Mô hình UAV bay kèm Eaglet cho tương lai của Mỹ

Tập đoàn General Atomics của Mỹ tiếp tục phát triển các loại máy bay không người lái tiên tiến, dùng để tương tác với những thiết bị bay hạng nặng. Mới đây, họ đã giới thiệu mô hình đầy đủ của loại máy bay này mang tên Eaglet.

Trong tương lai, Eaglet sẽ trở thành “người sát cánh trung thành” cho máy bay không người lái hạng nặng MQ-1C và MQ-9, cũng như tăng cường khả năng tác chiến và chiến đấu của chúng.

UAV bay kèm UAV

Khái niệm “Loyal Wingman” (người sát cánh trung thành) ban đầu được đưa ra nhằm chế tạo loại máy bay không người lái (UAV) có khả năng tương tác với máy bay có người lái và hoạt động theo lệnh của nó. Chiếc UAV này sẽ đảm nhận nhiệm vụ nguy hiểm nhất nhằm giảm thiểu rủi ro cho máy bay và tổ lái. Cách đây không lâu, người ta đã đề xuất hiện thực hóa khái niệm này với việc chỉ sử dụng các thiết bị không người lái.

Máy bay không người lái MQ-9 và “những người sát cánh trung thành”, hình ảnh năm 2021. Đồ họa: GA-ASI

Năm 2020, Không quân Mỹ đã phát động cuộc thi ALE (Air-Launched Effects). Mục đích là tạo ra mẫu UAV có trọng lượng trung bình, có thể thực hiện các chức năng của máy bay kèm sau một máy bay không người lái hạng nặng. Tham gia chương trình này có một số công ty, trong đó có General Atomics Aeronautical Systems, tập đoàn có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực máy bay không người lái.

Năm ngoái, tại Hội nghị SOFIC-2021 về các thiết bị và hệ thống dành cho Lực lượng tác chiến đặc biệt, công ty GA-ASI lần đầu tiên công bố hình ảnh một sản phẩm mới. Theo đó, họa sĩ thiết kế đã giới thiệu chiếc UAV hạng nặng MQ-9 đang thực hiện phóng 2 máy bay kèm sau nhỏ hơn có hình thù đặc biệt. Sau đó, xuất hiện thêm những bức ảnh có hình chiếc máy bay không người lái hiện đại.

Tại Hội nghị SOFIC-2021, công ty chế tạo sản phẩm đã đề cập đến sự xuất hiện một dự án mới, nhưng không tiết lộ chi tiết của dự án này. Tên gọi, nhiệm vụ, những đặc điểm và tính năng của máy bay không người lái hiện vẫn chưa được công bố.

Vài tháng sau đó, tại Hội nghị của Hiệp hội không quân Hoa Kỳ, công ty GA-ASI trình làng mô hình cỡ lớn của một loại UAV đã được giới thiệu trước đó. Cũng như trước đây, các chi tiết và thông tin kỹ thuật vẫn không được nêu ra.

Dự án Eaglet

Tuần trước đã diễn ra Hội nghị SOFIC-2022 và công ty GA-ASI tiếp tục giới thiệu những phát triển mới nhất của mình. Đặc biệt, mang đến triển lãm là mô hình kích thước đầy đủ của UAV bay kèm sau, vốn chỉ xuất hiện qua ảnh cách đây một năm. Lần này, nhà chế tạo sản phẩm đã tiết lộ những đặc tính cơ bản của dự án và công bố kế hoạch cho tương lai.

“Người sát cánh trung thành” cho các UAV hạng nặng có tên gọi là Eaglet (Đại bàng con). Hiện nó đang được chế tạo trong khuôn khổ Chương trình ALE, đồng thời cũng là một phần của Sáng kiến GA Evolution Series, nhằm tạo ra và làm chủ các công nghệ và giải pháp mới trong lĩnh vực máy bay không người lái.

Mô hình chiếc UAV Eaglet, hình ảnh năm 2022. Ảnh: Thedrive.com

Mục tiêu của Dự án Eaglet là tạo ra máy bay không người lái đa năng phóng từ các phương tiện hạng nặng. Các thiết bị như vậy, khi phóng từ phương tiện mang chúng, sẽ có thể giải quyết rất nhiều nhiệm vụ chiến đấu và hỗ trợ. Theo yêu cầu đặt ra đối với Chương trình ALE, “những người sát cánh trung thành” có nhiệm vụ tiến hành trinh sát bằng nhiều phương tiện khác nhau, chỉ định mục tiêu, sử dụng các hệ thống tác chiến điện tử và thậm chí còn tiêu diệt những mục tiêu đã phát hiện.

