Mốc son tự hào

Nhớ về lịch sử

Mỗi người dân tổ 12 đều vinh dự, tự hào được sống trên mảnh đất lịch sử anh hùng của 80 năm về trước. Trước cách mạng tháng 8 năm 1945, dưới ách thống trị của thực dân, đế quốc, đời sống của người dân lao động Tuyên Quang bị bần cùng hóa đến cùng cực. Thực dân Pháp thi hành chính sách vơ vét tài nguyên triệt để như khai thác than, kẽm dẫn đến hình thành đội ngũ công nhân hầm lò.

Người công nhân mỏ Tuyên Quang nói chung và Mỏ Than nói riêng phần lớn xuất thân từ nông thôn, phải lao động trong những điều kiện hết sức cực nhọc, đầy khí độc, ngày làm từ 10 đến 12 tiếng đồng hồ liên tục không có ngày nghỉ, tính mạng của người công nhân luôn bị đe dọa bởi các tai nạn cháy ga, sập lò... vất vả, cực nhọc. Nhưng những người công nhân chỉ nhận được đồng lương ít ỏi, không đủ ăn. Trong hoàn cảnh điều kiện lao động cực nhọc, sự liên hệ chặt chẽ với làng quê đã giúp cho giai cấp công nhân sớm nhận ra bộ mặt thật của giai cấp bóc lột. Chính vì thế khi được giác ngộ cách mạng giai cấp công nhân đã sớm nhận ra đó con đường để tự giải phóng mình, mang lại cơm áo, tự do cho giai cấp cần lao.

Ngày 3/2/1930, Đảng Cộng sản Đông Dương được thành lập, chỉ trong vòng 5 năm cơ sở Đảng đã được xây dựng ở hầu khắp các thành phố, thị xã lớn. Tuy vậy, ở các vùng nông thôn, vùng núi cơ sở Đảng còn mỏng, có nơi chưa được xây dựng. Trước tình hình đó, tại Đại hội lần thứ nhất (tháng 3 năm 1935), Đảng Cộng sản Đông Dương đề ra chủ trương mở rộng ảnh hưởng của Đảng, nhất là tại những nơi chưa xây dựng được cơ sở Đảng.

Toàn cảnh di tích Chi bộ Mỏ Than. Ảnh: Tôn Tấn

Tháng 6 năm 1937, đồng chí Hoàng Văn Lịch (tức Hai Cao), người Cao Bằng là đảng viên Đảng Cộng sản được điều về hoạt động tại Mỏ Than Tuyên Quang, chịu trách nhiệm về việc bắt mối, xây dựng cơ sở, tổ chức Đảng. Để thuận lợi cho công việc, có điều kiện gần gũi anh em công nhân, đồng chí vào làm công nhân đốt lửa tại nhà máy đèn của Mỏ Than. Sau một thời gian ngắn tuyên truyền, đồng chí đã giác ngộ được một số anh em công nhân có tinh thần yêu nước, yêu giai cấp, lòng căm thù đế quốc, phong kiến và hưởng ứng phong trào dân chủ do Mặt trận Thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương phát động đang dâng lên mạnh mẽ trong toàn quốc.

Đầu năm 1938, tổ chức Đoàn Thanh niên dân chủ gồm một số thanh niên ưu tú như Hoàng Lan, Trần Xuân Hồng, Quang Mai, Đức Kim, Lương Hải Bằng..., được thành lập làm nòng cốt cho phong trào thanh niên ở Tuyên Quang. Mỗi người được phân công phụ trách một bộ phận trong khu mỏ nơi trực tiếp tham gia sản xuất và tại nơi cư trú để tuyên truyền, giác ngộ cho công nhân và nhân dân những vùng lân cận. Sau một thời gian hoạt động tích cực, nhân dân Tuyên Quang, nhất là công nhân Mỏ Than đã bước đầu được giác ngộ về quyền lợi giai cấp, quyền lợi dân tộc. Một số tổ chức quần chúng được thành lập như Hội ái hữu thợ thuyền, đặt trụ sở tại phố CôLônen Valie (khu phố Xuân Hòa, nay là phường Minh Xuân, thành phố Tuyên Quang) để tập hợp những công nhân tích cực trong phong trào đấu tranh cách mạng.

Giữa năm 1938, đồng chí Hai Cao trở về Cao Bằng hoạt động, đồng chí Vũ Mùi được xứ ủy Bắc kỳ phân công phụ trách phong trào cách mạng ở Tuyên Quang. Kế thừa nền móng phong trào cách mạng đồng chí tiếp tục tuyên truyền, vận động quần chúng lao động tiến tới những hình thức đấu tranh cao hơn, mở rộng đường dây liên lạc của Đảng trong công nhân đoàn thuyền sắt do đồng chí Cả Hàm phụ trách.

Cuối năm 1939, phong trào cách mạng của nhân dân thành phố Tuyên Quang đã phát triển, những cuộc đấu tranh của công nhân mỏ và đoàn thuyền sắt đã tác động mạnh mẽ đến đông đảo nhân dân trên địa bàn thành phố và các vùng phụ cận, cơ sở quần chúng đã được mở rộng song chưa có Đảng Cộng sản lãnh đạo trực tiếp và thống nhất. Đánh giá đúng thực trạng và yêu cầu cấp bách của phong trào cách mạng Tuyên Quang, xứ ủy Bắc kỳ đã quyết định thành lập chi bộ cách mạng tại đây để trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng.

