Mô hình sinh kế bền vững cho người dân Cửu An

Nuôi cá lồng bè mang lại thu nhập ổn định cho người dân xã Cửu An.

Từ một vài lồng nuôi nhỏ lẻ ban đầu, đến nay đã có hàng trăm lồng cá, bước đầu đem lại nguồn thu nhập ổn định, đóng vai trò quan trọng trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế tại địa phương. Với sự hỗ trợ của chính quyền, mô hình này đang được kỳ vọng sẽ trở thành ngành nghề chủ lực, nâng cao đời sống người dân địa bàn vùng hồ thủy điện.

Tận dụng lợi thế tự nhiên - Khơi thông sinh kế mới

Lòng hồ An Khê-Kanak với diện tích mặt nước hơn 3,4km² có điều kiện thủy văn thuận lợi, dòng chảy lưu lượng ổn định quanh năm, nguồn nước sạch, không bị ô nhiễm và lượng thức ăn tự nhiên lớn, được đánh giá là rất phù hợp để phát triển thủy sản, đặc biệt là nuôi cá lồng bè trên mặt nước.

Nhận thấy tiềm năng lớn từ lòng hồ, cách đây 5 năm, anh Nguyễn Văn Long đã quyết định mạnh dạn chuyển hướng sản xuất từ trồng cây ngắn ngày sang đầu tư nuôi cá trong lồng bè. Qua các vụ nuôi, anh Long nhận thấy mô hình này khả thi, hiệu quả rõ rệt so với sản xuất truyền thống.

Lòng hồ An Khê-Kanak được đánh giá là rất phù hợp để phát triển thủy sản, đặc biệt là nuôi cá lồng bè trên mặt nước.

“Nuôi cá thấy có lợi nhuận ổn định hơn cây ngắn ngày. Đầu ra thuận lợi vì cá có thể xuất bán về Pleiku với số lượng lớn, mỗi lần khoảng một tấn. Giá cả cũng khá ổn định”, anh Long chia sẻ.

Từ mô hình nhỏ lẻ ban đầu, đến nay gia đình anh Long đã có hơn 10 lồng cá, tập trung chủ yếu là cá rô phi và cá diêu hồng. Mỗi lứa cá đều cho năng suất tốt, chất lượng cao và khá ít dịch bệnh nhờ vào yếu tố môi trường nuôi lý tưởng.

Đến thời điểm hiện tại, trong toàn xã Cửu An đã có 12 hộ dân tham gia nuôi cá lồng bè với tổng cộng 17 bè và 245 lồng nuôi đang hoạt động. Loại cá được lựa chọn chủ yếu là diêu hồng và rô phi, hai giống cá phù hợp với điều kiện nguồn nước của hồ An Khê-Kanak và dễ tiêu thụ trên thị trường.

Diêu hồng và rô phi, hai giống cá phù hợp với điều kiện nguồn nước của hồ An Khê-Kanak và dễ tiêu thụ trên thị trường.

Tổng sản lượng cá thương phẩm đạt khoảng 800 tấn mỗi năm, bước đầu hình thành một làng nghề thủy sản vùng lòng hồ đang có dấu hiệu phát triển ổn định và mang lại hiệu quả kinh tế tương đối cao cho người dân.

Theo ông Nguyễn Đình Quyền, một hộ nuôi cá lâu năm ở Cửu An: “Nước ở đây nuôi cá diêu hồng rất phù hợp. Các nơi khác họ nuôi cá thường sử dụng nhiều thuốc nhưng ở đây thì không cần. Chỉ cho ăn cám là cá vẫn lớn đều. Năng suất đã đạt, nếu giữ được giá cá như hiện nay thì sẽ có lời".

Mở rộng quy mô và nâng tầm giá trị

Tuy có những thành công bước đầu nhưng trên thực tế, mô hình nuôi cá lồng bè ở Cửu An vẫn mang tính nhỏ lẻ, tự phát, manh mún về tổ chức sản xuất và thiếu sự liên kết chuỗi giá trị. Chất lượng con giống chưa đồng đều, kỹ thuật nuôi chủ yếu dựa vào kinh nghiệm dân gian. Chủ yếu là giống cá thịt đại trà, giá trị thấp, dễ dẫn tới tình trạng bấp bênh về giá cả và khó mở rộng ra thị trường lớn.

