Mỹ - Iran đàm phán về hạt nhân

Theo hãng tin AP, các phái đoàn của Mỹ và Iran đã đến thủ đô Muscat - Oman hôm 12-4 để đàm phán về chương trình hạt nhân của Tehran. Đây là lần đầu tiên hoạt động này diễn ra kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai.

Dẫn đầu phái đoàn Mỹ là ông Steve Witkoff, đặc phái viên về Trung Đông của ông Donald Trump. Về phía Iran, trọng trách được giao cho Bộ trưởng Ngoại giao Abbas Araqchi. Phát biểu sau cuộc hội đàm ban đầu với Bộ trưởng Ngoại giao Oman Badr bin Hamad Al Busaidi tại Muscat, ông Araqchi cho biết Iran muốn đạt được với Mỹ một thỏa thuận công bằng và tôn trọng lẫn nhau.

"Nếu có đủ ý chí, chúng tôi sẽ đưa ra quyết định về thời gian biểu đàm phán" - đài Al Jazeera dẫn lời ông Araghchi. Bộ trưởng Ngoại giao Iran cũng bình luận nếu Mỹ áp dụng cách tiếp cận tương tự thì đôi bên có cơ hội đạt được "sự hiểu biết ban đầu", có thể dẫn đến con đường đàm phán.

Vài giờ trước khi thương thảo diễn ra, ông Donald Trump nói ông muốn Iran "trở thành một đất nước tuyệt vời, vĩ đại và hạnh phúc. Nhưng họ không thể có vũ khí hạt nhân". Iran đã khẳng định trong nhiều thập kỷ rằng chương trình hạt nhân của họ chỉ theo đuổi các mục tiêu dân sự chứ không phải sản xuất vũ khí. Đến với Oman lần này, Iran muốn Mỹ dỡ bỏ lệnh trừng phạt nhằm vào họ.

Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi gặp người đồng cấp Oman Sayyid Badr Al Busaidi trước thềm đàm phán với Mỹ hôm 12-4 Ảnh: AP

Theo hãng tin Tasnim, các phái đoàn bắt đầu các cuộc đàm phán gián tiếp vào chiều cùng ngày, với Bộ trưởng Ngoại giao Oman làm trung gian. Thông tin này trái ngược với phát biểu trước đó của ông Donald Trump, theo đó đàm phán sẽ diễn ra trực tiếp. Theo AP, sự khác biệt này có vẻ nhỏ nhưng lại quan trọng.

Các cuộc đàm phán gián tiếp không đạt được tiến triển kể từ khi ông Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên đơn phương rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân của Tehran với các cường quốc vào năm 2018.

Tổng thống Mỹ cũng áp đặt các lệnh trừng phạt mới trong chiến dịch "gây sức ép tối đa" cũng như gợi ý rằng hành động quân sự chống lại Iran vẫn là một khả năng. Tuy vậy, ông chủ Nhà Trắng nhấn mạnh niềm tin có thể đạt được thỏa thuận mới với nhà lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei.

Trong khi đó, ông Khamenei đã cảnh báo Iran sẽ đáp trả bất kỳ cuộc tấn công nào. Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian cũng từng từ chối đàm phán trực tiếp với Mỹ và cho rằng Mỹ phải chứng minh họ có thể xây dựng lòng tin với Iran.

Theo thỏa thuận hạt nhân ban đầu năm 2015, Iran được phép làm giàu uranium lên đến độ tinh khiết 3,67% và duy trì kho dự trữ uranium là 300 kg. Báo cáo gần đây nhất của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) con số trong kho dự trữ Iran là 8.294,4 kg và độ tinh khiết 60%, gần đạt cấp độ vũ khí.

Các cơ quan tình báo Mỹ đánh giá Iran vẫn chưa bắt đầu chương trình vũ khí nhưng đã thực hiện các hoạt động tiến gần hơn việc chế tạo thiết bị hạt nhân nếu muốn. Một cố vấn cấp cao của lãnh đạo tối cao Iran, ông Ali Larijani, từng phát biểu trên truyền hình rằng Iran có khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân nhưng không theo đuổi con đường này. Tuy nhiên, nếu bị Mỹ hoặc Israel tấn công, Iran không còn lựa chọn nào khác là phát triển vũ khí hạt nhân và tự vệ.

ANH THƯ