Mỹ khôi phục hoàn toàn các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc chống Iran

Trong một thông cáo, Ngoại trưởng Mỹ Michael Pompeo tuyên bố, Mỹ hoan nghênh việc áp đặt trở lại gần như toàn bộ các lệnh trừng phạt của LHQ nhằm vào Iran, vốn đã được dỡ bỏ trước đó trong khuôn khổ thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015 giữa Iran và nhóm P5+1. Ngoại trưởng Mỹ cho rằng: “Iran vẫn là nước tài trợ khủng bố lớn nhất thế giới và chúng tôi không tin rằng họ có thể tiếp tục buôn bán vũ khí chiến tranh mà không bị trừng phạt. Chúng tôi sẽ tái áp đặt các lệnh trừng phạt của LHQ đối với Iran để lệnh cấm vận vũ khí với nước này sẽ kéo dài vô thời hạn”. Theo ông Pompeo, các biện pháp trừng phạt, bao gồm lệnh cấm vận vũ khí, sẽ bắt đầu có hiệu lực từ 20 giờ ngày 19-9 (giờ Mỹ). "Thế giới sẽ an toàn hơn trước Iran", Ngoại trưởng Mỹ lập luận.

Quyết định của Mỹ được cho là kết quả của một chuỗi những nỗ lực bất thành tại LHQ, từ đề xuất gia hạn lệnh cấm vận vũ khí tới việc tái áp đặt trừng phạt chống Iran. Điểm gây tranh cãi nhất chính là việc Mỹ lấy danh nghĩa là một bên ký kết thỏa thuận hạt nhân để buộc LHQ phải hành động, dù nước này đã rút khỏi văn kiện từ năm 2018. Lệnh cấm vận vũ khí của LHQ cấm Iran xuất khẩu vũ khí cũng như các nước bán vũ khí cho quốc gia này đã bước sang năm thứ 13. Bất chấp sự chỉ trích của Mỹ, Hội đồng Bảo an (HĐBA) LHQ hồi tháng trước đã bỏ phiếu không gia hạn lệnh cấm vận này, vốn dự kiến sẽ hết hạn vào tháng 10 tới.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Iran Hassan Rouhani (ảnh minh họa). Ảnh: Getty Images

Cùng với tuyên bố khôi phục hoàn toàn các lệnh cấm vận chống Iran, chính quyền Tổng thống Donald Trump còn cảnh báo thiết lập một hệ thống trừng phạt thứ cấp để trừng phạt bất kỳ quốc gia hay thực thể nào vi phạm. Trong bối cảnh chỉ còn một tháng rưỡi nữa là đến cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, ông Trump khả năng sẽ công bố các biện pháp trừng phạt trong bài phát biểu tại kỳ họp Đại hội đồng LHQ vào ngày 22-9 tới.

Tuy nhiên, hiện Washington đang bị cô lập trong vấn đề này trước cộng đồng quốc tế, khi toàn bộ các nước lớn khác, kể cả Nga, Trung Quốc, đặc biệt là những đồng minh châu Âu đều phản đối. 13 trong số 15 quốc gia HĐBA LHQ không đồng tình với động thái mới nhất của Mỹ đối với Iran. Trong một bức thư gửi tới HĐBA LHQ, Pháp, Anh và Đức tuyên bố, mọi quyết định hay biện pháp được đưa ra nhằm tái áp đặt các lệnh trừng phạt chống Iran đều không có bất kỳ hiệu lực pháp lý nào. Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres cũng tuyên bố LHQ chưa đưa ra hành động nào về các biện pháp trừng phạt đối với Iran do "có sự không chắc chắn" liên quan đến vấn đề trên.

Một nhà ngoại giao ở LHQ cho rằng, nếu Mỹ thực sự kích hoạt hệ thống trừng phạt thứ cấp sẽ khiến căng thẳng leo thang hơn nữa và rõ ràng hành động đơn phương của Mỹ càng làm nước này trở nên xa cách với chính các đồng minh của mình. Hãng tin AFP nhận định động thái của Mỹ là "đơn phương" và giống như đang "đối chọi" với cả thế giới. Giới quan sát thì chỉ rõ Washington đang muốn sử dụng sức mạnh từ hệ thống tài chính và kinh tế để buộc các nước tiếp tục thực thi lệnh trừng phạt của LHQ.

Sau các động thái của Mỹ, mặc dù phản đối tuyên bố và lập trường của chính quyền Washington, song phản ứng từ cộng đồng quốc tế lại khá yếu ớt, hầu như chưa có bước đi cụ thể nào được đưa ra để ngăn cản.

Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif chỉ trích việc Mỹ sử dụng biện pháp trừng phạt và kêu gọi các nước cần phải lên tiếng, nếu không họ sẽ là nạn nhân tiếp theo của Mỹ. Ông khẳng định Mỹ sẽ không thể khôi phục các lệnh trừng phạt từng được áp đặt trước năm 2015 đối với Tehran trong ý định đơn phương tại HĐBA LHQ, đồng thời cho rằng cộng đồng quốc tế cần phản đối việc Washington sử dụng các biện pháp trừng phạt trên. Trong bài phát biểu được phát trên kênh truyền hình quốc gia Iran, Ngoại trưởng Zarif nhấn mạnh Mỹ đã đánh mất thẩm quyền đối với thỏa thuận hạt nhân lịch sử khi đơn phương rút khỏi thỏa thuận này vào năm 2018. Theo ông, bản thân các quan chức Mỹ cũng hiểu rõ những biện pháp trừng phạt là "vô ích", song vẫn buộc phải sử dụng chính sách theo kiểu "bắt nạt" này trong quan hệ quốc tế.

XUÂN PHONG