Cũng như “những người sát cánh trung thành” khác, máy bay không người lái Eaglet được dùng để hoạt động trong những khu vực nguy hiểm. Việc mất một sản phẩm như vậy do phòng không đối phương gây ra sẽ không phải là vấn đề lớn. Đồng thời, UAV hạng nặng đắt đỏ và có giá trị hơn sẽ vẫn nằm ngoài vùng ảnh hưởng và tiếp tục hoạt động.

Công ty GA-ASI cho biết, Dự án Eaglet mới sẽ được giới thiệu đến Không quân Mỹ vào mùa hè này. Chuyến bay đầu tiên dự kiến diễn ra vào cuối năm nay. Hiện vẫn chưa có thông tin về thời gian các cuộc thử nghiệm và tinh chỉnh sẽ mất bao lâu, và khi nào thì UAV có thể được đưa vào sản xuất hàng loạt. Thời hạn dự kiến hoàn thành Chương trình ALE cũng không được tiết lộ.

Tính năng thiết kế

Eaglet là loại máy bay không người lái cỡ trung được chế tạo theo sơ đồ khí động học thông thường với phần đuôi hình chữ V. Đồng thời, các giải pháp và ý tưởng đáng quan tâm cũng được sử dụng trong thiết kế, nên có ảnh hưởng đến kết cấu và hình thù của nó.

“Đại bàng con” được chế tạo nằm trong thân máy bay có đáy phẳng và phần đỉnh lồi. Rất có thể vật liệu composite được sử dụng nhiều trong thiết kế. Các đường bao trên thân máy bay cho thấy việc sử dụng công nghệ tàng hình và giảm khả năng nhận diện. Ở phần phía trước của thân máy bay có khe hút gió nằm chính diện.

Sơ đồ sử dụng máy bay không người lái mẫu ALE trong tình huống chiến đấu. Đồ họa: Bộ Quốc phòng Mỹ

Máy bay không người lái được trang bị cánh gấp. Ở vị trí vận chuyển, các bảng điều khiển được đặt dọc theo thân máy bay, còn ở vị trí hoạt động chúng đạt độ quét tiêu chuẩn. Bề mặt điều khiển bay có trên tất cả các mặt phẳng.

Hiện chưa có thông tin về loại hệ thống đẩy. Hốc hút gió nằm chính diện cho thấy máy bay có sử dụng động cơ piston hoặc động cơ phản lực cánh quạt. Trong đó, phần lõm ở bề mặt trên của thân máy bay có thể là miệng phun của động cơ tua bin cánh quạt. Chuyến bay được thực hiện bằng cách sử dụng cánh quạt kéo.

Rõ ràng, hệ thống kiểm soát đặc biệt với khả năng tự động cao nhất có thể hiện đang được chế tạo cho Eaglet. Hệ thống này có nhiệm vụ thực hiện chuyến bay dọc theo tuyến trình đã định, thực thi những nhiệm vụ được giao và phản ứng với các tình huống thay đổi.

Sải cánh và chiều dài của máy bay không người lái Eaglet là khoảng 10 feet (gần 3 m), trọng lượng 200 pound (91 kg), tốc độ tối đa 210 km/giờ, tầm bay 700 km, thời gian bay 8 giờ. Việc phóng sẽ được thực hiện từ phương tiện mang máy bay ở trên không. Cách thức hạ cánh hiện chưa rõ. Không loại trừ khả năng máy bay sẽ quay trở lại chiếc UAV hạng nặng.

Tải trọng của Eaglet được đặt bên trong khoang máy bay và cân nặng 20-30 pound (9-13,6 kg). Máy bay không người lái sẽ có thể mang theo các thiết bị cho nhiều mục đích khác nhau, nhưng nhà chế tạo hiện chưa nói rõ những thiết bị nào.

Những chiếc UAV hạng nặng MQ-1C và MQ-9 được coi là các phương tiện mang “người sát cánh trung thành”. Các sản phẩm Eaglet sẽ được treo bên ngoài bằng cách sử dụng những chiếc giá đỡ tải trọng tiêu chuẩn. Mỗi chiếc MQ-1C và MQ-9 sẽ có thể mang và sử dụng hai máy bay không người lái.

