Mỹ lo lắng vì các loài cỏ dại

Tại Mỹ, cỏ có mặt khắp nơi. Và trong điều kiện thời tiết nóng bức thì cỏ có thể giống như xăng, gây cháy rừng. Theo đài CNN, cỏ chỉ cần một tia lửa nhỏ là chúng có thể bùng cháy.

Khí thải nhà kính làm Trái Đất nóng lên. Điều này dẫn đến nhiệt độ tăng cao và lượng mưa giảm xuống, khiến các đám cháy xảy ra thường xuyên và lớn hơn. Những đám cháy đó này hủy diệt sinh thái và vô tình khiến cỏ mọc nhiều hơn, do diện tích rừng bị thu hẹp.

Ông Adam Mahood nhà nghiên cứu sinh thái thuộc cơ quan nghiên cứu của Bộ Nông nghiệp Mỹ – cho biết: “Môi trường nào cỏ cũng sống được. Bất kỳ khu vực nào rộng 3 m mà không được trải nhựa thì chắc chắn cỏ sẽ mọc trên đó”.

Một lính cứu hỏa quan sát đám cháy trên bãi cỏ vào tháng 3-2022 tại bang Colorado (Mỹ). Ảnh: GETTY IMAGES

Trả lời CNN, các chuyên gia cứu hỏa cho biết các đám cháy cỏ thường ít dữ dội hơn và tồn tại trong thời gian ngắn hơn so với cháy rừng. Tuy nhiên, những đám cháy cỏ có thể lan nhanh hơn, gây khó khăn cho nỗ lực chữa cháy và thiêu rụi nhiều ngôi nhà được xây dựng gần đó.

Một nghiên cứu gần đây cho thấy trong 3 thập niên qua, số ngôi nhà ở Mỹ bị phá hủy do cháy rừng đã tăng hơn gấp đôi do các đám cháy ngày càng lan rộng và nguy hiểm hơn. Hầu hết ngôi nhà đó bị phá hủy không phải do cháy rừng mà do đám cháy rừng lan qua cỏ và cây bụi gần những ngôi nhà.

Nghiên cứu cho thấy phía tây nước Mỹ là nơi có nhiều ngôi nhà bị phá hủy do đám cháy cỏ nhất. Theo đó, gần 80% số nhà bị cháy tại đây trong 30 năm qua là do đám cháy cỏ và cây bụi.

Một phần nguyên nhân của số thiệt hại trên là do con người xây nhà gần những vùng đất hoang dễ cháy, tại khu vực tiếp giáp giữa đất hoang và đất đô thị. Nghiên cứu cho thấy tính đến năm 2020, có khoảng 44 triệu ngôi nhà ở Mỹ được xây dựng trong khu vực đất tiếp giáp như trên.

Ông Bill King là nhân viên Cơ quan Lâm nghiệp Mỹ. Ông quản lý rừng tại các bang Kansas và Colorado. Ông cho biết tại đây, hơn 80.000 ngôi nhà nằm trong khu vực tiếp giáp giữa đất hoang và đất đô thị. Điều này đòi hỏi ông và những người dân nơi đây phải nâng cao cảnh giác để ngừa cháy xảy ra.

Công thức gây cháy

Cháy rừng do biến đổi khí hậu đang tấn công nửa phía tây nước Mỹ.

Ông John Abatzoglou – GS khí hậu tại Đại học California – cho biết: “Trên toàn cầu, những nơi xảy ra cháy rừng nhiều nhất là những nơi có lượng mưa ở mức trung bình. Những nơi này không quá ẩm, không quá khô, vừa phải, có nhiều khả năng bắt lửa”.

Ở vùng trung tâm đầy cỏ của Mỹ, một loạt các hiện tượng thời tiết đan xen qua các mùa đang tạo ra điều kiện lý tưởng các loại cỏ phát triển và trở thành mồi lửa. Cỏ ở đây có nhiều hơn so với các khu vực khác ở Mỹ. Do đó, các đám cháy ở đây có xu hướng dữ dội hơn.

Khu vực này đang chứng kiến nhiều vụ cháy rừng lớn hơn như các đám cháy Texas. Trước đó, hồi năm 2021, vụ cháy rừng Marshall ở bang Colorado đã gây nên thiệt hại lớn, thiêu rụi hơn 1.000 ngôi nhà.

