Mong chờ hồi sinh thỏa thuận hạt nhân của Iran

Lò phản ứng hạt nhân chính Bushehr, cách Tehran 1.200 km về phía nam, ngày 21/8/2010. (Ảnh: Reuters)

Bộ Ngoại giao Iran khẳng định, các cuộc đàm phán về thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) năm 2015 có thể được nối lại tại Vienna (Áo) vào ngày 27/12 tới, sau kỳ nghỉ Giáng sinh được dự báo là “rất ảm đạm” trên toàn thế giới do biến thể Omicron. Tuyên bố của Tehran được đưa ra ngay sau khi các bên tham gia, gồm Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức với Iran, vừa kết thúc vòng đàm phán mới nhất về thỏa thuận hạt nhân của Tehran tại Vienna, trong bối cảnh Mỹ chỉ tham gia với vai trò gián tiếp.

Vòng đàm phán mới nhất về vấn đề hạt nhân của Iran được nối lại trong nỗ lực của các bên tham gia, song cũng trải qua không ít sóng gió. Đầu tiên là việc Mỹ không tham gia trực tiếp các cuộc đàm phán của các cường quốc với Iran. Do là năm 2018, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump (Đ.Trăm) quyết định rút khỏi thỏa thuận, vì cho rằng JCPOA còn nhiều điều khoản “chưa hợp ý” với Washington, đồng thời áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt cứng rắn đối với Iran.

Ở chiều ngược lại, Tehran cũng giảm bớt các cam kết đối với thỏa thuận sau khi các nỗ lực trung gian của châu Âu thất bại, đồng thời đưa ra các điều kiện tiên quyết để nối lại các cuộc đàm phán. Trong bối cảnh được đánh giá là rất phức tạp này, các cường quốc tham gia đàm phán là Anh, Pháp và Đức nhận định một cách khá thận trọng rằng, đã đạt một số tiến triển về mặt kỹ thuật, song vẫn hối thúc Iran nhanh chóng nối lại đàm phán.

Trong khi đó, Iran cũng bày tỏ tinh thần xây dựng, dù vẫn giữ lập trường cứng rắn đối với các lệnh trừng phạt của phương Tây nhằm vào nước Cộng hòa Hồi giáo. Trưởng đoàn đàm phán của Iran, Thứ trưởng Ngoại giao Ali Bagheri Kani (A.Ca-ni) tuyên bố, nếu các cường quốc chấp thuận quan điểm và lập trường hợp lý của Tehran, khả năng đạt được một thỏa thuận trong vòng đàm phán tiếp theo là hoàn toàn trong tầm tay. Ông Kani nhấn mạnh rằng, trong khi Iran đã thể hiện sự nghiêm túc và tinh thần xây dựng, thì các bên còn lại cũng cần chứng tỏ thiện chí và cam kết trong thực thi JCPOA.

Tuy nhiên, quan điểm của Iran và Mỹ vẫn còn nhiều khác biệt. Trong khi Tehran nêu điều kiện hàng đầu là dỡ bỏ các lệnh trừng phạt, thì Washington lại kiên quyết muốn thấy Iran tuân thủ trở lại các quy định trong thỏa thuận hạt nhân trước khi cân nhắc gỡ các lệnh trừng phạt.

Tình trạng “ông chẳng, bà chuộc” này là nguyên nhân chính khiến tiến trình đàm phán hạt nhân giậm chân tại chỗ. Một thiện chí của Iran được cộng đồng quốc tế ghi nhận, trong bối cảnh các cuộc đàm phán vẫn chưa có bước đột phá là Tehran vừa “bật đèn xanh” cho Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) vào thay mới các camera giám sát bị hư hại tại tổ hợp hạt nhân TESA nằm ở phía tây thủ đô Tehran. Iran nhấn mạnh, đây là hành động tự nguyện của Tehran nhằm chấm dứt các hiểu lầm trong quan hệ với IAEA.

Trong bối cảnh biến chủng Omicron đang phủ gam màu xám trên khắp thế giới, cộng đồng quốc tế mong chờ một kết quả đột phá trong các cuộc đàm phán về vấn đề hạt nhân của Iran, nhằm giúp người dân nước Cộng hòa Hồi giáo và khu vực Trung Đông đón một năm mới trong hòa bình, an ninh và ổn định.

SONG MINH