Mùa kịch Lưu Quang Vũ và thách thức của sân khấu

Một cảnh trong vở “Ai là thủ phạm” của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ trên sân khấu Nhà hát Tuổi trẻ.

Vàng son sân khấu một thuở mà ông góp phần tạo nên vẫn là đỉnh cao chưa thể vượt qua, là thách thức với thế hệ sáng tạo hôm nay.

Rộn ràng kịch Lưu Quang Vũ

Nhân kỷ niệm 75 năm ngày sinh (1948 - 2023) và 35 năm ngày mất (1988 - 2023) của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, Nhà hát Kịch Việt Nam vừa cho ra mắt chương trình nghệ thuật “Thói đời - Lưu Quang Vũ: Lăng kính, sân khấu và cuộc đời”. Chương trình gồm 4 vở diễn đặc sắc của ông: “Bệnh sỹ,” “Người tốt nhà số 5,” “Nguồn sáng trong đời” và “Người trong cõi nhớ”. Trong số đó, “Bệnh sỹ” là vở đạt doanh số biểu diễn kỷ lục của Nhà hát. Đến với vở diễn, khán giả không chỉ được cười với các tình tiết, ngôn ngữ thoại vô cùng hài hước mà còn thấm được thói đời sĩ hão luôn tồn tại trong mọi thời đại.

“Nguồn sáng trong đời” lại khiến người xem nghẹn lòng, rơi nước mắt qua câu chuyện đấu tranh tư tưởng của kỹ sư Toàn trước cái chết khi mắc bệnh hiểm nghèo: Chết phải được toàn thây hay chết để đem lại nguồn sáng cho người khác? Với “Người tốt nhà số 5”, “Người trong cõi nhớ”, đó là những câu chuyện đầy ẩn ý với giá trị nhân văn sâu sắc. Theo nghệ sĩ Tùng Linh, Trưởng phòng Tổ chức biểu diễn - Nhà hát Kịch Việt Nam, chương trình góp phần tái hiện không gian nghệ thuật Lưu Quang Vũ, truyền tải những giá trị đạo đức và triết lý nhân sinh sâu sắc, tri ân những đóng góp của ông cho nền sân khấu kịch nói nước nhà.

Trên sân khấu Nhà hát Tuổi trẻ, "Mùa kịch Lưu Quang Vũ" nhiều năm qua đã trở thành thương hiệu nghệ thuật đặc sắc dành cho khán giả yêu sân khấu đương thời với những vở diễn hàm chứa giá trị nghệ thuật, tính nhân văn, vươn tới những vấn đề nhân sinh và triết học sâu sắc. Kịch của Lưu Quang Vũ luôn hiện hữu những va đập, đầy ắp trăn trở, thấm đẫm chất thơ của một tâm hồn đầy tràn thương yêu cuộc đời. “Mùa kịch Lưu Quang Vũ” năm nay sẽ tái ngộ khán giả cùng những vở diễn tiêu biểu: “Ông không phải là bố tôi”, “Ai là thủ phạm”, “Hoa cúc xanh trên đầm lầy”, “Sống mãi tuổi 17” diễn ra trong tháng 7 và tháng 8.

Câu chuyện của sân khấu

Cố tác giả Lưu Quang Vũ là hiện tượng đặc sắc của sân khấu thế kỷ XX. Ông là một trong những tác giả đã có công lớn trong việc tạo nên diện mạo cho sân khấu kịch, đưa loại hình nghệ thuật này lan tỏa sâu rộng vào đời sống văn hóa của người Việt, đặc biệt là những người yêu sân khấu.

Nhà hát Tuổi trẻ đánh giá: Mỗi vở kịch của Lưu Quang Vũ tại Nhà hát Tuổi trẻ đều thể hiện khát khao sáng tạo của các nghệ sĩ khi đứng trước thách thức làm mới mình trong việc thể hiện những tác phẩm có tầm vóc, mang đậm tính khái quát. Đó vừa là cách tiếp nối và khẳng định các giá trị bền lâu của kịch Lưu Quang Vũ, vừa mở ra không gian đối thoại giữa khán giả với tư tưởng, tình cảm mà ông gửi gắm thông qua cách nhìn nhận, giải mã và chiêm nghiệm mới mẻ. “Mùa kịch Lưu Quang Vũ” là nơi gặp lại những tác phẩm đã góp phần tạo nên diện mạo hoàng kim của sân khấu nước nhà và khuấy động suy tư của chúng ta.

Sự trở đi trở lại những tác phẩm của ông trên sân khấu, ngay cả trong những thời điểm khó khăn nhất của sân khấu nước nhà, vẫn hấp dẫn khán giả; việc Lưu Quang Vũ là kịch tác gia Việt Nam duy nhất có hẳn những “mùa kịch”, liên hoan sân khấu riêng đã khẳng định giá trị mà ông để lại. Song, cũng từ hiện tượng này, người yêu sân khấu không khỏi băn khoăn: Bao giờ thì chúng ta mới ứng dụng được những bài học mà ông để lại để tạo nên những tác phẩm tươi mới cho sân khấu hôm nay? Đại diện Nhà hát Kịch Việt Nam đánh giá: Những tác phẩm của ông chặt chẽ về kết cấu, đậm tính nhân văn, đặc biệt là tính dự báo. Những người làm sân khấu đều thừa nhận, tới thời điểm này vẫn chưa có nhà viết kịch Việt Nam nào vượt qua được tên tuổi Lưu Quang Vũ.

Như vậy, đã 35 năm kể từ ngày Lưu Quang Vũ rời cõi tạm, dù thành công của ông đã được phân tích nhiều lần, đã được rút thành bài học sáng tạo, sân khấu vẫn chưa tìm ra được một cây bút nào đủ tài năng, sức hấp dẫn như ông. Đó là một điều đáng để suy ngẫm!