Mỹ dự định đưa vào biên chế trở lại máy bay tàng hình thế hệ đầu F-117 Nighthawk

Hình dạng đặc biệt của chiếc máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ đầu tiên F-117 Nighthawk (Ảnh: USAF).

Chiến đấu cơ tàng hình F-117 Nighthawk được công bố lần đầu tiên trong cuộc chiến tranh Iraq năm 1991, và vẻ ngoài kỳ dị của nó ngay lập tức gây ra nhiều cuộc thảo luận khác nhau. Nó đã trở thành chiếc máy bay quân sự nổi tiếng nhất và thậm chí còn xuất hiện trong một số bộ phim của Hollywood. Thời gian phục vụ của F-117 Nighthawk không dài lắm, năm 2006, Không quân Mỹ quyết định loại nó khỏi biên chế, đến nay đã được 15 năm. Tuy nhiên, trong hai, ba năm gần đây, người ta bắt gặp F-117 bay ở vùng trời Nevada ngày càng nhiều, rõ ràng F-117 Nighthawk vẫn được Mỹ sử dụng để huấn luyện phi công và nghiên cứu, luyện tập cách chiến đấu chống lại máy bay tàng hình và tên lửa hành trình tầm thấp của đối phương.

F-117 Nighthawk từ Mỹ tới Saudi Arab để tham gia Chiến dịch "Bão táp Sa mạc" 1990 (Ảnh: Getty).

Trang tin Chinatimes ngày 3/1 dẫn nguồn truyền thông Mỹ cho biết, tuy Bộ Tư lệnh Không quân Mỹ chưa xác nhận, nhưng trong một dự án được đưa ra trưng cầu vào năm 2022, đã tiết lộ chi tiết về việc F-117 Nighthawk "quay trở lại hoạt động", ít nhất là cho đến trước năm 2034 vẫn duy trì khả năng bay của một số máy bay chiến đấu F-117 Nighthawk. Nhà thầu sẽ chịu trách nhiệm cho ba nhiệm vụ: thứ nhất, bảo dưỡng và hậu cần cho F-117thực hiện “các hoạt động bay hạn chế”; thứ hai, có khả năng kiểm tra các cấu trúc chi tiết, chẳng hạn như thử thiết bị quét của radar và có khả năng tìm ra các khiếm khuyết nhỏ. Thứ ba là duy trì khả năng tàng hình của F-117 Nighthawk, tức là có năng lực sản xuất vật liệu sơn làm cho nó tàng hình.

Máy bay F-117 Nighthawk được phát hiện ở khu vực Tonopah, Nevada, còn được gọi là "Khu vực 52", một địa điểm tuyệt mật cách Las Vegas khoảng 200 km về phía tây bắc. Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, tại đây thường diễn ra các "hoạt động nhạy cảm" như thử nghiệm vũ khí hạt nhân, cũng như bay thử nghiệm máy bay MiG của Nga, bắn thử nghiệm tên lửa phòng không và các loại vũ khí nước ngoài khác. Tonopah cũng vốn là căn cứ của đơn vị chiến thuật thứ 4450 trang bị F-117 Nighthawk trước đây.

Một chiếc F-117 Nighthawk hạ cánh sau chuyến bay vào tháng 9/2021(Ảnh: USAF).

Người phát ngôn của Không quân Ann Stefanek cho biết, Không quân Mỹ hiện còn có khoảng 45 chiếc F-117 Nighthawk, hơn 10 chiếc trong số đó đã được phê duyệt chuyển giao cho các bảo tàng. Do đó, số lượng F-117 có thể được đưa phục vụ trở lại là khoảng 20 chiếc hoặc ít hơn.

Được phát triển vào những năm 1970 và được thiết kế bởi đơn vị tuyệt mật Skunk Works thuộc Công ty Lockheed Martin, F-117 Nighthawk có hình dạng góc cạnh và lớp sơn phủ đặc biệt để giảm thiểu tín hiệu radar. Do hình dạng cực kỳ đặc biệt, nhiều năm qua Mỹ cũng không công khai tiết lộ các chi tiết tính năng cụ thể, nên F-117 Nighthawk vẫn luôn bị bao quanh bởi sắc thái thần thoại nhất định.

Trên thực tế, tuy gọi là máy bay chiến đấu (Fighter), nhưng F-117 Nighthawk giống như loại máy bay cường kích cận âm hơn, khoang vũ khí kín bên trong thân chỉ có thể mang theo 2 quả bom dẫn đường bằng laser nặng 2.000 pound, tính năng bay cũng không đặc biệt tốt. Tuy nhiên, quan niệm thiết kế của nó mang tính vượt thời đại.

Lực lượng phòng không Serbia đã lợi dụng lúc F-117 "lộ mặt" do mở khoang vũ khí thả bom để phóng tên lửa bắn hạ (Ảnh: USAF).

Việc F-117 Nighthawk phải “nghỉ hưu” sớm có liên quan đến việc nó bị bắn hạ. Năm 1999, lực lượng Phòng không Serbia đã phát hiện ra điểm yếu chết người của F-117, đó là khi mở cửa khoang chứa bom, nó sẽ xuất hiện trên màn hình radar và thời khắc đó đã trở thành cơ hội để các xạ thủ Serbia thông minh phóng tên lửa bắn hạ nó. May mắn là phi công Mỹ lái chiếc F-117 đã nhảy dù thành công và cuối cùng đã được giải cứu sau khi lẩn trốn trên mặt đất trong 8 giờ.

Chỉ có tất cả 59 chiếc F-117 được chế tạo, cộng với 5 nguyên mẫu.Vì đây là thiết kế tàng hình ban đầu với yêu cầu bảo dưỡng khắc nghiệt, Không quân Mỹ quyết định loại biên loại máy bay này và cho ra đời thế hệ máy bay tàng hình mới – các máy bay chiến đấu F-22 và F-35 cùng máy bay ném bom B-2, nhưng những chiếc F-117 Nighthawk cũ kỹ vẫn được giữ lại

F-117 Nighthawk vẫn thỉnh thoảng được nhìn thấy khi huấn luyện với các máy bay mới hơn, như với các máy bay F-35B của Thủy quân lục chiến ngoài khơi bờ biển California vào tháng 4 và với các máy bay phản lực thế hệ thứ tư và thứ năm trên bầu trời Georgia vào tháng 5/2021.

Đến nay có tin, Không quân Mỹ đang tìm kiếm sự trợ giúp để duy trì hoạt động của F-117 thêm một thập kỷ nữa 15 năm sau khi chính thức cho chiếc máy bay tàng hình đầu tiên này “nghỉ hưu”. Điều này dấy lên những bàn tán sôi nổi, thậm chí tranh cãi…về tính thực tế cũng như hiệu quả của loại máy bay này.

Người dân Serbia vui mừng nhảy múa trên mảnh xác chiếc F-117 Nighthawk bị bắn hạ ở Belgrade ngày 28/3/1999 (Ảnh: Reuters).

Thu Thủy