Mối lo 'sói đơn độc' sau vụ khủng bố tại bãi biển Australia

Người dân dự lễ tưởng niệm nạn nhân vụ xả súng hàng loạt ở bãi biển Bondi ngày 16/12. Ảnh: Reuters.

Nhà chức trách Australia đang xem xét liệu hai nghi phạm trong vụ xả súng hàng loạt tại bãi biển Bondi hôm 14/12 có liên hệ với khủng bố nước ngoài hay không. Tuy nhiên, giới chức cho rằng nhiều khả năng họ đã hành động một mình. Nếu đúng như vậy, đây là dạng tấn công khó phát hiện và ngăn chặn nhất.

Từ ngày 15/12, giới chức Australia đã xác định đây là một vụ tấn công khủng bố nhằm vào cộng đồng Do Thái, khi hai nghi phạm nổ súng vào những người tham gia lễ hội Hanukkah, khiến ít nhất 15 người thiệt mạng, 29 người bị thương.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese cho biết Cơ quan Tình báo An ninh Australia (ASIO) từng điều tra Naveed Akram (24 tuổi) vào năm 2019 vì mối quan hệ của anh ta với một cơ sở IS đặt tại Sydney. Một nguồn tin an ninh cấp cao cho biết khi đó Naveed (18 tuổi) có các mối liên hệ đáng lo ngại, song ASIO kết luận chưa cần mở rộng điều tra thêm, do chưa gây ra mối đe dọa.

Chuyên gia an ninh quốc gia Greg Barton từ Đại học Deakin lưu ý người cha - Sajid Akram (50 tuổi) - dường như bị ảnh hưởng cực đoan từ con trai, theo Straits Times.

Giáo sư Barton nhận định nếu vụ việc xuất phát từ động cơ cá nhân, “tin tốt là không còn mối đe dọa nào khác, và chúng ta không làm lọt lướt bất cứ mạng lưới ngầm nào”.

Tuy nhiên, “tin xấu là, giới chức đã nhiều lần đánh giá các vụ tấn công do cá nhân lên kế hoạch một mình là điều họ lo lắng nhất”, ông nói, gọi vụ xả súng ở Bondi là “vụ tấn công khủng bố tồi tệ nhất trên lãnh thổ Australia”.

IS vẫn là nỗi lo đeo bám

Ông Mike Burgess - người đứng đầu ASIO - cho biết trong Báo cáo đánh giá mối đe dọa thường niên phát hành hồi tháng 2, hiểm họa lớn nhất với Australia “vẫn là một cá nhân tự dùng vũ khí”.

“Vào thời kỳ đỉnh cao của ISIS và Al-Qaeda, các nhóm hoặc cá nhân ở nước ngoài đã truyền cảm hứng và chỉ đạo tấn công ở Australia. Giờ đây, nhiều cá nhân tự hành động cực đoan”, ông nói.

Năm 2024, Australia đã nâng mức độ đe dọa khủng bố quốc gia lên mức “có thể xảy ra” - ở giữa trong thang 5 cấp - do lo ngại về nguy cơ bạo lực chính trị và khủng bố ngày càng tăng, đặc biệt giữa xung đột Dải Gaza.

Vụ việc ở bãi biển Bondi xảy ra 4 tháng sau khi Australia trục xuất Đại sứ Iran và 3 quan chức Iran sau khi ASIO cáo buộc Iran ra lệnh ít nhất 2 vụ tấn công chống Do Thái trên lãnh thổ Australia trong năm 2024.

Chuyên gia chống khủng bố John Coyne từ Viện Chính sách Chiến lược Australia cho rằng còn quá sớm để kết luận có thế lực nước ngoài nào nhúng tay vào vụ tấn công ở bãi biển Bondi không. Ông Coyne cũng nhận định không rõ ASIO có nên điều tra nghi phạm Naveed sâu hơn không, khi các cơ quan an ninh có nguồn lực hạn chế và không bao giờ có thể giám sát tất cả mục tiêu nghi ngờ.

Một người đàn ông vẫy cờ của IS tại Syria năm 2014. Ảnh: Reuters.

Ngày 16/12, Thủ tướng Albanese cho biết có khả năng thủ phạm bị ảnh hưởng bởi IS. “Cảnh sát đã thu thập một số bằng chứng, trong đó có lá cờ IS trong xe của nghi phạm. Việc xuyên tạc Hồi giáo một cách cực đoan chắc chắn là vấn đề”, ông nói.

Theo Washington Post, việc phát hiện cờ IS tại hiện trường cảnh báo về thực tế nhóm khủng bố này tiếp tục truyền cảm hứng cho bạo lực trên phạm vi toàn cầu với tần suất hơn hẳn nhiều tổ chức khác.

