lê

Việc chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là một bước cải cách đột phá, phù hợp với xu thế quốc tế và hướng đến mô hình quản trị hiện đại, hiệu quả hơn. Đến nay, sau gần 5 tháng triển khai, bộ máy chính quyền các địa phương trên địa bàn thành phố bước đầu đã thích ứng với cơ cấu mới và cho thấy những tín hiệu tích cực.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Trường Nhật Phượng cho biết, ngay từ những ngày đầu tháng 7, HĐND thành phố đã luôn đồng hành với UBND thành phố trong việc rà soát, ban hành các nghị quyết, tạo cơ sở pháp lý vững chắc bảo đảm quá trình vận hành của cả chính quyền từ thành phố đến cơ sở thông suốt.

Các đại biểu dự hội thảo. Ảnh: Hoa Lê

Đặc biệt, HĐND thành phố đã liên tục có nhiều đoàn khảo sát, giám sát hoạt động của cấp xã để kịp thời phát hiện những điểm còn bất cập, kiến nghị cấp có thẩm quyền tháo gỡ. Nhiều chính sách được HĐND thành phố ban hành nhằm thống nhất về chế độ, chính sách, mạnh mẽ phân cấp, phân quyền để triển khai hiệu quả nhất các chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị theo mô hình mới.

Các đại biểu dự hội thảo. Ảnh: Hoa Lê

“Qua 5 tháng thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, từ thành phố đến từng xã, phường, đặc khu, mỗi cán bộ, công chức, viên chức, người lao động đều nỗ lực thích ứng, nâng cao trình độ, hoàn thành tốt các nhiệm vụ. Đến nay, nhiều vấn đề về tổ chức, quy chế hoạt động, thể chế đã cơ bản ổn định, đi vào nề nếp, đáp ứng yêu cầu và nguyện vọng của người dân và doanh nghiệp”, Phó Chủ tịch HĐND thành phố cho biết.

Phó trưởng Ban Pháp chế HĐND thành phố Nguyễn Thị Thanh Mai phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Hoa Lê

Phó trưởng Ban Pháp chế HĐND thành phố Nguyễn Thị Thanh Mai cho biết, thành phố đã tập trung rà soát, hoàn thiện các cơ chế, chính sách thuộc thẩm quyền. Đồng thời, HĐND thành phố tiếp tục ban hành các nghị quyết mới nhằm giải quyết các vấn đề cần thiết sau khi sáp nhập. Với liên tiếp 6 kỳ họp trong vòng nửa cuối năm 2025, HĐND thành phố đã nhanh chóng tạo cơ sở pháp lý bảo đảm hệ thống chính trị vận hành hiệu quả.

Lấp đầy "khoảng trống" pháp lý lĩnh vực trọng tâm

Bên cạnh những kết quả rất tích cực, Phó Chủ tịch HĐND thành phố Nguyễn Trường Nhật Phượng thẳng thắn nhìn nhận, quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vẫn còn một số “điểm nghẽn”; vẫn còn những công việc cần hoàn thiện hơn để có thể đáp ứng yêu cầu của người dân, doanh nghiệp và phát huy tốt nhất nguồn lực của thành phố trong một không gian phát triển mới.

Các đại biểu thảo luận tại hội thảo. Ảnh: Hoa Lê

Phó Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ Nguyễn Thị Tú Thanh cũng cho biết, sau 5 tháng thực hiện, cả nước đã kiện toàn tổ chức bộ máy và nhân sự ở các địa phương, bảo đảm tính thông suốt. Tuy nhiên, quá trình vận hành thực tế mô hình mới cũng bộc lộ không ít khó khăn, vướng mắc. Về thể chế, một số quy định phân cấp, phân quyền còn khác nhau giữa luật và nghị định, dẫn đến lúng túng trong cách hiểu và thực hiện tại địa phương. Về nhân sự, thời gian đầu, số lượng và chất lượng cán bộ, công chức được bố trí chưa đồng đều. Tình trạng “vừa thừa vừa thiếu” cán bộ diễn ra ở nhiều nơi, đặc biệt là thiếu cán bộ có trình độ chuyên môn trong các lĩnh vực mới như: Khoa học công nghệ, địa chính, tài chính, y tế, xây dựng, giáo dục.

Phó Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ Nguyễn Thị Tú Thanh phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Hoa Lê

Bên cạnh đó, hệ thống hạ tầng kỹ thuật từ Trung ương, cấp tỉnh đến cấp xã chưa được kết nối đồng bộ, thống nhất, dẫn đến khó khăn trong liên thông và cung cấp dịch vụ công toàn trình. Một số nền tảng quan trọng như Cổng Dịch vụ công quốc gia, VNeID, các dịch vụ công liên thông, hệ thống hộ tịch điện tử, phần mềm cấp mã số đăng ký kinh doanh và các phần mềm nghiệp vụ chuyên ngành vẫn còn hoạt động chưa ổn định, thậm chí quá tải. Ngay cả việc cấp và cập nhật chữ ký số cho tổ chức, cá nhân ở một số nơi cũng chưa kịp thời, ảnh hưởng đến tiến độ xử lý công việc.

Ngoài ra, phần mềm giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến còn chậm cập nhật, nhất là các tờ khai, biểu mẫu mới. Có trường hợp khi người dân kê khai sai hoặc thiếu thông tin thì không thể điều chỉnh mà phải thực hiện lại từ đầu.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Hoa Lê

Đánh giá về nguyên nhân, theo đại diện Bộ Nội vụ, thời gian chuẩn bị, thử nghiệm và vận hành chính thức ngắn, khối lượng công việc lớn, địa bàn rộng, trong khi các văn bản pháp luật phải điều chỉnh liên tục “vừa làm, vừa hoàn thiện” nên không tránh khỏi độ trễ và bất cập. Ở nhiều xã vùng sâu, vùng xa, hạ tầng công nghệ thông tin chưa đồng bộ, phần mềm điều hành chưa kết nối thông suốt; đường truyền yếu, thiếu thiết bị, gây cản trở cho số hóa…

Trước thực trạng này, các chuyên gia cho rằng, cần rà soát, ban hành các văn bản pháp luật để xử lý mâu thuẫn, chồng chéo, lấp đầy các khoảng trống pháp lý, đặc biệt trong các lĩnh vực trọng tâm. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về pháp luật, quản trị công và chuyển đổi số, bố trí ngân sách và huy động nguồn lực xã hội hóa để sửa chữa, nâng cấp trụ sở, mua sắm trang thiết bị…

Hoa Lê