Mỹ rút quân khỏi Afghanistan từ 1/5, đề nghị Nga và Trung Quốc thay thế

Quân đội Mỹ sẽ bắt đầu rút khỏi Afghanistan từ 1/5 - Ảnh: AP

Bài liên quan

Mỹ sẽ hoàn thành kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan trước 11/9

Mỹ họp bàn với NATO về kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan

Mỹ công bố kế hoạch cắt giảm binh lính ở Afghanistan và Iraq

Lầu Năm Góc lên kế hoạch rút quân hoàn toàn khỏi Afghanistan

Hôm thứ Ba (13/4), Nhà Trắng thông báo rằng Mỹ sẽ hoàn tất việc rút quân khỏi Afghanistan vào ngày 11 tháng 9, kỷ niệm 20 năm vụ tấn công khủng bố 11/9. Hôm thứ Tư, NATO thông báo rằng các lực lượng của họ cũng sẽ bắt đầu rút khỏi quốc gia bị chiến tranh tàn phá sau khi đưa ra quyết định tương tự Mỹ.

Phát biểu tại Washington, DC hôm thứ Tư (14/4), Tổng thống Biden nói rằng lý do ở lại Afghanistan "ngày càng trở nên không rõ ràng," và rằng Mỹ đã "hoàn thành tất cả những gì chúng ta có thể về mặt quân sự".

"Tôi hiện là tổng thống thứ tư của Hoa Kỳ chủ trì và sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Afghanistan. Tôi sẽ không chuyển trách nhiệm này cho một người thứ năm", ông nói.

"Quân đội Mỹ, cũng như các lực lượng được triển khai bởi các đồng minh NATO và các đối tác hoạt động của chúng tôi sẽ rời khỏi Afghanistan trước khi chúng tôi đánh dấu kỷ niệm 20 năm vụ tấn công kinh hoàng vào ngày 11 tháng 9, nhưng chúng tôi sẽ không rời mắt khỏi mối đe dọa khủng bố", ông Biden nói thêm và lưu ý rằng ông đã tham khảo ý kiến của cựu Tổng thống George W. Bush trước khi đưa ra quyết định của mình.

Tổng thống Biden nói rằng Washington sẽ tiếp tục hỗ trợ lực lượng an ninh Afghanistan sau khi rút quân.

Ông cũng đưa ra lời cảnh báo đối với Taliban, nói rằng Mỹ sẽ buộc nhóm này "phải chịu trách nhiệm về cam kết không cho phép bất kỳ kẻ khủng bố nào đe dọa Mỹ hoặc các đồng minh của họ tại đất Afghanistan. Chính phủ Afghanistan cũng đã thực hiện cam kết đó với chúng tôi", ông Biden nói.

Các điều khoản của thỏa thuận Mỹ-Taliban năm 2020 tại Doha, được ký bởi người tiền nhiệm của ông Biden, Donald Trump, hứa Mỹ rút quân khỏi Afghanistan để đổi lấy cam kết của nhóm chiến binh không tổ chức các lực lượng khủng bố có thể đe dọa an ninh quốc gia Mỹ, bao gồm cả al-Qaeda. Thời hạn rút quân ban đầu là ngày 1 tháng 5, nhưng ông Biden đã lùi lại quyết định sau khi nhậm chức vào tháng Giêng, trong khi NATO tăng cường hoạt động quân sự.

Tổng thống Biden cảnh báo rằng Taliban "nên biết rằng nếu họ tấn công chúng tôi khi chúng tôi rút lui, chúng tôi sẽ bảo vệ chúng tôi và các đối tác của mình bằng tất cả các công cụ theo ý muốn".

Taliban trước đó đã cảnh báo rằng họ sẽ nối lại các cuộc tấn công vào lực lượng Mỹ và liên quân nếu họ không rút quân trước thời hạn ban đầu, nhưng vẫn chưa đưa ra bình luận về thông báo hôm thứ Tư (14/4) của ông Biden.

Trong phát biểu của mình, ông Biden nhấn mạnh rằng việc Mỹ rút quân sẽ không dẫn đến một "sự vội vàng".

