Mời chuyên gia, nghệ sĩ dạy bậc phổ thông: Cần hướng dẫn cụ thể hơn

Một trong những điểm mới trong nội dung học 2 buổi/ngày của năm học 2025 - 2026, theo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT), là việc các địa phương, nhà trường có thể mời chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên… tham gia các hoạt động giáo dục trong trường phổ thông.

4 nhóm ưu tiên

Theo Bộ GD-ĐT, đối với các môn học, hoạt động giáo dục quy định tại Chương trình giáo dục phổ thông được tổ chức dạy học vào buổi 1, nhà trường có thể mời chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên tham gia dạy học theo các tiết học hoặc chuyên đề.

Đối với các hoạt động tăng cường, trải nghiệm, câu lạc bộ nghệ thuật, thể thao, kỹ năng sống, giao lưu văn hóa… được tổ chức vào buổi 2, nhà trường có thể mời chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên tham gia các hoạt động giáo dục theo kế hoạch giáo dục của nhà trường đã được phê duyệt.

Nghệ sĩ tham gia một hoạt động giới thiệu về hát xẩm tại một trường học tại Hà Nội

Theo hướng dẫn của Bộ GD-ĐT, các nhà trường cần mời chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên có phẩm chất tốt, thành tích, uy tín; có khả năng truyền đạt, kinh nghiệm và kỹ năng sư phạm phù hợp với lứa tuổi học sinh.

Cụ thể, 4 nhóm ưu tiên mời là chuyên gia, nhà khoa học có trình độ chuyên môn cao, bằng cấp, chứng chỉ phù hợp với ngành, nhóm ngành; có kinh nghiệm thực tiễn và uy tín nghề nghiệp trong lĩnh vực liên quan; có thành tích, công trình nghiên cứu được công nhận.

Thứ hai, nghệ nhân, nghệ sĩ đã đạt các danh hiệu do Nhà nước phong tặng hoặc đạt các giải thưởng cấp bộ hoặc cấp tỉnh trở lên hoặc các hiệp hội nghề nghiệp; có những đóng góp được giới chuyên môn và công chúng ghi nhận.

Thứ ba, huấn luyện viên có văn bằng, chứng chỉ huấn luyện viên do cơ quan có thẩm quyền cấp hoặc có thành tích huấn luyện vận động viên đạt giải thưởng trong các giải đấu thể thao thành tích cao; có kinh nghiệm thực tế trong công tác huấn luyện, đào tạo. Thứ tư, vận động viên đạt đẳng cấp vận động viên cấp 1 trở lên hoặc đoạt huy chương, giải thưởng trong các giải đấu thể thao thành tích cao.

Liên quan đến tài chính, Bộ GD-ĐT hướng dẫn các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước theo dự toán được phê duyệt, đồng thời huy động, sử dụng các nguồn xã hội hóa hợp pháp. Việc chi trả phải công khai, minh bạch và thực hiện theo hợp đồng lao động bảo đảm quy định của pháp luật, trong đó quy định rõ quyền, nghĩa vụ của các bên, thời gian thực hiện và thù lao (nếu có).

Sở GD-ĐT tham mưu UBND cấp tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành liên quan phối hợp chặt chẽ với sở GD-ĐT trong việc triển khai thực hiện chủ trương mời chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên.

Các Sở GD-ĐT cũng có trách nhiệm xây dựng và ban hành tiêu chuẩn, tiêu chí, chính sách đãi ngộ cho chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên được mời.

Còn nhiều băn khoăn

Chủ trương trên được các trường phổ thông ủng hộ, bởi sẽ làm phong phú thêm hoạt động dạy học, góp phần nâng cao phẩm chất, năng lực học sinh và thúc đẩy giáo dục toàn diện. Tuy nhiên, theo không ít lãnh đạo nhà trường, để huy động được nhiều lực lượng xã hội tham gia vào trường học, cần những hướng dẫn cụ thể hơn, chi tiết hơn từ Bộ GD-ĐT để thống nhất về mục đích, yêu cầu, điều kiện… cũng như phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, nhà trường, tâm sinh lý lứa tuổi học sinh.

Ghi nhận thực tế tại nhiều trường học hiện nay cho thấy các trường vẫn rất lúng túng trong việc này. Hiệu trưởng một trường THPT tại Hà Nội cho hay mặc dù rất ủng hộ nhưng trường cũng đứng trước những băn khoăn trong việc chi trả thù lao cho nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên… "Có lẽ đây là một thách thức lớn với nhiều trường học, đặc biệt với các trường ở khu vực khó khăn. Ngân sách nhà nước hạn chế, trong khi việc xã hội hóa (huy động từ phụ huynh, doanh nghiệp) gặp khó do phải bảo đảm minh bạch và sự đồng thuận. Chúng tôi có những e ngại nhất định về việc phụ huynh phản ứng nếu có thêm khoản thu" - hiệu trưởng này cho hay.

Vị này cũng nói thêm về băn khoăn có thể duy trì việc mời các chuyên gia lâu dài hay chỉ là hoạt động mang tính phong trào, đặc biệt khi nguồn lực tài chính và nhân sự không ổn định.

Hiệu trưởng một trường tiểu học đóng tại phường Cầu Giấy, TP Hà Nội bày tỏ lo lắng sẽ gặp khó khăn trong việc xác định nghệ sĩ, nghệ nhân hay vận động viên phù hợp, họ cần những danh hiệu, giải thưởng hoặc uy tín nghề nghiệp ra sao.

Theo vị này, trên thực tế, việc kiểm chứng thành tích, bằng cấp hoặc kinh nghiệm thực tiễn của các cá nhân này đòi hỏi thời gian và nguồn lực, trong khi không phải trường nào cũng có nhân sự đủ chuyên môn để đánh giá. "Liệu Sở GD-ĐT có thể cung cấp danh sách chuyên gia được thẩm định, tổ chức tập huấn sư phạm đồng bộ và ban hành hướng dẫn chi tiết hơn về quy trình mời và chi trả thù lao hay không?" - vị này nói.

Bài và ảnh: Yến Anh