Mỹ không ủng hộ, Israel vẫn cân nhắc kế hoạch tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran

Binh sĩ Iran gác bên ngoài nhà máy điện hạt nhân Bushehr ở Iran. Ảnh: IRNA/TTXVN

Theo hãng tin Reuters, các quan chức Israel tuyên bố sẽ ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân và ông Netanyahu khẳng định mọi cuộc đàm phán với Iran phải khiến nước này dỡ bỏ hoàn toàn chương trình hạt nhân.

Các nhà đàm phán Mỹ và Iran đã tổ chức vòng đàm phán sơ bộ lần thứ hai tại Rome vào ngày 19/4 (giờ địa phương).

Trong những tháng qua, Israel đã đề xuất với chính quyền Tổng thống Trump một loạt phương án tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran, trong đó có phương án thực hiện vào cuối mùa xuân hoặc mùa hè. Các kế hoạch này bao gồm kết hợp giữa không kích và chiến dịch biệt kích với mức độ khác nhau, có thể khiến chương trình hạt nhân của Iran bị trì hoãn từ vài tháng đến hơn một năm.

Ngày 16/4, tờ New York Times đưa tin Tổng thống Trump đã nói với ông Netanyahu trong cuộc gặp tại Nhà Trắng hồi đầu tháng rằng Mỹ muốn ưu tiên đối thoại ngoại giao với Iran và chưa muốn ủng hộ hành động quân sự nhằm vào các cơ sở hạt nhân của nước này trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, các quan chức Israel hiện tin rằng quân đội nước này có thể thực hiện một cuộc tấn công hạn chế nhằm vào Iran, với quy mô nhỏ hơn nhiều so với những gì Israel từng đề xuất và yêu cầu ít hỗ trợ hơn từ phía Mỹ.

Chưa rõ Israel có tiến hành tấn công hay không, hoặc sẽ hành động vào thời điểm nào, đặc biệt trong bối cảnh các cuộc đàm phán hạt nhân đang bắt đầu. Một động thái như vậy có thể khiến ông Trump xa lánh Israel và làm suy giảm mức độ ủng hộ rộng rãi từ Mỹ.

Một số phần trong kế hoạch này đã được trình bày với chính quyền Tổng thống Joe Biden vào năm 2024. Hầu hết các phương án đều đòi hỏi hỗ trợ lớn từ phía Mỹ, bao gồm can thiệp quân sự trực tiếp hoặc chia sẻ tình báo. Israel cũng đề ngh Mỹ giúp nước này tự vệ trong trường hợp Iran trả đũa.

Khi được yêu cầu bình luận, Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ dẫn lại phát biểu của ông Trump ngày 17/4 khi ông nói với các phóng viên rằng ông không cấm Israel tấn công Iran, nhưng ông “không vội vàng” ủng hộ hành động quân sự nhằm vào Iran.

Ông Trump nói: “Tôi nghĩ Iran có cơ hội trở thành một quốc gia tuyệt vời và sống hạnh phúc. Đó là lựa chọn đầu tiên của tôi. Nếu có lựa chọn thứ hai, tôi cho rằng đó sẽ là điều rất tồi tệ cho Iran và tôi nghĩ Iran đang muốn đàm phán”.

Văn phòng Thủ tướng Israel chưa phản hồi yêu cầu bình luận. Một quan chức cấp cao Israel nói rằng chưa có quyết định nào về việc tấn công Iran.

Về phần mình, một quan chức an ninh cấp cao của Iran nói rằng nước này đã biết được kế hoạch của Israel và cảnh báo rằng cuộc tấn công nào cũng sẽ vấp phải phản ứng dữ dội và kiên quyết từ Iran.

Phản ứng của chính quyền Mỹ thời Tổng thống Biden

Ông Netanyahu từng bị chính quyền thời Tổng thống Biden phản đối khi trình bày một phiên bản kế hoạch trước đó. Các cựu quan chức chính quyền thời đó nói rằng ông Netanyahu muốn Mỹ dẫn đầu cuộc không kích, nhưng Nhà Trắng dưới thời ông Biden cho rằng hành động này là không phù hợp, trừ khi Iran tăng tốc làm giàu urani hoặc trục xuất các thanh tra khỏi nước này.

Chính quyền thời ông Biden cũng nghi ngờ khả năng quân đội Israel thực hiện hiệu quả một cuộc tấn công như vậy.

Các cựu quan chức và chuyên gia từ lâu đã nhận định rằng Israel sẽ cần hỗ trợ quân sự đáng kể – bao gồm cả vũ khí – từ Mỹ để có thể phá hủy các cơ sở và kho dự trữ hạt nhân của Iran, một số trong đó được đặt sâu dưới lòng đất.

Dù cuộc tấn công hạn chế mà Israel đang cân nhắc có thể yêu cầu ít hỗ trợ trực tiếp hơn, đặc biệt là không cần đến máy bay ném bom của Mỹ mang bom xuyên phá hầm, nhưng Israel vẫn cần lời cam kết từ Mỹ rằng họ sẽ giúp Israel tự vệ nếu bị Iran tấn công sau đó.

Cuộc tấn công nào cũng mang nhiều rủi ro. Các chuyên gia quân sự và hạt nhân cho rằng ngay cả với hỏa lực mạnh, một cuộc tấn công cũng chỉ có thể tạm thời làm chậm chương trình mà phương Tây cho rằng nhằm chế tạo bom hạt nhân, dù Iran luôn bác bỏ điều này.

Các quan chức Israel gần đây nói với Mỹ rằng không nên chuyển các cuộc đàm phán với Iran sang giai đoạn ký kết thỏa thuận trừ khi có cam kết rằng Iran sẽ không thể chế tạo vũ khí hạt nhân.

Ông Netanyahu nói sau cuộc gặp với ông Trump: “Điều này có thể thực hiện qua một thỏa thuận, nhưng thỏa thuận đó phải giống như mô hình Libya: Đi vào, phá hủy các cơ sở, tháo dỡ toàn bộ thiết bị, dưới sự giám sát của Mỹ. Khả năng thứ hai là Iran kéo dài đàm phán rồi sau đó sẽ thực hiện phương án quân sự”.

Theo quan điểm của Israel, đây có thể là thời điểm thuận lợi để tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran.

Các đồng minh của Iran là Hamas ở Dải Gaza và Hezbollah ở Liban đã bị Israel tấn công dữ dội kể từ khi chiến sự tại Gaza bắt đầu, trong khi phong trào Houthi ở Yemen bị Mỹ không kích. Hệ thống phòng không của Iran cũng bị Israel phá hủy nặng nề trong một đợt đấu pháo vào tháng 10/2024.

Một quan chức cấp cao Israel phát biểu với báo giới hồi đầu tháng này và thừa nhận sự cấp bách nếu mục tiêu là tấn công trước khi Iran tái xây dựng hệ thống phòng không. Tuy nhiên, quan chức này từ chối đưa ra thời gian cụ thể mà Israel có thể hành động và cho rằng bàn về việc đó là vô ích.

Thùy Dương/Báo Tin tức