Lính Mỹ trở về nhà sau 9 tháng triển khai ở Afghanistan, tại Fort Drum, N.Y., năm ngoái - Ảnh: Getty

Các quốc gia được yêu cầu hỗ trợ

Ông Biden cũng chỉ ra rằng Washington sẽ yêu cầu các nước khác trong khu vực, "đặc biệt là Pakistan, cũng như Nga, Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ hỗ trợ Afghanistan", đồng thời cho biết các nước này "có vai trò quan trọng trong tương lai ổn định" của đất nước bị chiến tranh tàn phá.

Đáng chú ý, ông Biden không đề cập đến Iran, quốc gia có biên giới với Afghanistan, trong danh sách các quốc gia này.

Moscow, đã tham gia cuộc chiến của chính mình ở Afghanistan vào những năm 1980 chống lại các chiến binh thánh chiến do CIA tài trợ, là một trong số các quốc gia trong khu vực đã phải gánh chịu hậu quả của tình hình an ninh xấu đi ở Afghanistan sau cuộc tấn công của Hoa Kỳ năm 2001, gây ra sự gia tăng chóng mặt của sản xuất heroin. Những loại thuốc này thường được vận chuyển đến Châu Âu và Nga qua Trung Á.

Trong nhiều năm trong thập niên 2000 và 2010, số người chết hàng năm do heroin có nguồn gốc từ Afghanistan ở Nga tương đương với tổng tổn thất chiến đấu của Liên Xô trong suốt 10 năm Chiến tranh Liên Xô-Afghanistan. Trong khi đó, Taliban được biết đến là những người nghiêm cấm sản xuất cây thuốc phiện, điển hình là phá hủy cây anh túc ở những khu vực mà họ tìm thấy chúng, dựa trên niềm tin chính thống Hồi giáo của họ.

Thỏa thuận Doha năm 2020 không quy định hòa bình giữa Taliban và Kabul, hai bên dự kiến sẽ giải quyết mọi việc về mặt ngoại giao sau khi Mỹ và NATO rời đi.

Cũng hôm thứ Tư (14/4), người đứng đầu NATO Jens Stoltenberg thông báo rằng liên minh quân sự sẽ rút quân cùng với các lực lượng Hoa Kỳ bắt đầu từ ngày 1 tháng Năm. Ông Stoltenberg nói rằng việc rút quân không phải là dấu chấm hết cho mối quan hệ của liên minh với chính phủ Kabul, mà chỉ đơn thuần là một "chương mới".

Cuộc chiến dài nhất

Cuộc chiến ở Afghanistan là cuộc chiến dài nhất trong lịch sử của Hoa Kỳ và NATO. Mỹ và các đồng minh đưa quân vào nước này từ tháng 11 năm 2001 để đáp trả việc Taliban che chở cho Osama bin Laden, thủ lĩnh al-Qaeda gốc Ả Rập Xê Út mà Washington cho là phải chịu trách nhiệm đối với vụ khủng bố 11/9. Các lực lượng Mỹ và NATO nhanh chóng giành quyền kiểm soát các trung tâm dân cư lớn, nhưng tiếp tục phải đối mặt với một cuộc chiến kéo dài chống lại Taliban.

Cuộc chiến sẽ đánh dấu kỷ niệm 20 năm vào năm nay, đã cướp đi sinh mạng của hơn 65.000 nhân viên lực lượng an ninh Afghanistan, hơn 3.500 quân liên minh, gần 4.000 lính đánh thuê phương Tây, từ 67.000 đến 72.000 chiến binh Taliban, và hơn 38.000 dân thường.

Sức khỏe tinh thần của các quân nhân NATO đã chiến đấu trong chiến tranh cũng nhận được sự chú ý của công chúng, với việc Tổng thống Biden nói trong một bài phát biểu năm 2019 rằng nhiều cựu chiến binh tự sát sau khi trở về nhà từ các cuộc xung đột ở nước ngoài hơn số người bị giết trong khi chiến đấu. Theo ông Biden, khoảng 300.000 cựu chiến binh trở về từ Afghanistan và Iraq bị rối loạn căng thẳng sau chấn thương.