Mực nước hồ Hòa Bình xuống thấp kỷ lục, người nuôi cá lồng lao đao

Mực nước hồ Hòa Bình xuống thấp trong nhiều tuần qua đang khiến hàng nghìn hộ dân gắn bó với nghề nuôi cá lồng tại khu vực lòng hồ rơi vào tình trạng lao đao. Những thiệt hại ban đầu đã bắt đầu xuất hiện, kéo theo nỗi lo lớn về một vụ nuôi thất bát...

Mực nước hồ Hòa Bình xuống thấp đã ảnh hưởng đến người nuôi cá lồng ở xóm Túp, xã Tiền Phong (Đà Bắc).

Ông Đoàn Viết Thành ở xóm Săng Bờ, xã Vầy Nưa (Đà Bắc) lo lắng cho 6 lồng cá khi mực nước hồ Hòa Bình giảm sâu hơn so với mọi năm.

Mực nước xuống thấp kỷ lục, người nuôi cá lồng lao đao

Theo thông tin từ các cơ quan chức năng, tính đến ngày 09/6/2025, mực nước vùng thượng lưu hồ Hòa Bình chỉ còn 85 m, thấp hơn khoảng 20 m so với cùng kỳ năm 2024 và những năm trước. Nguyên nhân chính là do Nhà máy Thủy điện Hòa Bình hạ thấp mực nước để phá đê quây phục vụ thi công 2 tổ máy dự án Nhà máy Thủy điện Hòa Bình mở rộng. Đồng thời, Thủy điện Sơn La cũng đang thực hiện việc điều tiết nước cho lòng hồ Hòa Bình nên chỉ xả cầm chừng nhằm phối hợp phục vụ thi công đê quây của dự án. Việc điều tiết nước hoàn toàn phụ thuộc vào lượng mưa tự nhiên và dòng xả từ thượng nguồn của Nhà máy Thủy điện Sơn La.

Hiện nay, mực nước hạ thấp đột ngột khiến vùng lòng hồ bị thu hẹp rõ rệt. Nhiều nơi nước cạn sâu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất, đặc biệt là nghề nuôi cá lồng của hàng nghìn hộ dân ven hồ. Trong đó, xã Vầy Nưa (Đà Bắc) là một trong những địa phương chịu tác động nặng nề nhất. Tại đây, hiện có 586 lồng cá đang được nuôi thả, trong đó 474 lồng của các hộ dân và 112 lồng của doanh nghiệp. Ông Xa Văn Si, Chủ tịch UBND xã cho biết: Mực nước lòng hồ xuống thấp hàng chục mét đã ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động nuôi cá lồng của người dân. Một số lồng cá bắt đầu xuất hiện tình trạng cá chết lác đác, nhất là tại những khu vực nước cạn, đục, thiếu oxy.

Gia đình ông Đoàn Viết Thành ở xóm Săng Bờ, xã Vầy Nưa hiện có 6 lồng nuôi các loại cá như lăng đen, trắm, rô phi cũng không tránh khỏi ảnh hưởng. Mặc dù đây là các giống cá có sức đề kháng tốt, phù hợp với điều kiện hồ Hòa Bình, nhưng vài tuần gần đây, cá vẫn chết rải rác do thiếu oxy, thay đổi nhiệt độ đột ngột và môi trường nước xấu đi. Ông Thành than thở: Ngày nào cũng phải đưa lồng cá di chuyển vào khu nước sâu để tránh mắc cạn. Vất vả, tốn kém mà vẫn nơm nớp lo cá chết.

Không chỉ tổn thất về sản lượng, người nuôi còn phải bỏ thêm công sức, chi phí để duy trì hoạt động. Những lồng cá không kịp di chuyển ra vùng nước sâu có nguy cơ bị mắc cạn, hư hỏng hoặc mất trắng.

Cũng như Vầy Nưa, xã Tiền Phong hiện có tới 795 lồng cá với đa dạng giống nuôi như trắm cỏ, trắm đen, cá lăng, cá chiên, rô đơn tính. Từ vài hộ nhỏ lẻ ban đầu, đến nay, nghề nuôi cá lồng đã mở rộng đáng kể, tạo sinh kế cho hàng trăm hộ dân. Tuy nhiên, theo ông Bùi Văn Hoan, người dân xóm Túp: Từ đầu tháng 5 đến nay, khi mực nước lòng hồ rút nhanh và sâu hơn nhiều so với các năm trước, lòng hồ co hẹp, nước đục khiến cá nuôi bị thiếu oxy, chết nhiều hơn bình thường. Một số hộ dân ở đây cho biết đã ghi nhận tình trạng cá chết hàng loạt trong vài tuần gần đây. Năm ngoái cũng khô hạn, nhưng nước không xuống nhanh thế này. Năm nay, không chỉ cá yếu mà nhiều lồng đã phải bỏ tạm, không dám thả thêm giống vì sợ thiệt hại.

Cần giải pháp dài hạn cho "vùng kinh tế thủy sản”

Từ năm 2015 đến nay, nuôi trồng thủy sản tại lòng hồ Hòa Bình đã có những bước phát triển vượt bậc. Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có hơn 1.700 hộ dân thuộc 17 xã, phường ven hồ và 20 doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia đầu tư nuôi cá lồng. Tổng số lồng cá trên lòng hồ đạt 4.987 lồng, tăng 2.670 lồng so với năm 2015. Cùng với đó, diện tích nuôi trồng thủy sản trong vùng lòng hồ duy trì ổn định khoảng 2.695 ha, với sản lượng năm 2024 đạt 10.800 tấn, trong đó riêng thủy sản nuôi trồng đạt khoảng 8.550 tấn. Địa phương có số lượng lồng cá lớn nhất là huyện Đà Bắc với 2.240 lồng. Các huyện khác như Cao Phong, Mai Châu, Tân Lạc cũng có khoảng 500 lồng cá mỗi huyện.

Nghề nuôi cá lồng không chỉ mang lại nguồn thu nhập bền vững mà còn tạo việc làm ổn định cho hơn 3.000 lao động tại địa phương. Lòng hồ từng bước trở thành "vùng kinh tế thủy sản” của tỉnh, góp phần quan trọng trong xóa đói, giảm nghèo, phát triển nông thôn bền vững.

Tuy vậy, trước diễn biến bất thường của mực nước hồ Hòa Bình, các chuyên gia và người dân đều cho rằng cần có giải pháp căn cơ hơn để đảm bảo sinh kế cho người nuôi cá lồng. Bởi việc phụ thuộc hoàn toàn vào điều tiết của các nhà máy thủy điện và thời tiết khiến nghề nuôi cá lồng luôn đứng trước nguy cơ rủi ro cao. Từ thực tế trên, theo các chuyên gia, ngoài khuyến khích người dân sử dụng các biện pháp kỹ thuật như sục khí, thiết bị đo chất lượng nước, cần chuyển đổi mô hình nuôi phù hợp để thích ứng với điều kiện nước cạn. Giữ gìn từng lồng cá cũng chính là giữ gìn sinh kế cho người dân vùng lòng hồ.

M.H