Mỹ và Trung Quốc chạy đua do thám

Trong năm nay, Mỹ và Trung Quốc (TQ) có những bước đi táo bạo trong hoạt động do thám. Điều này càng làm phức tạp thêm mối quan hệ song phương vốn đã căng thẳng do tranh chấp thương mại và cạnh tranh công nghệ, theo tờ Nikkei Asia.

Trung Quốc do thám trên khắp các mặt trận

Các quan chức Mỹ cho biết các hoạt động xâm nhập trên không gian mạng là phương pháp thu thập thông tin tình báo thường xuyên và quan trọng nhất của TQ. Theo báo cáo về hoạt động gián điệp của TQ từ năm 2000 đến tháng 3-2023 của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Mỹ), trong khoảng thời gian này đã có 104 trường hợp tấn công mạng nhắm vào Mỹ do TQ gây ra.

Gần đây nhất, hồi tháng 7, Washington và Tập đoàn phần mềm Microsoft cáo buộc TQ tấn công vào nền tảng của hãng nhằm truy cập email của các nhà ngoại giao cấp cao Mỹ, bao gồm Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo, Đại sứ Mỹ tại Bắc Kinh Nicholas Burns, theo hãng tin Reuters.

Chính phủ Mỹ cũng cảnh báo các nước rằng khả năng do thám điện tử của TQ có thể mạnh hơn nếu các quốc gia sử dụng công nghệ từ các công ty truyền thông TQ. Đó là lý do Mỹ đi đầu trong việc ra các lệnh cấm với Công ty Huawei (TQ) và hạn chế mạng xã hội TikTok.

Về mặt con người, Washington lo ngại trước việc cơ quan tình báo của TQ - Bộ An ninh quốc gia thu thập thông tin tình báo bằng cách cài cắm điệp viên hoặc tuyển dụng người trong chính phủ Mỹ cũng như các công ty công nghệ và ngành công nghiệp quốc phòng, theo tờ Nikkei Asia.

Cạnh đó, Mỹ cáo buộc TQ mở nhiều “đồn cảnh sát mật” núp bóng các cơ sở giúp đỡ công dân TQ tại Mỹ để thu thập thông tin tình báo, mặc dù TQ đã bác bỏ cáo buộc này. Hồi tháng 4, Mỹ đã bắt hai người Mỹ gốc Hoa với cáo buộc điều hành “đồn cảnh sát mật” TQ ở TP New York.

Hoạt động của TQ khá mạnh khiến các cơ quan liên bang Mỹ âm thầm tiến hành và mở rộng hoạt động truy bắt gián điệp. Giám đốc Cục Điều tra Liên bang (FBI) Christopher A. Wray gần đây cho biết FBI hiện có hàng ngàn cuộc điều tra tình báo TQ và mỗi văn phòng trong số 56 văn phòng hiện tại của FBI đều có các vụ án đang điều tra.

Ở trên không, các quan chức Mỹ cho biết khả năng trinh sát bằng vệ tinh của TQ được cải tiến rất nhiều. Cạnh đó, ở những “điểm mù” mà vệ tinh không với tới được, TQ sử dụng cái mà Mỹ gọi là “khinh khí cầu do thám” để thu thập thông tin. Hồi tháng 2, Mỹ đã bắn hạ khinh khí cầu của TQ với cáo buộc khinh khí cầu do thám các địa điểm chiến lược ở Mỹ, trong khi TQ phủ nhận cáo buộc này.

Ở trên biển, TQ cũng đang thực hiện chương trình “Vạn Lý Trường Thành dưới nước”, Reuters dẫn hai nguồn tin của hải quân Mỹ cho hay. Hệ thống do thám này đang được xây dựng, bao gồm các dây cáp được trang bị cảm biến nghe sóng siêu âm đặt dọc đáy biển ở Biển Đông. TQ cũng xây dựng một đội thuyền không người lái trên và dưới biển để truy tìm tàu ngầm của đối phương.

Tòa nhà sáu tầng (ở giữa) được cho là “đồn cảnh sát mật” Trung Quốc ở quận Manhattan, TP New York (Mỹ) hồi tháng 4. Ảnh: AP

Mỹ cũng đa dạng cách do thám

Theo đài CGTN, trong nhiều thập niên, Washington đã không ngừng nỗ lực theo dõi TQ. Vào tháng 6-2022, Bộ Ngoại giao TQ nói rằng các máy bay trinh sát của nước này đã nhiều lần mạo danh máy bay dân dụng của các nước khác để bay ở khu vực Biển Đông. Trích dẫn số liệu thống kê từ các tổ chức chuyên môn, bộ này cho biết số lượng các nhiệm vụ trinh sát quân sự tầm gần của Mỹ chống lại TQ đã tăng hơn gấp đôi so với một thập niên trước, theo đài CGTN.

TQ luôn cứng rắn với những hoạt động này của Mỹ. Hồi cuối tháng 5, chiến đấu cơ J-16 của TQ bay tạt ngang phía mũi của máy bay do thám RC-135 của Mỹ. Bắc Kinh giải thích lý do mà Washington cho là “áp sát nguy hiểm” này là vì Mỹ đã điều tàu chiến, máy bay “để giám sát ở phạm vi gần TQ, gây tổn hại nghiêm trọng an ninh quốc gia TQ”. Giữa tháng 7, lực lượng TQ cũng đã phát hiện và gửi cảnh báo nghiêm khắc tới máy bay tuần tra chống ngầm P-8A của Mỹ mà TQ cho rằng đang trinh sát ở eo biển Đài Loan, theo tờ Global Times.

Mỹ cũng cài cắm điệp viên vào các cơ quan, công ty nhà nước TQ, bao gồm chiến thuật tuyển mộ gián điệp TQ ở nước thứ ba. Gần đây nhất, vào tháng 8, chỉ trong vòng nửa tháng, cơ quan an ninh nước này đã triệt phá được hai vụ gián điệp Mỹ, theo tờ Global Times.

Hai nghi phạm bị bắt, một người là quan chức của một bộ trong chính phủ TQ, người kia là nhân viên cấp cao của một tập đoàn công nghiệp quân sự TQ. Điểm chung là hai người này đều được cấp trên cử đi học tập ở nước ngoài, một người đi Nhật, một người đi Ý và được nhân viên CIA ở nước sở tại tuyển dụng. Khi về nước, họ sẽ được cài vào những bộ phận quan trọng của TQ, đánh cắp thông tin và nhận thưởng từ CIA.

Tương tự chương trình “Vạn Lý Trường Thành dưới nước” của TQ, hải quân Mỹ cũng đang tiến hành tái thiết chương trình do thám chống tàu ngầm lớn nhất của nước này kể từ khi kết thúc chiến tranh lạnh. Đây được gọi là dự án “Hệ thống giám sát tích hợp dưới biển” (IUSS) trị giá hàng tỉ USD.

Dự án IUSS sẽ bao gồm việc hiện đại hóa mạng lưới cáp thăm dò âm thanh dưới nước hiện có và trang bị thêm cho đội tàu giám sát những cảm biến tiên tiến, máy thu âm dưới biển. Mục đích của các nỗ lực này đều nhằm tăng cường khả năng do thám của quân đội Mỹ trước đối thủ.•

ĐỨC HIỀN