Mỹ giải mật tài liệu nguyên tắc bảo vệ Đài Loan sau 40 năm

Mỹ công bố hai bức điện từ gần 40 năm trước, được giải mật vào ngày 16-7 và đăng trên trang web của Viện Mỹ tại Đài Loan (AIT) hôm 31-8, tập trung vào việc bán vũ khí cho Đài Loan và "sáu đảm bảo" dành cho Đài Loan.

Văn bản "Sáu đảm bảo" bao gồm các cam kết không ấn định ngày kết thúc bán vũ khí cho Đài Loan, không tổ chức các cuộc tham vấn trước với Trung Quốc về việc bán vũ khí cho Đài Loan và không đóng vai trò hòa giải giữa Đài Loan và Trung Quốc.

Tài liệu Mỹ gửi Đài Loan năm 1982 được Viện Mỹ tại Đài Loan (AIT) đăng tải hôm 31-8. Ảnh: ait.org.tw

Bức điện đầu tiên có tiêu đề "Bán vũ khí cho Đài Loan", do cựu ngoại trưởng Mỹ Lawrence Eagleburger gửi cho Giám đốc AIT thời điểm đó là James Lilley vào tháng 7-1982, liên quan việc Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan.

Bức điện giải thích việc Mỹ sẵn sàng giảm bán vũ khí cho Đài Loan, với điều kiện Trung Quốc tiếp tục cam kết về một giải pháp hòa bình tại eo biển Đài Loan. Nếu Trung Quốc "trở nên hiếu chiến hoặc gây mất an ninh, bất ổn cho khu vực này, Mỹ sẽ tăng cường bán vũ khí cho Đài Loan".

Bức điện thứ hai có tiêu đề "Sáu bảo đảm", do cựu ngoại trưởng Mỹ George Shultz gửi ông James Lilley vào tháng 8-1982, trong đó đưa ra 6 cam kết bảo đảm an ninh cho Đài Loan. Theo AIT, văn bản này được xem là yếu tố nền tảng trong chính sách của Mỹ đối với Đài Loan.

Bên cạnh việc đưa thông tin về vụ giải mật tài liệu liên quan đến "Sáu đảm bảo", Washington cũng thông báo thiết lập đối thoại kinh tế song phương mới với Đài Loan nhằm tăng cường quan hệ với hòn đảo này "trước sức ép ngày càng tăng từ Bắc Kinh".

Trong khi đó, Daniel Russel, người tiền nhiệm của ông Stilwell dưới thời Tổng thống Barack Obama, cho biết "Sáu đảm bảo" là "bí mật mở".

Cơ quan Ngoại giao Đài Loan ngày 31-8 cho biết việc công bố giải mật hai bức điện gần 40 năm trước thể hiện cam kết của Mỹ đối với hòn đảo, cho biết sẽ tiếp tục tăng cường khả năng quốc phòng của mình.

Trung Quốc chưa có bình luận về động thái trên của Mỹ.

Những diễn biến trên được đưa ra vào thời điểm quan hệ Mỹ - Trung rơi xuống mức thấp nhất trong nhiều thập niên.

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á David Stilwell cho biết các động thái mới nhất của Mỹ với Đài Loan không phải là sự thay đổi chính sách. Ảnh: Reuters

Phát biểu tại diễn đàn trực tuyến do Quỹ di sản (The Heritage Foundation, Mỹ) tổ chức hôm 31-8, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á - Thái Bình Dương David Stilwell khẳng định các động thái của Mỹ không phải là sự thay đổi chính sách, nhưng là một phần của "loạt điều chỉnh đáng kể" trong khuôn khổ nguyên tắc "một Trung Quốc" lâu đời của Washington.

Theo ông David Stilwell, Mỹ cảm thấy cần phải đưa các điều chỉnh trong bối cảnh "các mối đe dọa ngày càng gia tăng đến từ Bắc Kinh đối với hòa bình và ổn định" tại khu vực trọng yếu của thế giới. Vị trợ lý Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh rằng "sẽ tiếp tục giúp đỡ Đài Loan" trước chiến dịch của Trung Quốc nhằm "gây sức ép, hăm dọa và cô lập Đài Loan".

H.Bình (Theo Reuters, CNA)