Mỹ nỗ lực hàn gắn quan hệ giữa Israel và Qatar

Khói bốc lên sau cuộc không kích của Israel xuống Dải Gaza. Ảnh minh họa: THX/TTXVN

Đây là cuộc họp đầu tiên trong một loạt cuộc họp 3 bên do đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff sắp xếp, nhằm nỗ lực hàn gắn mối quan hệ đã bị rạn nứt sau cuộc tấn công của Israel vào các văn phòng của Hamas tại Qatar vào tháng 9 vừa qua.

Cuộc họp do ông Witkoff chủ trì, có sự tham dự của Giám đốc Cơ quan Tình báo Israel (Mossad), ông David Barnea, và một quan chức cấp cao của Qatar. Đây là cuộc họp cấp cao nhất giữa hai nước kể từ sau cuộc không kích ngày 9/9 khiến một số thành viên cấp thấp của Hamas cùng 1 bảo vệ người Qatar thiệt mạng.

Qatar và Israel không có quan hệ ngoại giao, nhưng Doha đang đóng vai trò trung gian quan trọng giữa Israel với Hamas và có mối quan hệ chặt chẽ với Mỹ, đặc biệt là dưới thời Tổng thống Donald Trump. Sau vụ tấn công, Qatar đã từ chối làm trung gian hòa giải.

Cuối tháng 9, theo đề nghị của ông Trump, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã xin lỗi Thủ tướng Qatar Mohammed al-Thani. Sau lời xin lỗi, Qatar đã quay trở lại vai trò trung gian hòa giải và chỉ hơn 1 tuần sau, Hamas và Israel đều đồng ý với giai đoạn đầu tiên trong kế hoạch hòa bình 20 điểm mới của Tổng thống Trump. Lệnh ngừng bắn có hiệu lực vào ngày 10/10 và 3 ngày sau, tất cả 20 con tin còn sống đã được trả tự do, theo đúng giai đoạn đầu của thỏa thuận.

Giai đoạn thứ hai của lệnh ngừng bắn sẽ giải quyết vấn đề giải giáp vũ khí của Hamas và phi quân sự hóa, cũng như tái thiết Dải Gaza. Mỹ có kế hoạch triển khai Lực lượng ổn định quốc tế tại Gaza vào đầu năm 2026.

Trả lời phỏng vấn báo giới ngày 7/12, Thủ tướng al-Thani cảnh báo Qatar sẽ không chi trả cho việc tái thiết Gaza, bất chấp những đồn đoán rằng Qatar sẽ là nước tài trợ chính cho hoạt động tái thiết này. Nếu Qatar không ủng hộ các dự án tái thiết ở Gaza, không rõ ai sẽ sẵn sàng làm như vậy, vì Doha được cho là đặt ra ít điều kiện hơn so với các quốc gia giàu có khác ở vùng Vịnh như UAE và Saudi Arabia, những nước đã khẳng định sẽ không cung cấp tài chính nếu không có con đường rõ ràng để thành lập một nhà nước Palestine, điều mà Israel bác bỏ.

Giai đoạn hai của thỏa thuận cũng liên quan đến việc thiết lập các cơ chế quản lý và an ninh chịu trách nhiệm quản lý Gaza hậu xung đột, thay cho Hamas.

Hamas tuyên bố sẵn sàng trao quyền kiểm soát Gaza cho một chính phủ gồm các nhà kỹ trị Palestine, nhưng phản đối các điều khoản chủ chốt trong kế hoạch của Mỹ, trong đó có việc các nhóm vũ trang không tham gia quản trị Gaza dưới bất kỳ hình thức nào và toàn bộ hạ tầng quân sự như đường hầm, cơ sở sản xuất vũ khí phải bị triệt phá.

Bích Liên (TTXVN)