Nhận thức rõ thực trạng này, chính quyền xã Cửu An đang từng bước triển khai các giải pháp đồng bộ để hướng tới xây dựng một vùng nuôi thủy sản bền vững, có giá trị kinh tế cao, áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất.

Phó Trưởng phòng Kinh tế xã Cửu An Dương Phú Thọ cho biết: “Nuôi cá lồng bè là hướng đi hợp lý để tăng thu nhập cho người dân. Thời gian tới, chúng tôi sẽ đề xuất Ủy ban nhân dân xã triển khai các chính sách hỗ trợ chuyển đổi con giống, đưa các giống cá có giá trị kinh tế cao như cá trắm giòn vào nuôi thử nghiệm. Đây là giống cá đang được thị trường rất ưa chuộng”.

Hiện có 17 bè và 245 lồng nuôi đang hoạt động trên lòng hồ An Khê-Kanak.

Ông Thọ cũng cho biết thêm, địa phương đang phối hợp các đơn vị chuyên môn để mở tập huấn kỹ thuật nuôi cá, phòng ngừa dịch bệnh, hỗ trợ người dân về vốn tín dụng ưu đãi để mở rộng quy mô nuôi. Đặc biệt, công tác tổ chức lại sản xuất từ liên kết đầu vào đến tiêu thụ đầu ra cũng đang được quan tâm, tạo điều kiện cho người nuôi cá yên tâm.

Từ kinh nghiệm triển khai tại một số địa phương như Sơn La, Hòa Bình, Tuyên Quang, các vùng có mô hình nuôi cá lồng bè trên lòng hồ thủy điện thành công trong nhiều năm qua, việc hình thành hợp tác xã thủy sản sẽ giúp các hộ nuôi tại Cửu An tổ chức lại sản xuất hiệu quả hơn, chia sẻ kinh nghiệm, chủ động về nguồn con giống và đầu ra.

Tạo sinh kế bền vững

Việc phát triển thủy sản trên lòng hồ đang mang lại những chuyển biến tích cực trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế ở Cửu An, từ sản xuất nông nghiệp manh mún hiệu quả thấp sang lĩnh vực nuôi trồng thủy sản có giá trị cao, phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế vùng hồ thủy điện của tỉnh Gia Lai.

Mô hình này không chỉ tạo ra thu nhập ổn định cho hàng chục hộ dân mà còn mở ra cơ hội việc làm tại chỗ cho nhiều lao động nhàn rỗi, giảm áp lực ly hương mưu sinh và đóng góp vào phát triển kinh tế địa phương. Ngoài ra, ngành nuôi cá lồng bè còn có khả năng tích hợp với phát triển du lịch sinh thái vùng hồ, một hướng đi đúng nhằm khai thác tiềm năng kinh tế lòng hồ thủy điện.

Mô hình nuôi cá lòng hồ được kỳ vọng tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Phát huy nguồn lực tại chỗ, áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ, liên kết sản xuất theo chuỗi và sự đồng hành của chính quyền chính là 4 trụ cột then chốt để mô hình nuôi cá ở đây phát triển bền vững, mang lại hiệu quả kinh tế cao, hạn chế rủi ro và đóng góp vào cơ cấu nông nghiệp mới.

Bài học từ An Khê-Kanak có thể là mô hình tham khảo cho nhiều địa phương khác đang tìm hướng khai thác hiệu quả các mặt nước hồ thủy điện, vừa phát triển kinh tế, vừa bảo đảm an sinh, bảo vệ môi trường và đáp ứng tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Mô hình nuôi cá lồng bè trên lòng hồ thủy điện An Khê-Kanak không chỉ đem lại thu nhập ổn định cho người nông dân Cửu An mà còn cho thấy hiệu quả trong phát triển kinh tế bền vững từ nội lực địa phương. Với sự tiếp sức từ chính quyền, sự thay đổi trong tư duy người dân và sự đồng bộ về kỹ thuật, quy hoạch, sản phẩm cá Cửu An được kỳ vọng sẽ vươn xa.

SONG NGÂN