'Mốc 4 giờ' đặt giới hạn vàng sinh tử trong cấp cứu

Bệnh viện Nhân dân 115 thành phố Hồ Chí Minh khẳng định vị thế hàng đầu trong chuyên ngành Hồi sức - Cấp cứu đột quỵ. Ảnh: Võ Liêm.

Nghiên cứu “Khảo sát mối liên quan giữa thời gian lưu tại khoa cấp cứu và kết cục ngắn hạn của bệnh nhân”, do BS Trần Văn Sóng, Giám đốc Bệnh viện Nhân dân 115 chủ nhiệm, là nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp cơ sở do Sở Y tế giao thực hiện trong năm 2025.

Dựa trên dữ liệu của 4.242 bệnh nhân từ 16 tuổi trở lên tại khoa cấp cứu trong tháng 6-2025, công trình đã cung cấp bằng chứng khoa học đầu tiên tại Việt Nam định lượng mối quan hệ giữa thời gian lưu bệnh và kết cục ngắn hạn – tức khả năng sống hoặc tử vong khi xuất viện.

Khoa cấp cứu luôn được xem là “trái tim” của bệnh viện, nơi từng phút, từng giây quyết định sinh tồn của bệnh nhân. Tuy nhiên, thực tế tại nhiều cơ sở y tế lớn cho thấy, tình trạng quá tải khiến thời gian bệnh nhân lưu tại khoa cấp cứu kéo dài hơn mức khuyến nghị, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả điều trị và an toàn người bệnh.

Khoa cấp cứu luôn là nơi căng thẳng nhất ở mọi bệnh viện. Ảnh: Võ Liêm.

Từ năm 2024, Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh ban hành quy định yêu cầu các bệnh viện tuân thủ “nguyên tắc 4 giờ hoặc 6 giờ”, theo đó, bệnh nhân không được lưu tại khoa cấp cứu quá 6 giờ kể từ khi nhập viện. Bệnh viện Nhân dân 115 đã lần đầu tiên thực hiện tại Việt Nam một khảo sát có hệ thống nhằm đánh giá tác động cụ thể của thời gian lưu đến khả năng sống còn.

Với quy mô hơn 4.200 ca bệnh, nghiên cứu được thiết kế theo mô hình cắt ngang mô tả có theo dõi dọc, ứng dụng các công cụ thống kê hiện đại bằng phần mềm R 4.3.2. Dữ liệu thu thập bao gồm đặc điểm nhân khẩu học, chẩn đoán ban đầu, chỉ định cận lâm sàng, thời gian lưu, khoa nội trú tiếp nhận và kết cục điều trị.

Nhóm nghiên cứu sử dụng mô hình hồi quy Gamma để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian lưu. Kết quả cho thấy thời gian lưu trung vị của bệnh nhân tại khoa cấp cứu là 2,87 giờ, với khoảng tứ phân vị 1,85 – 4,07 giờ. Chỉ 7,2% bệnh nhân có thời gian lưu vượt quá 6 giờ – một tỷ lệ thấp so với mặt bằng chung của các bệnh viện tuyến cuối.

Kết quả nghiên cứu đánh giá tác động cụ thể của thời gian lưu đến khả năng sống còn của bệnh nhân cấp cứu. Nguồn: BVND115.

Tuy nhiên, kết quả đáng chú ý nhất nằm ở mối liên hệ giữa thời gian lưu và nguy cơ tử vong. Trong tổng số hơn 4.200 bệnh nhân, nhóm nghiên cứu ghi nhận 131 trường hợp tử vong (3,1%). Thời gian lưu trung vị của nhóm tử vong là 3,8 giờ, cao hơn đáng kể so với nhóm ra viện (2,8 giờ).

Các phân tích cho thấy mỗi giờ lưu thêm sau mốc 4 giờ làm tăng nguy cơ tử vong thêm 18,8%. Đường cong ROC xác định ngưỡng tối ưu là 4,04 giờ.

Như vậy, “4 giờ” không chỉ là quy định hành chính, mà đã được chứng minh là giới hạn sinh học quan trọng, đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong tiên lượng sống còn của bệnh nhân. Đặc biệt, ở nhóm bệnh nhân nặng chuyển vào hồi sức tích cực, thời gian lưu trung vị đạt 4,72 giờ, với tỷ lệ tử vong 40,7% – cao gấp 14 lần so với nhóm còn lại.

Nguồn: BVND115.

Từ kết quả nghiên cứu, nhóm tác giả khuyến nghị duy trì mô hình tiếp nhận liên khoa hiện có, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin để thiết lập hệ thống cảnh báo tự động khi bệnh nhân lưu tại khoa cấp cứu vượt quá 4 giờ. Hệ thống này sẽ giúp bác sĩ và điều dưỡng được cảnh báo kịp thời để đánh giá lại tình trạng bệnh nhân, ưu tiên xử trí và rút ngắn thời gian ra quyết định, đặc biệt đối với các trường hợp nguy cơ cao cần chuyển vào hồi sức tích cực.

Đây được xem là bước tiến quan trọng hướng đến chuẩn hóa quy trình cấp cứu theo tiêu chuẩn quốc tế; mở ra hướng tiếp cận mới cho y học cấp cứu Việt Nam – đưa khoa học dữ liệu và công nghệ vào thực hành điều trị.

Nam Trung - Thu Hoài