Mỹ - Trung Á tổ chức Hội nghị thượng đỉnh C5+1

Hội nghị thượng đỉnh C5+1 lần này là sự kiện đánh dấu 10 năm hình thành khuôn khổ C5+1, nền tảng ngoại giao khu vực được thiết lập từ năm 2015 nhằm tăng cường hợp tác giữa Mỹ và các nước Trung Á.

Chương trình nghị sự của hội nghị tập trung thảo luận về các vấn đề kinh tế, năng lượng, an ninh, phát triển hành lang vận tải và khai thác khoáng sản hiếm. Bên cạnh đó, Hội nghị cũng hướng đến việc cập nhật chiến lược của Mỹ đối với Trung Á và mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực đầu tư, công nghệ và phát triển bền vững.

Một trong những ưu tiên của Mỹ là giảm phụ thuộc vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược, đặc biệt là kim loại đất hiếm được dùng cho sản xuất pin, thiết bị năng lượng và quốc phòng. Trong chiến lược này, Kazakhstan giữ vai trò trung tâm khi quốc gia này chiếm khoảng 40% nguồn cung urani toàn cầu và 1/4 lượng nhập khẩu urani của Mỹ.

Với vị trí địa lý và tài nguyên, khoáng sản phong phú, Trung Á nhận được sự quan tâm lớn của Nga, Trung Quốc và Mỹ. (Ảnh: Depositphotos)

Không chỉ dừng lại ở xuất khẩu thô, Kazakhstan đang hợp tác với doanh nghiệp Mỹ Cove Capital trong dự án trị giá 1,1 tỷ USD để xây dựng chuỗi sản xuất - chế biến đất hiếm khép tín, hướng tới công nghiệp công nghệ cao thay vì xuất khẩu nguyên liệu. Do đó, đối với Mỹ, đây không chỉ là nguồn cung an toàn mà còn là bước củng cố chuỗi giá trị chiến lược nằm ngoài tầm kiểm soát của Trung Quốc và Nga.

Bên cạnh đó, Mỹ đặc biệt quan tâm tới vai trò của Kazakhstan trong mạng lưới vận tải Á - Âu. Khoảng 80% hàng hóa vận chuyển giữa Trung Quốc và châu Âu đi qua Kazakhstan, trong đó tuyến Trung Á - Biển Caspi - châu Âu đang nổi lên như một phương án thay thế chiến lược cho các tuyến qua Nga hoặc Iran.

Với việc hỗ trợ tài chính, công nghệ và hạ tầng dọc theo tuyến này, Mỹ kỳ vọng xây dựng mạng lưới logistics an toàn, chống chịu được trừng phạt, đồng thời đưa tiêu chuẩn Mỹ vào hệ thống giao thông - hải quan của khu vực.

Đối với các nước Trung Á, đặc biệt là Kazakhstan và Uzbekistan, Hội nghị thượng đỉnh C5+1 không cũng có ý nghĩa chính trị quan trọng, thể hiện mong muốn thoát khỏi “cái bóng” của Nga và Trung Quốc, khẳng định vai trò độc lập trên trường quốc tế.

Kazakhstan hiện chiếm hơn 50% GDP của toàn khu vực Trung Á và 75% kim ngạch thương mại với Mỹ. Quốc gia này đã thu hút hơn 100 tỷ USD đầu tư trực tiếp từ Mỹ, là nơi hoạt động của hơn 630 doanh nghiệp Mỹ, trong đó có Chevron, ExxonMobil, PepsiCo, Meta và mới đây là Wabtec - công ty ký hợp đồng 4,2 tỷ USD về sản xuất đầu máy thế hệ mới tại Astana.

Đặc biệt, Kazakhstan đang triển khai chương trình chuyển đổi số quy mô lớn, đặt mục tiêu trở thành trung tâm công nghệ thông tin của Trung Á, đặc biệt, các tập đoàn công nghệ của Mỹ/phương Tây Nvidia, Amazon, Microsoft, Meta và Starlink đều đã có trụ sở tại đây.

Về phía Nga, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, Nga xem cuộc gặp C5+1 tại Mỹ là diễn biến bình thường trong chính sách đối ngoại của các nước Trung Á, nhấn mạnh rằng “đó là quyền của mỗi quốc gia trong việc xây dựng kế hoạch và quan hệ đối ngoại của mình”. Ông Peskov cũng khẳng định Nga đang duy trì định dạng hợp tác riêng “Nga - Trung Á”, trong đó các nước đối tác thảo luận toàn diện về các hướng hợp tác song phương và khu vực, đồng thời tham gia vào những tiến trình hội nhập sâu rộng cùng với Nga.

Minh Phượng/VOV-Moscow