Một số điểm mới trong dự thảo Luật Báo chí sửa đổi

Dự kiến ngày 24-11 tới đây, Quốc hội sẽ thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi). Trước đó, hôm 23-10, các đại biểu cũng đã thảo luận tổ về dự luật này.

Lần đầu tiên quy định khái niệm “phóng viên”

So với Luật Báo chí 2016, dự thảo Luật tiếp tục phân chia báo chí thành 4 loại nhưng đã sửa đổi tên gọi của các loại hình báo chí thành báo chí in, báo chí nói, báo chí hình và báo chí điện tử. Hoạt động báo chí đã bổ sung thêm hoạt động xuất bản báo chí trên không gian mạng.

Dự thảo đã bổ sung nội dung cơ quan báo chí được phép có các cơ quan báo chí trực thuộc. Đồng thời bổ sung quy định về “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện”.

Cụ thể, khoản 6 Điều 16 dự thảo quy định cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Các phóng viên đang tác nghiệp ở phòng riêng dành cho báo chí tại phiên tòa sơ thẩm vụ kẹo Kera tại TAND TP.HCM. Ảnh: THUẬN VĂN

Dự thảo Luật Báo chí lần đầu tiên đưa ra khái niệm phóng viên mà luật hiện hành còn bỏ ngỏ. Cụ thể, dự thảo quy định phóng viên là người làm việc tại cơ quan báo chí, thực hiện nhiệm vụ tác nghiệp báo chí, viết tin, bài.

Đồng thời, dự thảo bổ sung khoản 4 Điều 28 (quyền và nghĩa vụ của nhà báo) quy định phóng viên, biên tập viên chưa được cấp thẻ nhà báo phải thực hiện quyền và nghĩa vụ như đối với nhà báo khi hoạt động báo chí; phải xuất trình giấy giới thiệu do cơ quan báo chí nơi công tác cấp khi đến cơ quan, tổ chức để hoạt động nghiệp vụ báo chí.

Luật Báo chí hiện hành quy định phóng viên thường trú hoạt động độc lập phải có thẻ nhà báo được cấp tại cơ quan báo chí cử phóng viên thường trú và không bị kỷ luật từ hình thức khiển trách trở lên theo quy định của pháp luật về công chức, viên chức và pháp luật về lao động trong thời hạn 1 năm tính đến khi cử phóng viên thường trú.

Dự thảo lần này bỏ quy định trên nhưng cũng đặt ra một số điều kiện khác đối với phóng viên thường trú.

Cụ thể, Điều 22 dự thảo quy định cơ quan báo chí chưa có cơ quan thường trú, văn phòng đại diện, có nhu cầu thì cử phóng viên thường trú hoạt động độc lập tại tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Tuy nhiên được cử tối đa không quá 3 phóng viên thường trú hoạt động độc lập tại một tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Trước khi cơ quan thường trú, văn phòng đại diện hoặc phóng viên thường trú bắt đầu hoạt động 10 ngày, cơ quan báo chí phải thông báo đến UBND cấp tỉnh nơi đặt cơ quan thường trú, văn phòng đại diện, cử phóng viên thường trú.

UBND cấp tỉnh có trách nhiệm kiểm tra các điều kiện hoạt động của cơ quan thường trú, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú; trường hợp không đủ điều kiện, UBND cấp tỉnh có văn bản yêu cầu cơ quan báo chí chấm dứt hoạt động của cơ quan thường trú, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú và xử lý theo quy định của pháp luật.

Dự thảo Luật Báo chí lần đầu tiên đưa ra khái niệm "phóng viên" mà luật hiện hành còn bỏ ngỏ. Ảnh: HOÀNG GIANG

Bổ sung quy định hoạt động của báo chí trên không gian mạng

Theo báo cáo tóm tắt thẩm tra dự án Luật Báo chí (sửa đổi) của Ủy ban Văn hóa Xã hội của Quốc hội, Ủy ban này đề nghị bổ sung các quy định nhằm thúc đẩy hoạt động của báo chí trên không gian mạng; bổ sung quy định về trách nhiệm pháp lý của các nền tảng mạng xã hội nước ngoài trong trường hợp kênh nội dung trên không gian mạng của cơ quan báo chí bị xâm nhập, sửa đổi thông tin có nội dung vi phạm pháp luật; xử lý đối với trường hợp để nội dung vi phạm xuất hiện trên kênh này.

Nghiên cứu có quy định nguyên tắc về cơ chế thực hiện thỏa thuận, trách nhiệm của cơ quan báo chí và cơ quan, tổ chức liên quan trong việc bảo đảm quyền tác giả, quyền liên quan đối với tác phẩm báo chí trên không gian mạng, tác phẩm báo chí có sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Tại khoản 7, 8 của Điều 3 dự thảo đã đưa ra các khái niệm như xuất bản báo chí trên không gian mạng bao gồm đăng, phát thông tin lên kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng và đăng, phát thông tin trên nền tảng số báo chí quốc gia.

Kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng là kênh thông tin do cơ quan báo chí thiết lập trên một mạng xã hội để cung cấp, truyền đưa, thu thập, trao đổi, chia sẻ thông tin, kết nối cộng đồng người sử dụng mạng xã hội, có dấu hiệu nhận biết thống nhất khi thiết lập trên các mạng xã hội khác nhau.

Tiếp đến, dự thảo đã dành 2 điều luật để quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng. Cụ thể, Điều 30 dự thảo quy định hoạt động trên không gian mạng của cơ quan báo chí phải tuân thủ quy định pháp luật về báo chí, về an ninh mạng, quy định về tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí và phù hợp với các điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Cơ quan báo chí ngoài đăng, phát nội dung báo chí còn được tích hợp hoạt động dịch vụ trực tuyến trên báo chí theo quy định của Chính phủ.

Cơ quan vận hành nền tảng số báo chí quốc gia có trách nhiệm đảm bảo nguyên vẹn nội dung thông tin đã đăng, phát trên nền tảng số báo chí quốc gia.

Điều luật thứ 2 là Điều 31 đã quy định về trách nhiệm của cơ quan báo chí khi mở kênh nội dung trên không gian mạng. Cơ quan báo chí chịu trách nhiệm về nội dung, bản quyền khi đăng, phát thông tin lên kênh nội dung trên không gian mạng.

Không phải chịu trách nhiệm đối với những nội dung thông tin bị thay đổi do lỗi của tổ chức vận hành mạng xã hội. Đưa thông tin lên kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng trước hoặc sau khi biên tập, cập nhật thông tin trên báo chí và lưu giữ nội dung xuất bản trên không gian mạng trên hệ thống máy chủ theo quy định của Luật này về lưu chiểu báo chí điện tử.

Thực hiện thông báo với cơ quan quản lý nhà nước về báo chí khi mở các kênh nội dung trên không gian mạng và kết nối trực tuyến với hệ thống lưu chiểu của cơ quan quản lý nhà nước về báo chí để phục vụ việc đo kiểm xu hướng thông tin trên không gian mạng theo quy định của Chính phủ.

Liên quan đến không gian mạng, Điều 35 dự thảo cũng quy định về cải chính trên báo chí. Cơ quan báo chí phải gỡ bỏ ngay thông tin sai sự thật đã đăng, phát trên báo chí điện tử và trên không gian mạng nhưng phải lưu giữ nội dung thông tin trên máy chủ để phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra; phải thông báo cho cơ quan báo chí, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp vận hành trang thông tin điện tử tổng hợp có thỏa thuận sử dụng tin, bài để gỡ bỏ thông tin sai sự thật và thực hiện cải chính, xin lỗi theo quy định.

YẾN CHÂU