Mỹ bán chiến đấu cơ F-35 cho Saudi Arabia: Mối đe dọa hay cơ hội chiến lược với Israel?
Dù gây tranh cãi, thương vụ F-35 có thể mở ra cơ hội tái định hình quan hệ Israel–Saudi Arabia, dựa trên lợi ích chung và khả năng hợp tác công nghệ – an ninh.
Máy bay F-35 của Mỹ. Ảnh: Yonhap/TTXVN
Theo hãng tin độc lập Media Line có trụ sở tại Mỹ chuyên đưa tin về Trung Đông ngày 7/12, kế hoạch của chính quyền Trump nhằm bán tới 45 máy bay chiến đấu tàng hình F-35 tối tân cho Saudi Arabia một lần nữa khơi lên những tranh cãi và lo ngại tại Israel cùng các nhóm ủng hộ Israel trong Quốc hội Mỹ. Tuy nhiên, theo đánh giá của các nhà phân tích, phản ứng lần này dường như đã ôn hòa hơn so với trước đây, và bối cảnh quốc tế hiện tại có thể mở ra một cơ hội chiến lược mới cho Israel thay vì chỉ là mối đe dọa.
Những lo ngại về việc "lợi thế quân sự chất lượng" của Israel sắp biến mất có thể được giảm nhẹ bởi yếu tố thời gian và sự khác biệt về công nghệ. Tin tốt với Tel Aviv là Saudi Arabia phải mất ít nhất 6 năm nữa mới có thể bắt đầu nhận máy bay chiến đấu F-35. Khoảng thời gian này đủ để Israel giải quyết vấn đề trên cả hai mặt trận: quân sự và ngoại giao.
Về mặt quân sự, Israel hoàn toàn có khả năng đảm bảo rằng Saudi Arabia không nhận được phiên bản tiên tiến nhất của loại máy bay này. Trên thực tế, Israel đã có một bước tiến vượt bậc so với ngay cả đồng minh Mỹ: Máy bay F-35 của Israel được trang bị hệ thống điện tử hàng không và phụ kiện được sản xuất trong nước mà ngay cả Mỹ cũng không có.
Mặt trận ít rõ ràng hơn nhưng táo bạo và quan trọng hơn chính là ngoại giao. Mặc dù Saudi Arabia từ lâu được xem là đối thủ, nhưng Israel có thể phục vụ lợi ích tốt nhất của mình bằng cách tìm kiếm một liên kết chiến lược mới.
Khái niệm then chốt cho một liên minh thành công là lợi ích chung. Điều này đã được chứng minh qua Hiệp ước hòa bình giữa Israel và Ai Cập, vốn được duy trì gần 5 thập kỷ nhờ những lợi ích chung về an ninh, bất chấp những lời lẽ công kích trên truyền thông và tuyên bố gay gắt từ chính quyền Cairo. Israel và Saudi Arabia vốn đã có những lợi ích cốt lõi chung mạnh mẽ, nổi bật nhất là nhu cầu kiềm chế Iran. Lợi ích này có thể là nền tảng vững chắc cho một liên minh.
Lợi ích song phương và tiềm năng hợp tác
Việc biến Saudi Arabia thành đồng minh mang lại những lợi ích rõ ràng cho Israel: nước này sẽ trở thành một phần của liên minh khu vực chống lại các phần tử Hồi giáo cực đoan. Các dự án chung trong nhiều lĩnh vực có thể tận dụng chuyên môn của Israel (ví dụ: công nghệ cao, khử muối nước) và sự hỗ trợ tài chính từ Saudi Arabia.
Những dự án này có thể lan rộng khắp khu vực và xa hơn, tạo dựng thiện chí cho tất cả các bên liên quan, đặc biệt vào thời điểm mà tình cảm đối với Israel trên thế giới đang ở mức thấp.
Tất nhiên, vẫn có rủi ro. Israel sẽ phải trả giá thế nào cho một liên minh với Saudi Arabia? Họ sẽ phải tham gia vào cái gọi là "giải pháp hai nhà nước" trong khu vực với người Palestine. Saudi Arabia đã công khai cam kết với giải pháp này đến mức không thể rút lui.
Và điều gì sẽ xảy ra nếu một ngày nào đó liên minh các quốc gia Arab ôn hòa quyết định áp đặt một giải pháp cho Israel và Palestine, vạch ra đường biên giới và thực thi các điều khoản trong thỏa thuận ở cả hai bên? Điều đó có nghĩa là Israel sẽ rút khỏi một số khu vực ở Bờ Tây và phá bỏ một số khu định cư, bao gồm cả những khu đã tồn tại ở đó hàng thập kỷ.
Hoặc Israel có thể tiếp tục chính sách của những thập kỷ qua, phản đối việc mở rộng Hiệp định Abraham về hòa bình với các quốc gia Arab nhỏ hơn, bao gồm cả Saudi Arabia, phản đối các cuộc đàm phán với người Palestine, khăng khăng đòi kiểm soát toàn bộ Bờ Tây, và đơn độc chống lại một thế giới ngày càng thù địch với mình.
Tóm lại, Media Line cho rằng thay vì lo ngại về những chiếc F-35 sắp tới, đây là cơ hội để các nhà lãnh đạo Israel tận dụng nhằm tạo ra một liên kết chiến lược mới, giúp bảo vệ nước này tốt hơn nhiều so với việc duy trì một tình trạng căng thẳng trong khu vực.