Ngày 20/3/1940, lễ thành lập Chi bộ Mỏ Than được tổ chức tại nhà cụ Cả Kiến. Đồng chí Đào Duy Kỳ, xứ ủy viên xứ ủy Bắc kỳ đã thay mặt xứ ủy công nhận và giao nhiệm vụ cho Chi bộ. Chi bộ gồm 7 đồng chí: Vũ Mùi, Lương Quang Mai (tức Kiến con), Trần Xuân Hồng (Hồng lớn), Bùi Văn Đức (Đức Kim), Lương Hải Bằng (Lương Văn Hải), Trần Hải Kế, Trần Thị Minh Châu. Đồng chí Vũ Mùi được chỉ định làm Bí thư Chi bộ.

Một buổi sinh hoạt chi bộ tổ 12, phường Minh Xuân (TP Tuyên Quang). Ảnh: Cảnh Trực

Hướng tới tương lai

Đầu năm 2019, UBND thành phố Tuyên Quang đã tổ chức Lễ khánh thành công trình tôn tạo, xây dựng Di tích địa điểm thành lập Chi bộ Mỏ Than. Công trình có tổng diện tích trên 3.200 m2, gồm các hạng mục chính là: Nhà bia, nhà sàn lưu niệm và các công trình phụ trợ khác. Tổng dự toán trên 9,3 tỷ đồng từ nguồn ngân sách của tỉnh và nguồn vốn hợp pháp khác do UBND thành phố Tuyên Quang huy động.

Việc tôn tạo, xây dựng di tích thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” và đáp ứng nguyện vọng của đông đảo cán bộ, đảng viên, nhân dân. Công trình được hoàn thành với kiến trúc, cảnh quan đẹp, trang trọng, xứng tầm giá trị lịch sử. Trên địa bàn thành phố đã có thêm một công trình văn hóa có ý nghĩa lịch sử sâu sắc, một địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

Chúng tôi được tham dự buổi sinh hoạt thường kỳ tháng 12 của Chi bộ tổ 12, phường Minh Xuân, thành phố Tuyên Quang mới thấy rõ niềm phấn khởi của mỗi đảng viên trước những kết quả đạt được đều bắt nguồn từ sự đoàn kết, đồng lòng của toàn thể đảng viên và nhân dân. Đây là kỳ họp tổng kết, đánh giá kết quả công tác năm 2019, triển khai nhiệm vụ năm 2020 của Chi bộ. Đồng chí Bí thư Chi bộ tổ 12 Tạ Quang Vinh cho biết, di tích địa điểm thành lập Chi bộ Mỏ Than trước đây thuộc tổ 40, do sáp nhập 2 tổ dân phố nên di tích nay nằm trên địa bàn tổ 12. Tổ dân phố 12 có 171 hộ, 598 nhân khẩu. Chi bộ tổ 12 hiện có 48 đảng viên. Chủ trương sáp nhập tổ đã được đảng viên và nhân dân đồng tình ủng hộ. Một năm qua, tổ 12 đã đạt thành tích trên các lĩnh vực như làm đường bê tông, trên 70% số hộ có thu nhập khá trở lên, bình quân thu nhập đầu người đạt 3,3 triệu đồng/người/tháng, vượt mục tiêu Nghị quyết Đại hội Chi bộ nhiệm kỳ 2017-2020... Các đảng viên trong Chi bộ đều đoàn kết, không có đảng viên vi phạm Điều lệ Đảng, gương mẫu học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Cũng như tổ 12, phường Minh Xuân, đảng viên và nhân dân các dân tộc tỉnh Tuyên Quang luôn hướng về cội nguồn cách mạng, một lòng theo Đảng, đóng góp công sức, tham gia xây dựng phong trào cách mạng. Trong cách mạng tháng Tám năm 1945, Tuyên Quang là Thủ đô Khu giải phóng, trung tâm lãnh đạo cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước, nơi Trung ương Đảng, Bác Hồ đã ở và làm việc, lãnh đạo Cách mạng tháng Tám thành công, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, một lần nữa Tuyên Quang được chọn làm Thủ đô Kháng chiến, được Bác Hồ, Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận, 13/14 bộ và cơ quan ngang bộ, gần 60 ban, ngành, cơ quan Trung ương đặt trụ sở để lãnh đạo cuộc kháng chiến đi đến thắng lợi hoàn toàn.

Trải qua các thời kỳ đấu tranh cách mạng, vượt qua khó khăn, từ chi bộ đầu tiên là Chi bộ Mỏ Than với 7 đảng viên, đến nay Đảng bộ tỉnh đã có trên 55 nghìn đảng viên với gần 500 tổ chức đảng. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên được nâng lên. Hệ thống tổ chức các cơ quan đảng được sắp xếp tinh gọn hơn, xây dựng Đảng bộ ngày càng trong sạch, vững mạnh.

Sự kiện thành lập Chi bộ Mỏ Than là mốc son tự hào của Đảng bộ tỉnh. Đảng bộ và nhân dân các dân tộc trong tỉnh nguyện phát huy truyền thống, tiếp tục đóng góp xây dựng Tuyên Quang giàu đẹp, hướng tới tương lai tươi sáng hơn.

Hoài Yên