Mối lo từ thuốc lá điện tử bán tràn lan trên mạng xã hội

Đặc biệt, các loại thuốc lá điện tử này được chào bán công khai trên mạng xã hội, điều này không chỉ gây khó khăn cho lực lượng chức năng mà còn báo động về nguy cơ gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe người sử dụng, gây thất thu thuế cho ngân sách.

Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) cho biết, thời gian qua, việc mua, bán thuốc lá điện tử chủ yếu diễn ra trên mạng xã hội facebook và nhằm vào đối tượng thanh, thiếu niên. Việc rao bán được quảng cáo trên các trang mạng xã hội, cần bao nhiêu cũng có, và đáp ứng đủ mọi yêu cầu của khách.

Đơn cử như gần đây trong ngày 6/11, Đoàn kiểm gồm Đội QLTT số 1 - Cục QLTT TP Hà Nội phối hợp Đội QLTT số 4 quận Đống Đa và thành viên Tổ công tác 368 Tổng cục QLTT đã tiến hành kiểm tra đột xuất cơ sở kinh doanh phụ kiện thuốc lá điện tử tại số 120 ngõ 97 Thái Thịnh, Đống Đa, Hà Nội do ông Nguyễn Văn Trường có hộ khẩu thường trú tại Bách Thuận, Vũ Thư, Thái Bình là chủ hộ kinh doanh.

Đoàn kiểm tra đã phát hiện cơ sở này đang tàng trữ 1.537 sản phẩm là máy hút thuốc lá, phụ kiện, tinh dầu dùng cho thuốc lá điện tử do nước ngoài sản xuất không có hóa đơn, chứng từ. Đây là những mặt hàng không được phép kinh doanh tại Việt Nam.

Theo ông Hoàng Đại Nghĩa, Đội trưởng Đội QLTT số 1 Cục QLTT Hà Nội, cơ sở này hoạt động không có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, nằm sâu trong khu dân cư, thường xuyên đóng cửa, chủ yếu hoạt động kinh doanh, giao dịch, tiêu thụ hàng hóa được diễn ra trên mạng xã hội với tên Facebook “Pod System”.

Tiếp đó, ngày 24/11, tại phường Bãi Cháy, TP Hạ Long (Quảng Ninh), Đội QLTT số 5, Cục QLTT Quảng Ninh phối hợp với Phòng An ninh kinh tế, Công an Quảng Ninh tiến hành khám xe ôtô Mazda CX5 và Ford Ranger, phát hiện trên hai xe vận chuyển 12.505 điếu thuốc lá điện tử loại POD SYSTEM, nhãn hiệu LIO, do Trung Quốc sản xuất.

Theo kết quả định giá với cơ quan tài chính, trị giá hàng hóa lên đến hơn 1,7 tỷ đồng. Chủ của số thuốc lá điện tử trên là Nguyễn Văn Đông sinh năm 1995, thường trú tại phường Hưng Đạo, thị xã Đông Triều, Quảng Ninh. Toàn bộ lô hàng trên không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp.

Lực lượng chức năng thu giữ thuốc lá điện tử không có hóa đơn chứng từ.

Làm việc với cơ quan chức năng, Nguyễn Văn Đông khai nhận mua số thuốc lá điện tử trên thu mua từ các nguồn trôi nổi trong nội địa, sau đó quảng cáo sản phẩm trên trang facebook cá nhân và phân phối thuốc lá điện tử cho nhiều cá nhân tại nhiều tỉnh, thành phố, trong đó chủ yếu tập trung tại TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Quảng Ninh. Đây là vụ kinh doanh thuốc lá điện tử nhập lậu lớn nhất từ trước đến nay mà lực lượng QLTT phát hiện, xử lý.

Mới đây nhất, ngày 17/12, Đội QLTT số 1, Cục QLTT Hà Nội đã phối hợp với thành viên Tổ công tác 368, Tổng cục QLTT kiểm tra cơ sở kinh doanh tại địa chỉ số 102 ngõ 259 phố Vọng, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội do ông Vũ Văn Đô làm chủ, bắt quả tang tại cơ sở đang kinh doanh 4.670 điếu thuốc lá điện tử các loại… Bước đầu đại diện cơ sở khai nhận, toàn bộ hoạt động kinh doanh được giao dịch mua bán thông qua các mạng xã hội, chủ yếu được bán cho giới trẻ với giá trung bình; 150.000 đồng/điếu thuốc lá điện tử.

Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Mỹ - CDC, đến tháng 2/2020, tại Mỹ có trên 2.800 trường hợp nhập viện vì hội chứng viêm phổi và nhiều loại bệnh khác do hút thuốc lá điện tử, trong đó có 68 trường hợp đã tử vong. Đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam khẳng định, nicotine có trong thuốc lá nói chung, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói riêng gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe người hút và người bị phơi nhiễm.

Chất này còn gây ra biến chứng bất thường ở trẻ sơ sinh như đột tử, giảm thính lực, ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) kết luận, không như các dược phẩm chứa và không chứa nicotine đã được thử nghiệm có tác dụng bỏ thuốc lá, thuốc lá điện tử không giúp hỗ trợ cai nghiện.

Để thu hút người sử dụng, các đối tượng quảng cáo thuốc lá điện tử có tác dụng cai nghiện thuốc lá truyền thống, không gây hại; kèm theo đó là nhiều chiêu thức bán hàng trên mạng xã hội nhằm vào giới trẻ như giá thành rẻ, tạo xu hướng thời thượng cho sản phẩm; thiết kế sản phẩm hiện đại, bắt mắt, đa đạng kiểu dáng và kích thước; nhiều hương vị… tạo ấn tượng cho thanh thiếu niên về sản phẩm, tạo động lực thúc đẩy sử dụng.

Theo ông Cao Trọng Quý, Trưởng phòng Công nghiệp thực phẩm, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), do chưa có cơ chế quản lý sản phẩm thuốc lá “thế hệ mới” dẫn đến thất thu ngân sách do chưa xác định loại hình sản phẩm để quản lý, áp thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt (hiện nay mặt hàng thuốc lá điếu đang chịu mức thuế nhập khẩu 100-135% tùy từng khu vực, thuế tiêu thụ đặc biệt 75% và thuế GTGT 10%).

Trong khi đó, thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử là mặt hàng có giá trị cao, nếu áp mức thuế tương đương sản phẩm thuốc lá lưu hành trên thị trường đang ở mức cao hiện nay thì sẽ có nguồn thu đáng kể từ việc quản lý loại hình sản phẩm này.

Trong khi đó, đại diện Vụ Chính sách thuế (Tổng cục Thuế) cũng cho biết, trên thị trường vẫn tồn tại hoạt động sử dụng, kinh doanh bất hợp pháp, quảng cáo không đúng quy định về sản phẩm thuốc lá điện tử khiến tình trạng này trở nên đáng báo động. Do chưa có quy định cụ thể tại các văn bản quy phạm pháp luật về mặt hàng này nên khi các chính sách quản lý mặt hàng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được ban hành, Tổng cục Thuế sẽ triển khai công tác quản lý thuế đối với mặt hàng nói trên phù hợp với quy định của pháp luật.

Đại diện Tổng cục QLTT đề nghị các cơ quan có thẩm quyền khẩn trương ban hành khung pháp lý điều chỉnh quy định thuốc lá điện tử là hàng cấm như thuốc lá điếu nhập lậu khác.

Phan Đức