Một bệnh ung thư đang trẻ hóa, số ca tăng lên từng ngày

Chadwick Boseman đã chiến đấu với căn bệnh ung thư đại tràng trong suốt 4 năm. Ảnh: Marvel Studios.

Tháng 5/2020, Chadwick Boseman xuất hiện trong một video ngắn, gầy guộc, mệt mỏi nhưng vẫn nở nụ cười. Anh nhiệt tình nói về "Operation 42" - sáng kiến hỗ trợ bệnh viện chống Covid-19 cho người Mỹ gốc Phi.

Gương mặt hốc hác khiến fan lo lắng, nhưng không ai ngờ đó là dấu hiệu cuối cùng. Ba tháng sau, "Báo đen" qua đời ở tuổi 43 vì ung thư đại trực tràng - căn bệnh anh âm thầm chiến đấu suốt 4 năm qua hóa trị và phẫu thuật.

Cái chết của biểu tượng sức mạnh khiến cả thế giới bàng hoàng, giật mình nhận ra: ung thư đại trực tràng đang trẻ hóa, không chừa bất kỳ ai.

Số ca mắc tăng lên từng ngày

Ung thư đại trực tràng là bệnh lý hình thành do sự phát triển bất thường của tế bào tại đại tràng (ruột già) hoặc trực tràng. Hầu hết trường hợp ung thư đại tràng đều bắt đầu từ một khối u nhỏ trên lớp niêm mạc, được gọi là polyp. Phần lớn các khối u này đều lành tính, nhưng một số có thể phát triển tế bào ung thư.

Ung thư thường bắt đầu từ lớp trong cùng (niêm mạc) và lan dần ra ngoài. Tế bào ung thư có thể di căn đến các hạch bạch huyết lân cận hoặc đến các cơ quan khác trong cơ thể. Một khi ung thư đã di căn, việc điều trị trở nên phức tạp hơn, tiên lượng sống cũng giảm đáng kể.

Số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy trong năm 2020, thế giới ghi nhận hơn 1,9 triệu ca mắc mới và hơn 930.000 ca tử vong do ung thư đại trực tràng. Dự báo đến năm 2040, số ca mắc mới có thể tăng lên 3,2 triệu ca mỗi năm (tăng 63%), trong khi số ca tử vong ước tính đạt 1,6 triệu ca mỗi năm (tăng 73%).

Ung thư đại tràng thường được phát hiện ở giai đoạn muộn do dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Ảnh: Adobe Stock.

Tại Việt Nam, theo GLOBOCAN 2020, ung thư đại trực tràng xếp thứ 5 trong các loại ung thư phổ biến, ghi nhận 13.267 ca mắc mới và 7.568 ca tử vong. Chỉ sau hai năm, con số này tăng đáng kể. Đến năm 2022, ước tính ca mắc mới chạm mốc 16.800, kéo theo khoảng 8.400 người không qua khỏi mỗi năm.

Cùng với sự gia tăng số ca mắc, xu hướng trẻ hóa bệnh nhân ung thư đại trực tràng cũng đang trở thành mối lo ngại. Một nghiên cứu của tạp chí Lancet cho thấy số ca chẩn đoán bệnh ở người dưới 50 tuổi đang tăng trên toàn cầu.

Dữ liệu ghi nhận, trong giai đoạn 10 năm tính đến năm 2017 – mốc thời gian gần nhất được phân tích – tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng ở nhóm 25 - 49 tuổi đã tăng tại 27 trong số 50 quốc gia được nghiên cứu. Đáng chú ý, tại Anh, Na Uy, Australia, Thổ Nhĩ Kỳ, Costa Rica và Scotland, tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ trẻ tăng nhanh hơn so với nam giới.

Nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc

Theo WHO, mặc dù nguyên nhân chính xác dẫn đến ung thư đại trực tràng vẫn chưa được xác định rõ, song các nghiên cứu đã chỉ ra nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng tăng dần theo thời gian, đặc biệt sau 50 tuổi. Tuy nhiên, những năm gần đây, các nghiên cứu ghi nhận sự gia tăng số ca mắc ở người trẻ tuổi, đặt ra nhiều câu hỏi về nguyên nhân tiềm ẩn.

Bên cạnh đó, yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu trong gia đình có người thân từng mắc ung thư đại trực tràng hoặc các bệnh lý liên quan như hội chứng Lynch hay polyp tuyến gia đình, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn.

Chế độ ăn uống và lối sống cũng có ảnh hưởng lớn. Việc tiêu thụ nhiều thịt đỏ, thịt chế biến sẵn, trong khi lại thiếu rau xanh và chất xơ có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư. Lối sống ít vận động, béo phì, hút thuốc lá và uống rượu thường xuyên cũng được xem là những yếu tố nguy cơ đáng lưu ý.

Hóa trị là một trong những phương pháp điều trị ung thư đại trực tràng phổ biến. Ảnh: Duy Hiệu.

Ở giai đoạn đầu, bệnh có thể tiến triển âm thầm mà không có triệu chứng rõ ràng, khiến việc phát hiện sớm trở nên khó khăn. Khi bệnh tiến triển, người mắc có thể đối mặt với tình trạng đau bụng kéo dài, rối loạn tiêu hóa, sụt cân không rõ nguyên nhân, xuất hiện máu trong phân...

Nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời, tế bào ung thư có thể di căn sang các cơ quan lân cận hoặc đến gan, phổi, xương, gây khó khăn cho quá trình điều trị.

Nhiều hy vọng cho bệnh nhân ung thư đại tràng

WHO nhấn mạnh việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân ung thư. Phương pháp điều trị được lựa chọn tùy thuộc vào giai đoạn bệnh và tình trạng sức khỏe.

Phẫu thuật: Đây là phương pháp điều trị chủ yếu cho ung thư đại tràng, đặc biệt khi bệnh được phát hiện ở giai đoạn sớm. Phẫu thuật nhằm loại bỏ phần ruột bị ung thư cùng với các hạch bạch huyết lân cận để ngăn chặn sự lan rộng của tế bào ung thư.

Hóa trị: Hóa trị có thể được sử dụng trước phẫu thuật (hóa trị tân bổ trợ) để thu nhỏ khối u hoặc sau phẫu thuật (hóa trị bổ trợ) để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại.

Xạ trị: Phương pháp này sử dụng tia X năng lượng cao hoặc các loại tia phóng xạ khác để tiêu diệt tế bào ung thư. Xạ trị thường được kết hợp với hóa trị trong điều trị ung thư trực tràng hoặc trong trường hợp ung thư đã lan rộng.

Bên cạnh đó, theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, sự tiến bộ của khoa học đã mở ra những lựa chọn điều trị mới cho ung thư đại trực tràng, bao gồm liệu pháp nhắm trúng đích và liệu pháp miễn dịch.

Liệu pháp nhắm trúng đích tác động vào các protein hoặc gene thúc đẩy ung thư phát triển và lan rộng, có thể kết hợp với hóa trị, phẫu thuật hoặc xạ trị. Trong khi đó, liệu pháp miễn dịch kích thích hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư theo nhiều cơ chế khác nhau.

Là căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao, các chuyên gia khuyến cáo người dân nên duy trì lối sống lành mạnh, không hút thuốc và uống rượu bia, ăn nhiều rau xanh… để hạn chế nguy cơ mắc bệnh.

Kỳ Duyên