Na Uy khép lại 'bi kịch NH90' sau hơn 20 năm thất vọng với trực thăng châu Âu

Sau hơn 2 thập kỷ kéo dài đầy trắc trở, Na Uy đã chính thức khép lại chương trình trực thăng NH90 bằng một thỏa thuận hòa giải với tập đoàn NHIndustries. Đây được xem là dấu chấm hết cho một trong những thương vụ mua sắm quân sự gây nhiều tranh cãi nhất ở châu Âu, đồng thời là lời cảnh báo về rủi ro của các chương trình hợp tác quốc phòng đa quốc gia.

Na Uy đặt mua 14 trực thăng NH90 từ năm 2001, dự kiến bàn giao trong vòng 10 năm, với mục tiêu tăng cường khả năng tác chiến chống ngầm và tuần tra biển.

Tuy nhiên, dự án nhanh chóng trở thành “ác mộng kỹ thuật”. Máy bay giao chậm nhiều năm, thường xuyên hỏng hóc và không đáp ứng được yêu cầu sẵn sàng chiến đấu.

Mục tiêu hoạt động 3.900 giờ bay mỗi năm chỉ đạt chưa đến 700 giờ, khiến Không quân và Hải quân Na Uy gần như tê liệt trong các nhiệm vụ trên biển.

Trước tình hình đó, ngày 10/6/2022, Bộ Quốc phòng Na Uy tuyên bố chấm dứt hợp đồng với NHIndustries và yêu cầu hoàn tiền.

Sau hơn 3 năm thương lượng, hai bên đạt thỏa thuận vào ngày 3/11/2025: liên doanh gồm Airbus Helicopters, Leonardo và Fokker sẽ hoàn trả cho Na Uy khoảng 305 triệu euro, cùng 70 triệu euro bảo lãnh ngân hàng, tổng cộng gần 375 triệu euro.

NHIndustries cũng tiếp nhận lại toàn bộ 13 trực thăng đã bàn giao, kèm phụ tùng và thiết bị, để tái sử dụng trong chương trình NH90 toàn cầu.

NH90 được kỳ vọng là mẫu trực thăng quân sự hiện đại, có thể hoạt động cả trên đất liền và hải quân, nhưng dự án này liên tục vướng vào rắc rối.

Với cấu trúc hợp tác giữa 14 quốc gia châu Âu, việc thống nhất yêu cầu kỹ thuật, phụ tùng và bảo trì trở nên phức tạp.

Nhiều nước than phiền về tỷ lệ sẵn sàng thấp và chi phí bảo dưỡng quá cao. Bên cạnh Na Uy, các quốc gia như Úc hay Bỉ cũng từng quyết định ngừng sử dụng NH90 sớm hơn kế hoạch.

Vụ việc của Na Uy phản ánh khó khăn trong mô hình hợp tác quốc phòng châu Âu, nơi mỗi nước có tiêu chuẩn riêng và mục tiêu chính trị khác nhau.

Dù ý tưởng chia sẻ công nghệ và chi phí hấp dẫn, nhưng thực tế triển khai cho thấy sự thiếu đồng bộ khiến hiệu quả vận hành bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Với việc dừng NH90, Na Uy quyết định lựa chọn trực thăng MH-60R Seahawk của Mỹ làm phương án thay thế.

Dòng máy bay này vốn được nhiều nước NATO sử dụng, có độ tin cậy cao và dễ tích hợp vào hệ thống tác chiến của khối.

Quyết định này không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn mang ý nghĩa chiến lược, thể hiện xu hướng quay lại với các nhà cung cấp truyền thống để đảm bảo ổn định và hiệu quả trong hoạt động quân sự.

Kết thúc “bi kịch NH90” cũng là lời cảnh tỉnh cho châu Âu trong việc phát triển vũ khí hợp tác. Sự phối hợp giữa nhiều bên có thể giúp giảm chi phí ban đầu, nhưng nếu không thống nhất về tiêu chuẩn, bảo trì và mục tiêu sử dụng, kết quả sẽ là sự thất vọng kéo dài.

Với Na Uy, bài học này được trả giá bằng hơn 20 năm chờ đợi, hàng trăm triệu euro và nhiều khoảng trống năng lực trên biển.

Việt Hùng

Theo TWZ