Môn thi tự chọn: Đề cao tư duy ứng dụng và thực hành của người học

Môn Vật lý gắn học với thực tiễn

Theo các giáo viên tổ Vật lý - hệ thống giáo dục HOCMAI: So với đề thi minh họa và đề thi tham khảo tốt nghiệp THPT từ năm 2025 môn Vật lý mà Bộ GDĐT đã công bố trước đó, đề thi chính thức có cấu trúc giữ ổn định với 28 câu hỏi trắc nghiệm khách quan (40 lệnh hỏi; thực hiện trong thời gian 50 phút), đề thi chia làm 3 phần. Trong đó, Phần I gồm 18 câu hỏi trắc nghiệm bốn lựa chọn; Phần II gồm 4 câu hỏi trắc nghiệm đúng sai (mỗi câu hỏi có 4 ý hỏi); Phần III gồm 6 câu hỏi trắc nghiệm trả lời ngắn.

Nội dung đề thi bám sát yêu cầu cần đạt của chương trình GDPT 2018 môn Vật lý, chủ yếu thuộc chương trình lớp 12, và một phần nhỏ kiến thức thuộc chương trình lớp 11. Tỷ lệ câu hỏi theo cấp độ tư duy Biết/ Hiểu/ Vận dụng khoảng 40%/ 30%/ 30%, tập trung đánh giá 3 thành phần của năng lực Vật lý: Nhận thức vật lý; Tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ vật lý; Vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học. Tỷ lệ này hoàn toàn phù hợp với mục đích xét công nhận tốt nghiệp THPT cho học sinh đồng thời là dữ liệu đủ độ tin cậy cho các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp sử dụng trong tuyển sinh theo tinh thần tự chủ.

Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT 2025 tại trường THPT chuyên Lam Sơn - Thanh Hóa (ảnh Phạm Quang Vinh)

Điểm khác biệt của đề thi tốt nghiệp THPT môn Vật lý năm 2025 với các năm trước đó không chỉ ở cấu trúc đề thi và dạng thức câu hỏi mới (câu hỏi đúng sai và câu hỏi trả lời ngắn) mà chủ yếu ở nội dung và cách thức đặt câu hỏi theo xu hướng gắn kiến thức Vật lý với các bối cảnh có ý nghĩa (Bối cảnh đời sống: Ảnh, ứng dụng thực tiễn, lệnh hỏi có ý nghĩa; Bối cảnh khoa học: Thí nghiệm, có mô hình, số liệu thật), tạo ra tình huống thực tiễn và giàu giá trị giáo dục.

Bên cạnh đó, đề thi xuất hiện một số câu hỏi tích hợp kiến thức 11 (câu 1 phần II tích hợp kiến thức về Sóng), đòi hỏi học sinh phải biết vận dụng kiến thức nền tảng ở lớp dưới để phân tích hiện tượng và giải quyết tình huống trong câu hỏi có bối cảnh thuộc kiến thức lớp 12. Cách tiếp cận này thể hiện định hướng đánh giá theo mạch nội dung của chương trình GDPT 2018.

Ngoài ra, một điểm mới đáng chú ý trong đề thi tốt nghiệp THPT năm nay là dạng câu hỏi chùm – một ngữ liệu đi kèm 2 câu hỏi thành phần. Dạng câu hỏi này giúp làm tăng các chỉ báo năng lực và mức độ cho một ngữ liệu, từ đó có được nhiều góc nhìn cho một vấn đề.

Có thể thấy, đề thi tốt nghiệp THPT môn Vật lý năm 2025 là minh chứng rõ ràng cho sự thay đổi tư duy đánh giá trong GDPT, đồng thời là căn cứ quan trọng giúp học sinh và giáo viên điều chỉnh phương pháp học – dạy theo hướng tích cực, chủ động, tăng cường yếu tố ứng dụng, thực hành. Với học sinh các khóa sau, đặc biệt là học sinh lớp 12 năm học 2025–2026, việc học theo hướng hiểu bản chất vật lý – vận dụng linh hoạt – gắn kiến thức với thực tiễn sẽ không còn là lựa chọn mà trở thành yêu cầu tất yếu để thích nghi với định dạng đề thi mới.

Việc chuẩn bị sớm, hệ thống hóa kiến thức theo mạch nội dung chương trình, tăng cường kỹ năng đọc hiểu dữ liệu, phân tích bối cảnh và tư duy tích hợp liên môn sẽ là chìa khóa giúp học sinh không chỉ vượt qua kỳ thi tốt nghiệp, mà còn làm chủ tri thức vật lý để ứng dụng vào học tập, đời sống và các lĩnh vực khoa học – công nghệ trong tương lai.

