Một số điểm nhấn trong cuộc bầu cử giữa kỳ Mỹ

Ông Ron DeSantis và gia đình ăn mừng chiến thắng sau khi tái cử vào vị trí thống đốc bang Florida. (Nguồn: New York Times)

Ngày 8/11 (giờ địa phương), bầu cử giữa kỳ Mỹ, bầu lại toàn bộ 435 ghế tại Hạ viện Mỹ và 35 ghế tại Thượng viện Mỹ đã chính thức diễn ra, trong bối cảnh Mỹ đang đối mặt với nhiều thách thức.

Khảo sát của Edison Research (Mỹ) ngày 8/11 cho thấy có tới hơn 70% người được hỏi nói rằng họ không hài lòng với cách mọi thứ đang diễn ra trong nước, với một phần ba số người cho biết họ cảm thấy tức giận với tình trạng hiện nay. Tính đến thời điểm diễn ra bầu cử giữa kỳ Mỹ, tỷ lệ ủng hộ dành cho Tổng thống Joe Biden ở mức khoảng 45%, tương tự người tiền nhiệm Donald Trump cách đây bốn năm.

Kết quả ban đầu của cuộc bầu cử giữa kỳ Mỹ có phản ánh những thực trạng này?

Không có “làn sóng đỏ”

Trước hết, giống như một số dự đoán, đảng Cộng hòa đã giành lợi thế nhất định trong cuộc đua vào Hạ viện và bổ nhiệm các thống đốc bang. Tính đến sáng ngày 10/11, kết quả ban đầu cho thấy đảng Cộng hòa đã giành tới 207/435 ghế tại Hạ viện, nhiều hơn 23 ghế so với đảng Dân chủ và tiến sát con số 218 ghế để đạt đa số.

Phát biểu trước dó, lãnh đạo phe thiểu số, Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Kevin McCarthy tuyên bố: “Khi bạn thức dậy vào ngày mai, chúng tôi sẽ chiếm đa số và bà Nancy Pelosi (Chủ tịch Hạ viện Mỹ) sẽ ở phe thiểu số”.

Trong cuộc đua vị trí thống đốc các bang, đảng Cộng hòa cũng có thành công nhất định. Thống đốc bang Georgia Brian Kemp đánh bại ứng viên đảng Dân chủ Stacey Abrams để tái cử. Thống đốc Texas Greg Abbott và Thống đốc bang Florida Ron deSantis tiếp tục bảo toàn vị thế. Trong khi đó, cựu phát ngôn Nhà Trắng Sarah Huckabee Sanders đã làm nên lịch sử khi trở thành nữ thống đốc đầu tiên của bang Arkansas.

Tuy nhiên, kịch bản “làn sóng đỏ” (đỏ là màu của đảng Cộng hòa) đã không xảy ra. Nhật báo USA Today (Mỹ) hay hãng tin Reuters đều cho rằng, những gì đảng Cộng hòa làm được chỉ là tạo ra “gợn sóng đỏ”.

Thậm chí, đảng Dân chủ còn đạt được không ít thắng lợi. Ông John Fetterman đã đánh bại đối thủ Mehmet Oz của đảng Cộng hòa trong cuộc đua vào Thượng viện Mỹ tại bang Pennsylvania, bang chiến địa quan trọng trong cuộc bầu cử lần này.

Tại Massachussetts, ứng viên đảng Dân chủ Maura Healey đã trở thành nữ thống đốc đầu tiên của bang và nữ thống đốc đầu tiên có xu hướng tính dục đồng giới. Ở Maryland, ứng viên đảng Dân chủ Wes Moore đã vượt qua đối thủ Dan Cox của đảng Cộng hòa, qua đó trở thành thống đốc người da màu đầu tiên bang này.

Tại Thượng viện, kết quả vẫn chưa hoàn toàn ngã ngũ - tính đến sáng ngày 9/11 (giờ Mỹ), đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa vẫn bám đuổi sít sao. Một số ý kiến cho rằng với diễn biến hiện nay, đảng Dân chủ có thể giành chiến thắng, song với chênh lệch có thể chỉ là một ghế. Nếu thành hiện thực, đây chắc chắn sẽ là kịch bản bất ngờ bởi trước bầu cử, không ít người cho rằng đảng Cộng hòa có thể giành quyền kiểm soát lưỡng viện với cách biệt đáng kể.

Ứng viên John Fetterman đã mang lại chiến thắng cần thiết cho đảng Dân chủ tại bang Pennsylvania. (Nguồn: Reuters)

Những điểm nhấn

Đầu tiên, mặc dù không có được tỷ lệ ủng hộ cao trước thềm bầu cử giữa kỳ song với chiến lược phù hợp, dồn nguồn lực vào các bang chiến địa (Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Pennsylvania và Wisconsin), đảng Dân chủ đã ít nhiều bảo toàn được vị thế. Trong khi đó, đảng Cộng hòa nhiều khả năng không thể tái lập chiến thắng vang dội và kiểm soát lưỡng viện như nửa cuối nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Barack Obama.

Thứ hai, nhiều cử tri giờ đây đã không còn coi bầu cử giữa kỳ Mỹ là cuộc trưng cầu ý dân đối với chính quyền đương nhiệm. Khảo sát của Edison Research (Mỹ) ngày 8/11 cho thấy gần một nửa người được hỏi nói ông Joe Biden không phải là nhân tố tác động đến lựa chọn của họ, 18% khẳng định lá phiếu thể hiện sự ủng hộ, với gần một phần ba cử tri cho biết đã dùng quyền công dân để thể hiện sự phản đối.

Thứ ba, đó là sự thất thế của nhiều ứng cử viên được ông Donald Trump ủng hộ. Phát biểu trên đài CBS (Mỹ) sáng 9/11, ông Mick Mulvaney, cựu Chánh văn phòng Nhà Trắng lưu ý nhiều ứng viên được cựu Tổng thống hậu thuẫn như ông Dough Mastriano và Mehmet Oz ở Pennsylvania, Tudor Dixon ở Michigan, Kari Lake và Blake Masters ở Arizona đã thể hiện không tốt. Điểm sáng duy nhất là chiến thắng của ứng cử viên J.D. Vance, người từng phủ nhận kết quả bầu cử năm 2020, trước ông Tim Ryan của đảng Dân chủ tại Ohio.

Mặc dù uy tín của ông Trump trong đảng Cộng hòa vẫn được đảm bảo, song kết quả này có thể ảnh hưởng tới khả năng ông tranh cử tổng thống năm 2024.

Cuối cùng, đó là sự nổi lên của nhiều gương mặt mới ở cả hai đảng, song chú ý của giới truyền thông đang được dành cho một nhân vật không mới, Thống đốc bang Florida Ron DeSantis.

Chính trị gia 44 tuổi này đang nhận được nhiều sự ủng hộ trong nội bộ đảng Cộng hòa. Ông đã dễ dàng đánh bại ứng viên đảng Dân chủ Charlie Crist, cựu Hạ nghị sĩ và Thống đốc bang, với cách biệt gần 20%, lớn nhất trong 20 năm qua. Ông cũng thể hiện năng lực trong nỗ lực phòng, chống và phục hồi sau bão nhiệt đới Ian vừa qua. Ông David Jolly, cựu nghị viên đảng Cộng hòa tại Florida, nhận định ông DeSantis có thể sớm công bố tham gia tranh cử tổng thống năm 2024.

Nếu kịch bản này trở thành sự thực, ông DeSantis sẽ là rào cản không nhỏ mà ông Donald Trump cần vượt qua trên hành trình trở lại Nhà Trắng.

Phan Quân