Model 437 Vanguard – công cụ bí mật giúp Mỹ phát triển phi đội AI
Từ thiết kế thử nghiệm, máy bay Model 437 Vanguard nay trở thành trung tâm trong chương trình trí tuệ nhân tạo (AI) hướng tới chiến tranh hiện đại.
Chiếc máy bay thử nghiệm Model 437 Vanguard do hãng Scaled Composites chế tạo đã chính thức bay trở lại với một vai trò hoàn toàn mới: làm bệ thử cho công nghệ trí tuệ nhân tạo và bay tự chủ trong chương trình Beacon do tập đoàn quốc phòng Northrop Grumman khởi xướng.
Đây được coi là bước tiến quan trọng trong nỗ lực phát triển những loại máy bay có thể phối hợp giữa con người và trí tuệ nhân tạo, phục vụ cho các chiến dịch không quân của tương lai.
Model 437 Vanguard vốn được Scaled Composites – công ty nổi tiếng với các thiết kế máy bay thử nghiệm – giới thiệu từ năm 2019 như một mẫu thử hướng tới khái niệm “loyal wingman”, tức là máy bay không người lái bay cùng và hỗ trợ tiêm kích có người lái.
Thiết kế này sở hữu hình dáng khí động học hiện đại, có khoang chứa vũ khí trong thân và khả năng bay đường dài.
Ở giai đoạn mới, Vanguard đã được lắp thêm buồng lái, cho phép sử dụng phi công thật trong những chuyến bay thử. Điều này giúp đảm bảo an toàn, vì phi công có thể can thiệp nếu phần mềm tự chủ gặp sự cố.
Các kỹ sư đã mất gần 9 tháng để thay đổi hệ thống điện tử, tích hợp các bộ điều khiển số và phần mềm AI. Kết quả là chiếc máy bay hiện có thể vừa hoạt động như máy bay có người lái, vừa chuyển sang chế độ bay tự chủ khi cần.
Beacon là chương trình hợp tác của Northrop Grumman với nhiều công ty công nghệ quốc phòng Mỹ như Shield AI, Merlin Labs, Red 6, Autonodyne, Applied Intuition hay SoarTech.
Mục tiêu là xây dựng một “sân chơi mở”, nơi các phần mềm bay tự chủ từ nhiều đơn vị có thể được đưa vào thử nghiệm ngay trên một nền tảng bay thực tế, thay vì mỗi công ty phải tự phát triển máy bay riêng.
Điểm đặc biệt của Vanguard là máy bay có thể cài đặt nhiều bộ phần mềm khác nhau và thử nghiệm liên tục nhiều lần trong ngày.
Phi công trong buồng lái chỉ cần chuyển đổi qua lại trên bảng điều khiển để chạy các thuật toán AI khác nhau trong cùng một chuyến bay. Cách tiếp cận này tiết kiệm chi phí và rút ngắn thời gian phát triển so với phương pháp truyền thống.
Model 437 Vanguard sử dụng động cơ Pratt & Whitney PW535 với lực đẩy khoảng 3.400 pound. Máy bay có chiều dài và sải cánh đều khoảng 12,5 mét, trọng lượng cất cánh tối đa 4,5 tấn.
Khi hoàn thiện thử nghiệm, Vanguard có thể đạt tầm bay 5.500 km, thời gian hoạt động liên tục khoảng 6 giờ, mang được tải trọng 900 kg, bao gồm cả vũ khí trong khoang thân.
Những thông số này đưa Vanguard vào nhóm máy bay tầm trung, đủ để mô phỏng nhiều tình huống chiến đấu trên không.
Thậm chí, khoang vũ khí của nó có thể chứa 2 quả tên lửa không đối không AIM-120, giúp thử nghiệm cả kịch bản chiến đấu có vũ trang.
Trong bối cảnh Mỹ và nhiều quốc gia đang hướng tới các chương trình máy bay chiến đấu thế hệ mới, công nghệ trí tuệ nhân tạo ngày càng giữ vai trò quan trọng.
Các khái niệm như “máy bay đồng hành” (loyal wingman) hay “chiến đấu hợp tác” (Collaborative Combat Aircraft – CCA) đều đòi hỏi nền tảng thử nghiệm vững chắc để giảm rủi ro.
Vanguard chính là bước đệm để các phần mềm AI được kiểm chứng trong thực tế, trước khi áp dụng vào những dòng máy bay đắt tiền hơn.
Giới chuyên gia cho rằng việc kết hợp Vanguard với Beacon sẽ giúp Mỹ rút ngắn thời gian phát triển công nghệ hàng không quân sự, đồng thời duy trì lợi thế trước các đối thủ tiềm năng.
Nền tảng này cũng mở ra cơ hội cho các công ty công nghệ nhỏ – vốn không có đủ nguồn lực chế tạo máy bay – nhưng vẫn muốn tham gia lĩnh vực bay tự chủ.
Việc sử dụng Vanguard làm nền tảng thử nghiệm mang lại nhiều lợi ích rõ rệt: chi phí thấp hơn, khả năng tái sử dụng cao, dễ bảo trì và có thể thử nhiều phần mềm khác nhau chỉ trong một ngày. Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ.
Trước hết, phần mềm tự chủ cần chứng minh độ tin cậy tuyệt đối trong môi trường phức tạp, nơi tác chiến điện tử và tình huống bất ngờ có thể xảy ra.
Bên cạnh đó, quy trình chứng nhận an toàn bay cho máy bay AI vẫn còn nhiều rào cản pháp lý. Phi công trong buồng lái hiện tại vẫn phải đóng vai trò “người bảo hộ”, sẵn sàng can thiệp nếu thuật toán gặp trục t
Sự xuất hiện của Vanguard trong vai trò bệ thử AI không chỉ phản ánh nỗ lực của Mỹ trong việc hiện đại hóa không quân, mà còn cho thấy xu hướng chung của chiến tranh hiện đại: trí tuệ nhân tạo sẽ ngày càng gắn liền với vũ khí và chiến thuật.
Dù mới ở giai đoạn đầu, nhưng Vanguard hứa hẹn là bước đệm quan trọng để những khái niệm như “phi đội hỗn hợp người – máy” sớm trở thành hiện thực trên bầu trời.