Đề thi môn Sinh mang tinh thần hiện đại

Cũng theo các giáo viên tổ KHTN, hệ thống giáo dục HOCMAI: Đề thi môn Sinh học mang tinh thần hiện đại, không nặng về tính toán và tăng cường yếu tố thực tiễn. Đề thi giảm tối đa dạng câu hỏi thiên về tính toán "phi sinh học", thay vào đó là những câu hỏi yêu cầu lập luận khoa học, xử lý dữ liệu, phân tích biểu đồ, đúng với tinh thần học để hiểu và vận dụng, không chỉ học để nhớ.

Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT 2025 tại Hà Tĩnh (ảnh Phạm Quang Vinh)

Với đề thi môn Sinh học, các câu hỏi không còn bó hẹp trong lý thuyết khô cứng, mà gắn với bối cảnh thực tiễn như Sinh thái hồ nước ngọt, khoa học công nghệ như Giải trình tự gene, và các vấn đề sinh học hiện đại như Công nghệ DNA tái tổ hợp.

Như vậy, đề thi môn Sinh học 2025 đã phản ánh đúng tinh thần phát triển năng lực, nơi mà học sinh không thể chỉ học thuộc, mà cần hiểu sâu, biết kết nối, suy luận và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn – đó là thách thức và cũng là định hướng rất tích cực cho việc dạy và học Sinh học trong những năm tới.

Đề Hóa học phân hóa mạnh yêu cầu thí sinh hiểu sâu sắc bản chất hóa học

Theo nhận định của các thầy cô tổ KHTN– Hệ thống giáo dục HOCMAI: Năm 2025, năm đầu tiên đề thi tốt nghiệp THPT môn Hóa học được ra theo cấu trúc mới với định hướng đánh giá năng lực. Đề thi có độ phân hóa phù hợp, đáp ứng yêu cầu xét tốt nghiệp và xét tuyển đại học với một số điểm nổi bật về cấu trúc và nội dung.

So với các năm trước, đề Hóa học năm 2025 có thêm sự xuất hiện của các dạng câu hỏi mới là trắc nghiệm đúng sai, trắc nghiệm trả lời ngắn. Các câu hỏi này đòi hỏi các thí sinh phải hiểu sâu bản chất, hạn chế việc thay ngược đáp án hoặc khoanh lụi, góp phần làm tăng tính phân hóa của đề.

Ví dụ: Câu 4 – Phần II – Mã đề 0333, thí sinh cần phải phân tích từng bước tiến hành thí nghiệm để biết cách tiến hành thí nghiệm ở mỗi bước nhằm mục đích gì, phản ứng/hiện tượng Hóa học xảy ra ở đó là gì,… Câu 3 – Phần III – Mã đề 0333 cần phải viết được tất cả các công thức cấu tạo của carboxylic acid ứng với công thức phân tử C5H10O2 mới điền được đáp án đúng.

Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT 2025 tại Thanh Hóa (ảnh Phạm Quang Vinh)

Đề thi đánh giá đúng, đủ các năng lực đặc thù của môn học: Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học (đọc được danh pháp của chất, viết được công thức,…), năng lực nghiên cứu và thực hành hóa học (ví dụ câu 4 – Phần II – Mã đề 0333), năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học,... Các câu hỏi chủ yếu thuộc chương trình Hóa học lớp 12, một số ít câu hỏi có sự liên quan đến lớp 10 (viết cấu hình electron,…) và lớp 11 (phổ khối lượng, tín hiệu phổ hồng ngoại, cân bằng hóa học,…) đáp ứng chuẩn yêu cầu cần đạt, bám sát chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Các giáo viên có lời khuyên với học sinh, đề thi Tốt nghiệp THPT môn Hóa học năm 2025 đã phản ánh đúng tinh thần cập nhật và hiện đại của chương trình mới, tập trung đánh giá năng lực vận dụng kiến thức Hóa học vào thực tiễn. Để chinh phục kỳ thi này, học sinh cần hiểu sâu bản chất, tránh lệ thuộc vào mẹo giải nhanh hay khoanh lụi. Các em 2K8 cần bắt đầu ôn tập ngay từ bây giờ – vì tư duy nền tảng và sự chuẩn bị sớm mới là chìa khóa để tự tin bước vào và chinh phục kỳ thi.

Minh Quang