Vụ cháy rừng Marshall ở bang Colorado (Mỹ) năm 2021. Ảnh: GETTY IMAGES

Các suối nước mưa tại khu vực này cũng thúc đẩy cỏ phát triển nhiều hơn. Trong mùa đông, cỏ tại vùng trung tây này không phát triển nhiều. Theo ông King và ông Todd Lindley – chuyên gia về thời tiết hỏa hoạn của Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ ở Norman, bang Oklahoma, mùa đông tại khu vực trung tây thường ấm hơn và có ít tuyết. Điều khiến cỏ không được tưới ẩm, nên khô hơn vào cuối mùa đông và đầu mùa xuân.

Ông Lindley cho biết cỏ đặc biệt dễ cháy vì chúng nhạy cảm với thời tiết. Không giống như cây trong rừng, cỏ không cần thời tiết khô ráo, ấm áp kéo dài để có thể biến thành đám cháy. Sau mưa một vài ngày, cỏ có thể đã mất độ ẩm.

Do đó, nếu có một tia lửa xuất hiện tại những đám cỏ này khi gió mạnh, chúng sẽ biến thành đám cháy. Đây được xem là công thức dẫn đám cháy cỏ, mà nếu lan rộng, chúng có thể phá hủy nhà cửa và tài sản người dân.

Cỏ lan rộng

Ông King cho biết hạn hán khắc nghiệt đang tạo ra những đám cháy lớn hơn và dữ dội hơn ở các khu rừng phía tây nước Mỹ.

“Khi tôi bắt đầu làm việc cách đây 30 năm, một đám cháy lớn là đám cháy rộng khoảng 120 km vuông. Nhưng bây giờ, điều đó là bình thường. Cứ vài năm có một đám cháy với quy mô như vậy. Bây giờ, chúng tôi còn nghe nói về những vụ cháy rừng rộng hơn 4.000 km vuông” – ông King nói.

Cỏ cũng tồn tại trong các hệ thống rừng và kết nối các nguyên liệu mịn hơn, dễ cháy hơn với các cây lớn. Chúng có thể khiến các đám cháy lan rộng hơn.

Khi cây chết, cỏ sẽ di chuyển đến khu vực đó để sinh trưởng. Cỏ phục hồi sau đám cháy nhanh hơn nhiều so với các loại cây khác và có thể bắt lửa trở lại. Đôi khi điều này chỉ xảy ra trong vòng vài tháng.

“Bạn có thể thấy cỏ xanh mọc lên trên đám cỏ cháy chỉ trong vòng một hoặc hai ngày. Việc phục hồi rừng có thể mất nhiều năm hoặc nhiều thế hệ, cũng có thể rừng không bao giờ phục hồi trong đời chúng ta hoặc thế hệ chúng ta” – ông King nói.

Những chiếc xe cháy đen còn sót lại sau trận cháy rừng ở Texas hồi đầu tháng 3-2024. Ảnh: GETTY IMAGES

Tại phía tây nước Mỹ, sau các đám cháy, những loài cỏ bản địa và không phải bản địa lần lượt mọc lên. Những loài cỏ này lợi dụng những cơn mưa hiếm hoi để sinh sôi nảy nở rồi chết đi, tạo thành một tấm thảm dễ bắt lửa.

Ông Mahood cho biết, hai vụ cháy gần đây ở Vườn quốc gia Mojave ở bang California là những ví dụ cho khả năng bắt lửa của cỏ. Do sự xâm lấn của cỏ, những đám cháy đó lan ra một vùng rộng lớn của sa mạc Mojave và thiêu hủy hơn một triệu cây Joshua mang tính biểu tượng của vùng này.

Theo CNN, khi cỏ mọc ngày càng nhiều hơn và các yếu tố khí hậu khắc nghiệt xảy ra ngày càng phổ biến hơn, nguy cơ cháy rừng sẽ ngày càng tăng trong hiện tại và tương lai.

Ông Mahood cho rằng bây giờ mọi chuyện có vẻ tồi tệ, nhưng tương lai có thể chúng ta sẽ có cái nhìn khác. “Mùa cháy rừng cách đây 2 thập niên đã diễn ra rất tồi tệ nhưng bây giờ nhìn lại, điều đó dường như chẳng là gì cả” – ông Mahood nói.

KHOA ĐIỀM