Lý thuyết và thực tế

Khái niệm “Loyal Wingman” đã xuất hiện từ lâu và được các nước đi đầu tích cực nghiên cứu từ đó đến nay. Nó đã cho thấy tiềm năng của mình ở cấp độ lý thuyết, và hiện giờ các dự án thực tế đang được phát triển để triển khai cho Lực lượng không quân. Ngoài ra, còn có khả năng tạo ra các phiên bản đặc biệt của “người sát cánh trung thành” như ALE / Eaglet chẳng hạn.

Nhìn chung, những ưu điểm của máy bay không người lái kèm sau là rất rõ. Một chiếc UAV đặc biệt bay kèm sau một máy bay khác có thể đảm nhận một số nhiệm vụ chiến đấu và hỗ trợ, cũng như gánh thay những rủi ro có thể xảy ra khi hoạt động trong khu vực nguy hiểm. Máy bay dẫn đầu có thể điều khiển một hoặc một vài chiếc máy bay kèm sau. Ứng dụng theo nhóm cho phép phủ sóng một khu vực lớn hơn, cũng như nhanh chóng thu thập thông tin cần thiết hoặc thực hiện mọi cuộc tấn công.

MQ-1C là một trong những phương tiện dự kiến mang UAV Eaglet. Ảnh: GA-ASI

Những chiếc UAV trinh thám và tấn công hạng nặng, như MQ-1 hoặc MQ-9, được tạo ra là để bổ sung hoặc thay thế cho các máy bay có người lái và đảm nhận một phần nhiệm vụ thay chúng. Chương trình ALE hiện đề xuất chuyển cho chúng các chức năng của “chiếc dẫn đầu” những máy bay không người lái hạng nhẹ và hạng trung.

Phương tiện mang như UAV hạng nặng MQ-9 hoặc MQ-1C sẽ có tầm bay lớn và thời gian bay dài hơn, cũng như có mọi khả năng trinh sát như đã biết. Những chiếc Eaglet loại nhỏ sẽ giúp làm tăng tầm hoạt động của cả tổ hợp, cũng như giảm thiểu rủi ro cho các phương tiện mang hạng nặng đắt tiền. Đồng thời, chúng cũng sẽ có thể mang theo các thiết bị mục tiêu khác nhau, điều này giúp đơn giản hóa việc sắp xếp các nhiệm vụ cụ thể trong khi vẫn đảm bảo những khả năng cần thiết.

Tuy nhiên, việc đạt được kết quả như vậy đi kèm với những khó khăn nhất định. Tập đoàn General Atomics và các đối thủ cạnh tranh trong Chương trình ALE sẽ phải giải quyết nhiều vấn đề quan trọng và phức tạp. Trước hết, họ cần có các công cụ điều khiển mới, bao gồm một tổ hợp hoàn chỉnh cho máy bay kèm sau, các thiết bị và mô đun phần mềm bổ sung cho chiếc dẫn đầu. Tiếp đó, khâu hoàn thiện các thiết kế và hệ thống mới trên mặt đất và trên không diễn ra chậm và khó khăn do có những rủi ro nhất định. Chỉ sau khi hoàn chỉnh thì Eaglet mới có đủ điều kiện để gia nhập Lực lượng không quân.

Những kế hoạch cho tương lai

Đến nay, công ty GA-ASI đã hoàn thành phần lớn khâu thiết kế và đang giới thiệu mô hình đầy đủ của loại máy bay không người lái mới. Trong những tháng tới, dự án sẽ được ra mắt khách hàng, còn chuyến bay đầu tiên có thể diễn ra trước cuối năm nay. Ngay sau đó, Không quân Mỹ sẽ phải xem xét đơn chào hàng của các ứng viên và chọn ra chiếc UAV tốt nhất để phát triển thêm.

Hiện chưa rõ kết quả của Chương trình ALE sẽ như thế nào. Triển vọng dự án Eaglet trong khuôn khổ chương trình này cũng đang được nêu ra. Tuy nhiên, chính sự tồn tại của dự án này cũng đã nói lên rất nhiều điều. Nó cho thấy Không quân Mỹ có ý định tiếp tục phát triển “những người sát cánh trung thành”, bao gồm cả dưới dạng các tổ hợp hoàn toàn không người lái. Mức độ thành công của phiên bản UAV này sẽ trở nên rõ ràng trong những năm tới.

Quốc Khánh (theo Topwar)