Mỏ vàng của kẻ lười biếng

Người nông dân làm muối ở Cape Cod. Ảnh: New England Historical.

Năm 1793, nền kinh tế thời hậu chiến của Mỹ vẫn đòi hỏi rất nhiều muối, một người họ Sears khác tên là Reuben Sears là thợ mộc ở Cape Cod đã phát minh ra một loại mái nhà có thể trượt đóng mở bằng các trục lăn gỗ sồi, cho phép muối biển được sản xuất một cách hiệu quả từ tháng 3 đến tháng 11. Những chiếc thùng chứa được phơi dưới ánh nắng Mặt Trời, nhưng sau hoàng hôn và bất cứ khi nào trời sắp mưa, các mái lợp sẽ trượt ra che chắn phía trên thùng.

Mặc dù các xưởng làm muối đều thuộc sở hữu tư nhân, các cộng đồng người dân ở Cape Cod rất coi trọng vai trò của chúng đối với lợi ích chung của cộng đồng, đến mức mỗi khi những đám mây đen kéo đến che phủ bầu trời ban ngày, đàn ông và phụ nữ sẽ nháo nhác chạy ra kéo tất cả các mái nhà ra, trẻ em từ trường học sẽ được cử đến giúp đỡ, cả bờ biển sẽ gầm lên những tiếng ầm ầm như sấm đánh bởi âm thanh của hàng trăm bánh xe gỗ sồi.

Những doanh nghiệp Mỹ quy mô nhỏ đã tìm thấy cơ hội thu về lợi nhuận với muối, từ đó khiến New England trở nên nổi tiếng. Năm 1800, một khoản đầu tư nhỏ ban đầu vào xưởng muối ở Cape Cod sẽ nhanh chóng đem lại lợi nhuận lên đến 30%. Phần lớn các bãi biển với bờ cát trắng trải dài cùng các cồn đất cao đều bị coi là thứ vô dụng, cho đến khi hàng loạt cối xay gió, đường ống và những thùng chứa khổng lồ có mái trượt mọc lên ở đó.

Bất cứ loại muối nào ngư dân địa phương không sử dụng tới đều sẽ được chuyển đến Boston hoặc New York. Miễn là kiếm được lợi nhuận cao và dễ dàng, dân Cape Cod cũng chẳng buồn quan tâm đến những đụn cát bị hủy hoại, cũng giống người dân ở Cheshire làm ngơ trước bầu trời đen sì bởi khói công nghiệp trên đầu mình.

Ở Cape Cod, người ta có câu "mỏ vàng của kẻ lười biếng" để nói về điều này và dường như ai cũng muốn dấn thân vào nghề làm muối. Các xưởng sản xuất thủy tinh ở Sandwich nổi tiếng vào thế kỷ XIX nhờ chế tạo ra những liễn đựng muối nho nhỏ bằng thủy tinh luôn cần nhiệt độ cao để sản xuất thủy tinh. Những ngọn lửa làm nguội vẫn tỏa ra nhiệt để làm bay hơi nước biển, nên muối đã trở thành sản phẩm phụ trong quá trình sản xuất thủy tinh ở đó.

Mark Kurlansky/Huy Hoàng Bookstore & NXB Dân trí