Mối nguy từ vụ vỡ đập thủy điện ở Kherson

Nước tràn qua khu vực bị vỡ của đập Nova Kakhovka. Ảnh: AP

Nga và Ukraine đổ lỗi cho nhau

Hãng thông tấn nhà nước TASS của Nga ngày 6-6 đưa tin, đập lớn Nova Kakhovka ở khu vực Kherson do Nga kiểm soát ở miền Nam Ukraine đã bị vỡ vào tối 5-6 (giờ địa phương) và các khu vực lân cận đang bị ngập lụt nghiêm trọng.

Quân đội Ukraine cáo buộc Nga phá hủy đập thủy điện Nova Kakhovka bằng thuốc nổ tại khu vực do Nga kiểm soát ở Kherson. Tình báo quân sự Ukraine tuyên bố các lực lượng Nga đã cho nổ tung con đập Nova Kakhovka trong "cơn hoảng loạn". Trong khi đó, Trợ lý cấp cao của Tổng thống Ukraine, Mykhailo Podolyak, nói rằng việc phá đập sẽ "tạo trở ngại" cho cuộc phản công của Ukraine. Ông này nhận định, điều này cho thấy "Kremlin không tư duy ở cấp chiến lược mà chỉ dừng lại ở lợi ích tình thế ngắn hạn".

Trong khi đó, ông Vladimir Leontyev, Thị trưởng thành phố Novaya Kakhovka, xác nhận với RIA Novosti rằng một phần đập "đã bị phá hủy do một cuộc tấn công". Thị trưởng do Nga bổ nhiệm này cho biết phần trên của con đập đã bị phá hủy do pháo kích từ phía Ukraine và việc phá hủy con đập là "hành động khủng bố nghiêm trọng".

Vai trò của đập Nova Kakhovka

Đập Nova Kakhovka, nằm trong khu vực Kherson hiện do Nga kiểm soát ở miền Nam Ukraine. Đập Nova Kakhovka cao 30 mét và dài 3,2 km được xây dựng vào năm 1956 trên sông Dnipro, chứa lượng nước tương đương với lượng nước ở Hồ Great Salt ở bang Utah của Mỹ. Đập Nova Kakhovka là nguồn cung cấp nước cho bán đảo Crimea vốn bị Nga sáp nhập vào năm 2014 và cho nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga.

Kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine (tháng 2-2022), đập Nova Kakhovka đã được coi là mục tiêu tiềm năng, vì cả tầm quan trọng chiến lược của nó cũng như thiệt hại nếu nó bị phá hủy. Vào tháng 10-2022, khi Ukraine đang trong quá trình giành lại phần lớn Kherson bị phía Nga kiểm soát, Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskiy kêu gọi phương Tây cảnh báo Nga không được cho nổ đập. Ông cảnh báo đập sẽ làm ngập lụt một khu vực rộng lớn ở miền nam Ukraine. Ông Zelenskiy cho biết "việc phá hủy con đập đồng nghĩa với một thảm họa quy mô lớn" và so sánh hành động đó với việc sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Đập Nova Kakhovka đã bị hư hại trong cuộc xung đột kéo dài 15 tháng qua giữa Nga và Ukraine. Nga cáo buộc Ukraine nã pháo vào con đập trong chiến dịch tái chiếm Kherson.
Công ty Ukrhydroenergo của Ukraine, đơn vị chịu trách nhiệm vận hành đập Kakhovka và nhà máy thủy điện cùng tên, ngày 6-6 xác nhận cả đập và nhà máy thủy điện "đã bị phá hủy hoàn toàn do vụ nổ phòng máy từ bên trong". Đập Nova Kakhovka là nguồn cung cấp nước cho bán đảo Crimea và cho nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, khu vực hiện nằm dưới sự kiểm soát của Nga.

Renat Karchaa, cố vấn Tổng giám đốc Tập đoàn năng lượng hạt nhân Nga Rosenergoatom, trước đó cảnh báo nếu đập Nova Kakhovka bị vỡ, các đường dây điện cấp cho nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia ở miền Nam Ukraine sẽ bị ngập. Kịch bản này sẽ "dẫn đến vấn đề cho nhà máy và gây nguy cơ mất an toàn hạt nhân". Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế thông báo các chuyên gia của họ đang "theo dõi chặt chẽ tình hình" sau vụ đập Kakhovka bị vỡ. Trong khi đó, cơ quan hạt nhân Ukraine nói rằng việc phá hủy đập có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho nhà máy hạt nhân, nhưng tình hình đang được kiểm soát.

Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal cảnh báo việc đập Nova Kakhovka bị phá hủy "có nguy cơ gây ra thảm họa môi trường" cho khu vực phía nam. Đập Kakhovka bị vỡ có thể tạo ra "bức tường nước" khổng lồ, khiến các khu dân cư về phía tỉnh Kherson, miền Nam Ukraine bị ngập lụt. Đập Kakhovka bị vỡ cũng sẽ phá hủy hệ thống kênh tưới tiêu cho phần lớn miền Nam Ukraine, bao gồm bán đảo Crimea. "Việc đập Kakhovka bị phá hủy là thảm họa nhân tạo lớn nhất trên thế giới trong những thập niên gần đây, hủy hoại môi trường và ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của hàng trăm nghìn người trong những năm tới", Andriy Yermak, chánh văn phòng tổng thống Ukraine, tuyên bố trên Telegram.

Ban bố tình trạng khẩn cấp

Hãng thông tấn TASS của Nga cho biết, ngày 6-6, tình trạng khẩn cấp đã được ban bố tại thị trấn Nova Kakhovka sau vụ vỡ đập Nova Kakhovka .

Thị trưởng Nova Kakhovka, ông Vladimir Leontyev cho biết hiện thị trấn này đang ngập trong nước. Theo tin tức cập nhật, hơn 600 ngôi nhà thuộc 3 khu dân cư ở bên bờ sông Dnieper tại Novaya Kakhovka đã ngập. Đất nông nghiệp dọc sông Dnieper đã bị cuốn trôi. Hiện nước tại nhiều nơi ở Novaya Kakhovka đã lên cao 10m, 14 khu dân cư nằm trong vùng lụt và tổng cộng 80 làng có thể ngập sâu. Người dân gần các khu này đang được đi sơ tán.

AN BÌNH