Mỹ đóng cửa chính phủ, nguy cơ sa thải hàng loạt

Theo kế hoạch của Nhà Trắng, khoảng 750.000 công chức sẽ bị tạm nghỉ hoặc mất việc vĩnh viễn, trong khi một số cơ quan có thể đóng cửa dài hạn. Chính quyền Trump cam kết duy trì ngân sách cho các ưu tiên như an ninh, quốc phòng và chính sách nhập cư, nhưng nhiều lĩnh vực khác như giáo dục, môi trường, văn hóa sẽ bị cắt giảm mạnh.

Nguyên nhân chính của bế tắc là yêu cầu của đảng Dân chủ về việc gia hạn trợ cấp y tế theo Đạo luật Chăm sóc sức khỏe giá phải chăng (ACA), vốn đang hết hạn với hàng triệu người dân.

Phe Cộng hòa và ông Trump bác bỏ, coi đây là vấn đề chỉ nên bàn sau. Thượng viện trong ngày 1-10 đã bác bỏ cả hai dự luật tài trợ tạm thời của Cộng hòa và Dân chủ, khiến chính phủ không còn ngân sách hoạt động.

Tình trạng này có thể tác động trực tiếp tới nền kinh tế. Báo cáo việc làm tháng 9 có nguy cơ bị hoãn công bố. Một số dịch vụ y tế công cộng, bảo hiểm y tế liên bang có thể bị chậm trễ. Các bảo tàng Smithsonian vẫn mở cửa ít nhất đến đầu tuần tới, nhưng nhiều công viên quốc gia có khả năng đóng cửa vì thiếu nhân lực.

Phó Tổng thống JD Vance cảnh báo nếu bế tắc kéo dài, Nhà Trắng sẽ không chỉ tạm cho nghỉ việc mà tiến tới sa thải để “tinh giản bộ máy chính phủ”. Văn phòng Quản lý và Ngân sách liên bang (OMB) do ông Russ Vought đứng đầu đã chỉ đạo các cơ quan chuẩn bị phương án cắt giảm.

Đây là lần thứ ba ông Trump chứng kiến chính phủ đóng cửa, nhưng là lần đầu kể từ khi ông trở lại Nhà Trắng đầu năm nay. Lịch sử cho thấy các đợt shutdown thường gây gián đoạn diện rộng, ảnh hưởng từ chi trả phúc lợi đến hợp đồng công vụ. Đặc biệt, lần đóng cửa dài nhất từng diễn ra năm 2018-2019 kéo dài 35 ngày, cũng dưới thời ông Trump.

Giới phân tích cảnh báo nếu bế tắc hiện nay tiếp tục, Mỹ có thể đối diện cú sốc kinh tế mới, khi hàng triệu hộ gia đình, doanh nghiệp và thị trường tài chính bị cuốn vào vòng xoáy bất định.

Vinh Trang - bnnbloomberg