Muốn hợp tác 'win-win', tập đoàn phải sẵn sàng từ chối nhiều startup

Chia sẻ trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh Đổi mới sáng tạo 2025 (VIS 2025) với chủ đề “Kiến tạo cầu nối hướng đến đổi mới và phát triển” do InnoLab Asia phối hợp cùng Sở Khoa học và Công nghệ và Tạp chí Doanh Nhân Sài Gòn tổ chức, ông Ricky Tsui - Giám đốc East Asia Arup University cho thấy chỉ khi các tập đoàn lớn và startup thật sự tin tưởng, cùng học hỏi và kết hợp, quá trình đổi mới sẽ trở nên bền vững.

Bà Theresa Evanoff - Giám đốc Chiến lược & Đối tác, INSTA điều phối thảo luận - Ảnh: Quỳnh Lâm

Bắt đầu từ mục tiêu chung và "bộ lọc" chuẩn

Theo ông Ricky Tsui, điểm mấu chốt của hợp tác không nằm ở việc "gặp nhau" bao nhiêu lần, mà là có cùng mục tiêu chung và "bộ lọc" chuẩn hay không. Theo đó, các tập đoàn cần sàng lọc startup kỹ càng thông qua các trung tâm ươm tạo, đảm bảo chỉ những startup có năng lực, công nghệ và mô hình kinh doanh rõ ràng mới được đưa vào danh mục kết nối.

Minh chứng qua cách làm của Arup, ông Ricky chia sẻ: "Cách Arup làm là cung cấp giải pháp kỹ thuật, giúp sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn an toàn và pháp lý, đồng thời tư vấn cách tích hợp sản phẩm và giải pháp của các startup vào thực tế. Đây là cách chúng tôi dùng lợi thế quy mô và kinh nghiệm để tạo ra giá trị gia tăng cho startup, trong khi chính họ cũng được mở rộng năng lực và dịch vụ mới".

Trong tiến trình đó, Arup triển khai nhiều mô hình hợp tác khác nhau với startup: Từ làm hợp đồng tư vấn, chia sẻ doanh thu, cho đến "sweat equity" - một hình thức nhận cổ phần đổi "công sức".

"Tuy nhiên, quan trọng nhất là phải rõ ràng về phạm vi, thời hạn và cơ chế "exit" vì startup thay đổi rất nhanh. Sự minh bạch này giúp hai bên vừa duy trì linh hoạt, vừa bảo đảm quyền lợi khi dự án phát triển vượt ra khỏi giai đoạn thử nghiệm", ông khuyến nghị.

Về phía startup, ông Ricky dẫn ví dụ về FlexNode - startup phát triển mô hình trung tâm dữ liệu thu nhỏ đặt trong các tòa nhà. Tập đoàn Arup tham gia ngay từ khâu đánh giá kỹ thuật, giúp hoàn thiện thiết kế, giải quyết các yêu cầu về phòng cháy chữa cháy và hạ tầng, trước khi giải pháp được thương mại hóa. Ban đầu chỉ là hợp đồng tư vấn, sau đó chuyển sang "sweat equity" và cuối cùng hai bên cùng đưa sản phẩm ra thị trường.

Ông Ricky Tsui chia sẻ - Ảnh: Quỳnh Lâm

Cần sự linh hoạt và dám nói “không”

Đằng sau những mô hình hợp tác thành công là vô số lần "thử và sai". Ông Ricky thẳng thắn cho rằng muốn hợp tác “win-win”, tập đoàn phải sẵn sàng từ chối nhiều startup. Tuy nhiên, việc từ chối không đồng nghĩa khép lại cơ hội của các nhà khởi nghiệp trẻ.

Theo ông Ricky, tư duy này giúp các tập đoàn lớn xây dựng được mối quan hệ dài hạn với các nhóm khởi nghiệp tiềm năng. Bằng việc giao tiếp thường xuyên, họ nắm bắt được sự thay đổi của startup, đồng thời phát hiện cơ hội hợp tác mới. Ở chiều ngược lại, startup cũng học được cách hiểu yêu cầu của tập đoàn: Từ tiêu chuẩn kỹ thuật đến quy trình vận hành để điều chỉnh sản phẩm phù hợp hơn với thị trường.

Một yếu tố khác để hợp tác thành công là sự linh hoạt. Ví dụ một vấn đề thường bị bỏ qua là quản trị sở hữu trí tuệ (IP), ông Ricky cho biết, trong hợp tác với các viện nghiên cứu và trường đại học, vấn đề lớn nhất là IP bị “mắc kẹt” trên giấy tờ. "Thay vì cứng nhắc đòi hỏi quyền sở hữu, các bên có thể thỏa thuận cấp phép sử dụng độc quyền hoặc chia sẻ quyền khai thác theo doanh thu để cho các nghiên cứu được triển khai thực tế. Bởi nếu chỉ giữ công nghệ trong trường, chúng ta sẽ không bao giờ thấy được giá trị thật của nó", ông đưa ra cách tiếp cận khác.

Hạo Hiển