Mỹ đã thay đổi châu Á trong năm 2025: Kỳ vọng gì cho năm 2026?

Nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump đã tạo ra những thay đổi sâu sắc trong quan hệ giữa Mỹ và châu Á thông qua chính sách thuế quan mạnh mẽ - một xu hướng được dự báo sẽ tiếp diễn trong năm tới. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Theo nhận định của Joshua Kurlantzick, chuyên gia cao cấp về Đông Nam Á và Nam Á tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), trên tờ The Japan Times mới đây, năm 2025, chính quyền 2.0 của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thay đổi đáng kể hướng đi trong quan hệ giữa Mỹ và châu Á thông qua cách tiếp cận nặng nề về thuế quan, một xu hướng dường như sẽ tiếp tục trong năm tới.

Kỳ vọng ban đầu và thực tế trái ngược

Khi Tổng thống Trump nhậm chức vào tháng 1/2025, nhiều chính phủ châu Á tin rằng nhiệm kỳ thứ hai của ông sẽ mang lại lợi ích cho khu vực. Nhà Trắng cam kết có lập trường cứng rắn với Trung Quốc và chống lại các hành động thương mại bị cáo buộc trợ cấp của Bắc Kinh. Các nhà lãnh đạo châu Á, đã quen với phong cách giao dịch từ nhiệm kỳ đầu, cảm thấy sẵn sàng ứng phó.

Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh họ đã sai lầm. Chuyên giá Kurlantzick lưu ý các chính sách của chính quyền Mỹ năm 2025 đã làm rung chuyển nền kinh tế, thương mại và an ninh châu Á hơn bất kỳ chính quyền Nhà Trắng nào trong nhiều thập kỷ.

Cú sốc từ chính sách thuế quan

Làn sóng thuế quan áp đặt lên cả các đồng minh châu Á và các quốc gia vốn bị Washington xa lánh đã làm đảo lộn chuỗi cung ứng và toàn bộ dòng chảy thương mại trong một nơi có khu vực thương mại tự do lớn nhất và một số nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới. Nhà Trắng đã nâng mức thuế quan tổng thể của Mỹ lên mức chưa từng thấy kể từ thời kỳ Đại suy thoái.

Các nhà xuất khẩu lớn trong khu vực như Nhật Bản, vốn vật lộn với lập trường của Nhà Trắng, bị áp đặt rằng bất kỳ thâm hụt thương mại song phương nào cũng cho thấy các quốc gia khác đang lợi dụng Mỹ. Các quốc gia này thường phải đồng ý với những thỏa thuận bất lợi, miễn cưỡng chấp nhận thuế quan để tiếp tục xuất khẩu sang Mỹ. Thậm chí, Mỹ còn sử dụng các biện pháp nhập khẩu và xuất khẩu để trừng phạt các quốc gia có thặng dư thương mại như Australia.

Tính khó lường của thuế quan đã cản trở ngành sản xuất và dịch vụ trên khắp châu Á, bắt đầu làm suy yếu tăng trưởng và khiến các nền kinh tế thương mại tìm kiếm các đối tác mới ngoài Mỹ, bao gồm cả Trung Quốc.

Cuộc đối đầu Mỹ - Trung và sự nhượng bộ bất ngờ

Hai cường quốc Trung Quốc và Mỹ đã tham gia vào một cuộc chiến thương mại kéo dài gần một năm. Kết quả cuối cùng, Trung Quốc chứng minh được khả năng chịu đựng áp lực từ Mỹ và Nhà Trắng về cơ bản đã nhượng bộ.

Đồng thời, bằng việc giải thể Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), đóng cửa các phương tiện truyền thông do Mỹ hậu thuẫn như Đài Phát thanh Tự do châu Á, và khiến các đồng minh không chắc chắn liệu lực lượng Mỹ có đến bảo vệ họ khi cần thiết hay không, chính quyền Trump đã làm suy yếu uy tín của Mỹ ở châu Á trong khi tăng cường sức hút của Trung Quốc và châu Âu trong khu vực.

Triển vọng năm 2026: Nhiều lo ngại hơn hy vọng

Chuyên giá trên cho rằng, chính quyền Trump dường như không có dấu hiệu rút kinh nghiệm từ những hành động phản tác dụng ở châu Á năm 2025. Về mặt an ninh, Washington có thể còn ít cam kết hơn nữa đối với an ninh của các đối tác châu Á năm 2026.

Về vấn đề thương mại, Nhà Trắng không cho thấy dấu hiệu từ bỏ chiến lược áp thuế mạnh mẽ, ngay cả khi thiệt hại đối với nền kinh tế của chính Mỹ có thể làm suy yếu triển vọng bầu cử của Đảng Cộng hòa vào năm 2026. Mặc dù tác động đầy đủ của thuế quan chưa được cảm nhận ở châu Á cho đến nay, hầu hết các tổ chức dự báo đều tin rằng chúng sẽ gây ảnh hưởng nặng nề vào năm 2026.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế cảnh báo rằng tăng trưởng trên khắp khu vực châu Á - Thái Bình Dương sẽ chậm lại vào năm 2026, một phần do chính sách của Mỹ, trong khi nhu cầu tiêu dùng của châu Á cũng sẽ trì trệ do sự không chắc chắn về môi trường kinh tế toàn cầu. Nếu Washington và Bắc Kinh đạt được một thỏa thuận thương mại song phương lớn nhưng lại loại trừ các nền kinh tế lớn khác của châu Á, thỏa thuận đó có thể tiếp tục làm suy giảm tăng trưởng trên toàn khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Công Thuận/Báo Tin tức và Dân tộc