Mưa qua miền ký ức

Trận mưa đầu mùa quê tôi bao giờ cũng bắt đầu bằng sự náo động. Đầu tiên là tiếng sấm ậm ù vang đến làm giật mình lũ trâu, bò đang mải mê gặm cỏ. Chúng nghếch đầu, vểnh tai, ngơ ngác nhìn quanh. Rồi từ phía xa, vầng mây đen lừ lừ tiến đến nhuộm cả một góc chân trời. Lũ trẻ con vội vàng í ới thúc trâu, bò về. Trên ruộng, người làm đồng cũng giục giã nhau thu dọn nông cụ. Con đường từ cánh đồng về làng bỗng chốc trở nên nhộn nhịp, ai cũng vội vàng, gấp gáp chạy mưa.

Mới đó mà bầu trời đã tối đen. Gió thổi về mát lạnh. Trận mưa đã đến. Ban đầu chỉ là đôi hạt tí tách rơi, thăm dò trên mái ngói, sân gạch. Rồi như phấn khích vì tìm được chỗ để tưới tắm, mưa bắt đầu đổ xuống mạnh mẽ hơn với đầy đủ sự hớn hở, reo vui. Mưa đổ sầm sập, tưởng như đang đứng dưới chân một cái thác nước lớn nào đó. Mà nước ở đấy cứ tuôn chảy không ngừng, va đập không ngừng vào đá dưới chân thác tạo nên những thanh âm rầm rầm liên hồi.

Cả nhà đứng bên hiên, mẹ nhìn lại một lượt quanh sân xem còn bỏ quên đồ vật nào không. Con mèo mướp sợ sệt chạy quanh, cọ lưng vào cột nhà, chốc chốc lại ngó ra ngoài trời mưa. Lúc này, tôi mới hiểu hành động của bố khi gỡ bỏ đoạn máng dẫn nước mưa từ mái hiên xuống bể chứa. Đổ theo máng từ mái hiên xuống sân là dòng nước đục màu nâu xám không thể dùng làm nước sinh hoạt được. Ấy là bởi mưa đầu mùa đã moi móc hết tất cả đám bụi đất bám lâu ngày trên mái nhà mà đổ xuống. Mà đâu chỉ trên mái nhà, ngoài kia, mưa còn âm thầm tẩy trần bờ rào, cây bưởi, cây mít, cây nhãn... Nó gột rửa, tráng một lớp men mới lên vạn vật, làm cho mọi thứ sáng bừng lên, xanh nõn ra như được hồi sinh màu sắc mới.

Cùng với thanh âm náo động là mùi của đất. Những ngày hè, đất phơi mình dưới ánh nắng mặt trời. Những vết nứt nguệch ngoạc trên nền đất càng ngày càng rộng hơn. Không gian ngột ngạt, ép chặt nền đất bằng những tiếng thở bỏng rát. Đột ngột mưa xuống, nước tràn vào những vết nứt thấm sâu vào lòng đất. Và rồi nước lại đẩy ngược từ dưới lòng đất lên cái mùi nồng nồng, ngai ngái ngập tràn vào không gian. Đó là mùi hương mộc mạc của đất khi đón nhận cơn mưa đầu mùa.

Mưa xuống cũng là lúc mẹ tôi tranh thủ mang những vật dụng trong nhà ra cọ rửa. Lỉnh kỉnh trên hiên là những chiếc xoong đủ kích cỡ, mâm đồng, chum, vại... Hứng nước mưa chảy vào chiếc xoong, mẹ dùng nắm xơ mướp cọ rửa cẩn thận. Nắm xơ mướp trên tay mẹ đi đến đâu, chiếc xoong sáng bóng đến đó. Cùng lúc đó, bố tôi đang ngồi bên bàn uống nước trong nhà. Ông vê lại điếu thuốc lào rồi bỏ vào chiếc điếu bát. Ánh lửa từ chiếc đóm bập bùng soi tỏ gương mặt khắc khổ đã nhuốm màu thời gian. Trong làn khói mỏng manh, bố bàn với mẹ ngày mai sẽ xới lại khoảnh đất trong vườn. Sau cơn mưa, đất ẩm mềm hơn cũng là lúc thích hợp để nghĩ đến những luống rau xanh mát ngày hè.

Rồi mưa cũng bắt đầu vơi dần bên hiên, bầu trời chập choạng tranh tối tranh sáng. Sân nhà giờ chỉ còn đọng lại những vũng nước trong vắt, phản chiếu hình hài, cây cỏ. Trận mưa đầu mùa đi qua, để lại những sắc màu trong trẻo, tiếp thêm nguồn sống cho vạn vật. Bếp nhà ai bắt đầu nổi lửa, không gian trở về với vẻ yên bình nhưng những dư vị tươi mới của cơn mưa đầu mùa vẫn còn nguyên vẹn bên những nếp nhà đơn sơ.

Tản văn của NGUYÊN ĐỨC