“IS từng là một thế lực làm rung chuyển thế giới, nay đã trở thành một tổ chức khủng bố không còn kiểm soát lãnh thổ nào nhưng vẫn có hàng nghìn thành viên. Kể từ khi bị lực lượng do Mỹ dẫn đầu đánh bại vào năm 2019, IS dường như đã rời khỏi sự chú ý của dư luận, song mục đích và tham vọng của tổ chức này không hề suy giảm,” ông Bruce Hoffman, chuyên gia cao cấp về chống khủng bố tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (Mỹ), nhận định.

Trong những năm gần đây, giới chức toàn cầu tìm thấy cờ đen hoặc các biểu tượng thể hiện lòng trung thành với IS trong hàng loạt vụ tấn công, song không tìm ra nhiều bằng chứng cho thấy IS trực tiếp tuyển mộ, cực đoan hóa hoặc giao nhiệm vụ cho các nghi phạm.

Tiến sĩ Coyne cho rằng thế giới đã trải qua “cuộc chiến chống khủng bố” trong gần 25 năm, bắt nguồn từ vụ 11/9/2001 tại Mỹ và vụ việc ở Bondi khẳng định cuộc chiến này chưa kết thúc.

“Có những người ở Australia, hay ở cả quốc gia khác, có khả năng và ý định thực hiện những hành động này. Với chủ nghĩa khủng bố, các chính phủ luôn luôn phải hoạt động đúng đắn. Còn những kẻ xấu chỉ cần đúng một lần”, ông nói.

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh chỉ rất ít người Australia “có những quan điểm cực đoan kiểu này”. “Vụ tấn công là lỗi của hai người đàn ông bị thúc đẩy bởi hệ tư tưởng cực đoan, có niềm tin thù ghét người Do Thái và cố tình sát hại mọi người”, vị chuyên gia kết luận.

Nâng cao cảnh giác

Ngày 16/12, liên minh cầm quyền Australia đã thành lập lực lượng đặc nhiệm chống chủ nghĩa bài Do Thái, chủ nghĩa cực đoan và chống khủng bố, ABC News đưa tin.

Lãnh đạo phe đối lập Sussan Ley sẽ đứng đầu nhóm nội bộ tăng cường giám sát phản ứng của chính phủ liên bang với chủ nghĩa bài Do Thái và đánh giá lỗ hổng trong an ninh quốc gia cũng như rủi ro mới nổi sau vụ khủng bố này.

Australia rung chuyển sau vụ xả súng tại bãi biển Bondi hôm 14/12. Ảnh: Reuters.

Ngay sau vụ việc, nhiều thành phố lớn trên thế giới cũng tăng cường an ninh xung quanh lễ hội Hanukkah, Reuters đưa tin.

Ngày 14/12, cảnh sát Berlin (Đức) cho biết họ đang củng cố các biện pháp xung quanh cổng Brandenburg, nơi thắp sáng cây đèn menorah lớn đánh dấu đêm đầu tiên của lễ Hanukkah.

Trong khi đó, Thị trưởng New York Eric Adams (Mỹ) chia sẻ lực lượng an ninh bổ sung đang được triển khai cho lễ Hanukkah và giáo đường Do Thái khắp thành phố.

Tại giáo đường Do Thái chính ở Warsaw (Ba Lan), lực lượng an ninh vũ trang được tăng gấp đôi cho sự kiện tối 14/12. Một nhân viên báo chí cho biết cảnh sát Ba Lan đang tăng biện pháp phòng ngừa xung quanh phái đoàn ngoại giao và lãnh sự, địa điểm tôn giáo và tổ chức có liên quan tới Israel và Palestine.

Cảnh sát London cũng tăng cường an ninh, nhưng không nêu chi tiết. “Dù chưa có thông tin chứng minh mối liên hệ giữa vụ tấn công ở Sydney và mối đe dọa ở London, chúng tôi đang tăng thêm cảnh sát, tuần tra công cộng và liên hệ với cộng đồng Hồi giáo để tìm hiểu chúng tôi có thể làm gì trong những giờ và ngày tới”, tuyên bố cho hay.

Bộ trưởng Nội vụ Pháp Laurent Nunez yêu cầu chính quyền địa phương củng cố an ninh xung quanh địa điểm thờ cúng của người Do Thái trong 14/12-22/12, thêm lực lượng an ninh giám sát buổi lễ tôn giáo và tụ tập đông người, đặc biệt ở không gian công cộng.

Trí Ân